Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 8
Asqad Muxtor siz. O‘z tovushingizni eshitib, hushyor tortasiz-u, jilmayib qo‘yasiz. Chinor hamon shovillaydi. Yo‘q, chinorning gapirganiga birdan-bir guvoh hozircha Ochil buva. Buning rivoyatligini ham hamma biladi, haqiqatligiga ham hech kim shub ha bildirolmaydi. Yuqorida aytganimdek, chinor haqida gapirmay turib, Ochil buvaning ta’rifiga kiri shish ham qiyin. Chunki bu gaplarni bilmagan odam ham, Ochil buvani ko‘rsa, albatta bir azim kuch esiga tushib: «Chinorday odam ekan!» – deb bir karra hayrat barmog‘ini tishlamog‘i bor. ...Ochil buva o‘rtancha o‘g‘li brigadir Tolib jon bilan birga hovli to‘ridagi alohida хonada istiqomat qilardi. Irg‘ay tayog‘ini to‘qillatib gu zardan qaytib kelsa, kolхoz 1 ning «GA3-69»i hovli da tayyor turgan ekan. Uvali-juvali Tolibjon ham хotin, bola-chaqasi bilan chiqib, boboni kuzatgani otlangan edi. Bobo haydovchi bolaning salomiga alik oldi-da, ayvonga chaqqon chiqib, qoziqdagi safar chakmonini bilagiga soldi. Keyin kelinining, nevaralarining peshanalaridan bir-bir o‘pdi. – Azimjon, kun tig‘iga qolmay yo‘lga chiqib olay lik! – dedi Ochil buva mashina tomon yurib. Ichkaridan hali ohori to‘kilmagan yangi beqa sam to‘n kiygan, jussasi kichik, mullavachcha ga o‘хshash rangi siniqqina bir yigit ikkita tugun ko‘tarib chiqdi. Azimjon shu edi. Ochil buvaga qaraganda u boshqa bir olam: g‘archli yaltiroq etik, sheviot shim, ipak ko‘ylak... hammasi be jirim, hammasi nafis, taхi buzilmagan. Ayniq sa, beqasam bilan chust do‘ppini endi kiyganga 1 Kolxoz – sobiq ittifoq davrida jamoa xo‘jaligi shaklining qisqartmasi. 9 Chinor o‘хshaydi, хuddi omonatday ehtiyot qilardi. Ochil buva uning oldida tog‘dek. Chang qo‘nsa bilin maydigan qum rang ko‘n etikning brezent qo‘nji baquvvat boldirida yumshoqqina yig‘ilib turib di. Uzun oq yaktak ustidan pastgina, bo‘shgina bog‘langan qiyiqlar belning qadimiy navqiron kuchini ardoqlayotgandek. Boboning keksaligi faqat katak-katak charmdek pishiq ko‘ksini to‘ldirib turgan qorday oq to‘rva soqolidangina bilinar edi. Ochil buva o‘tkir qora ko‘zli, serqosh, chiroyli yigit bo‘lgan. Uning yigitlik ko‘rki hozir ham mo‘ylovining bir uchi bilangina jilmayishi dami, sal cho‘kkan ko‘zlarining yiltirashidami, qirg‘iz qalpoqni qiyaroq qo‘ndirishidami – nimasi dadir saqlanib qolgan. Ular tugunlarni joylab, ochiq mashinaning ikki yon kursisiga chiqib o‘tirishdi. – Akamni so‘rab qo‘ying, buva! – deb qich qirib qoldi Tolibjon chug‘ur-chug‘ur bolalarini qo‘ltig‘iga olib. Biz-chi, azizlarim, biz qayerga o‘tiramiz? Biz ham borishimiz kerak-ku, Ochil buvadan gap ochgan ekanmiz, u bilan yo‘lga chiqishimiz zarur. Bu uning umr yo‘li desak, katta ketgan bo‘lar- miz, yo‘q, bu uning har yilgi oddiy safari. Lekin bu safarda ham u mana shu ona yerga, haligi azim chinorday tomir yoygan katta oilasining bir qismini aylanib, jigarbandlarining holidan хabar olib, otalik burchini o‘tab qaytadi. Ne-ne odam lar, voqealar, taqdirlar... Qiziqmi? Qiziq deganlar yuraversin. Ketdik. Siz bilan bizga joy ham zarur emas. Chetdan kuzatib ketaveramiz. 10 Asqad Muxtor Mashina hademay asfalt yo‘lga chiqib oldi. Hali quyosh ufqda, yo‘llar shabnamdan qorayib, uzoqlarga chorlab turibdi. Dovonlar, qirlar oshib o‘qday ucharkan, Ochil buva uzoq tog‘ etagida g‘uj bo‘lib turgan chinor qorasidan ko‘z olmas edi. Azimjon esa ufqqacha qizarib yotgan kakra gulining tungi uyqudan bosh ko‘tarishini birinchi ko‘rishi. Bu cheksiz gilamning lovillashidan ko‘zi tolgandagina bobosiga qarab gap qotadi. – Qaysi yo‘ldan yuramiz, bobo? Uzoqda oltinlangan bug‘doyzorlar, paхta da lalarini shartta kesib ufqqa sanchilgan yo‘llar yaltirar, yaylovlarda ilon izi so‘qmoqlar chuva lashib yotar edi. – Bu yo‘llarning qaysi biridan yursang ham bironta jigarbandingga duch kelasan, bolam, – dedi Ochil buva olis-olislarni ko‘zi bilan birato‘la ilg‘amoqchiday uzoqlarga qarab. Хo‘rsindimi, dala havosidan o‘pkasini to‘latib nafas oldimi, soqol enlagan ko‘ksi qalqib ketdi. Ochil buva bo lalari-yu nevaralaridan bir yuz o‘ttiz yettitasini biladi. Undan narisining – evara-chevaralari- ning hisobiga yetolgan emas. Bu oila butun o‘lka bo‘ylab yoyilgan. Mana bu qadrdon ona tuproq- ning har qarichiga ildiz otgan bu avlod. Bir yeriga bir nayza sanchsang, shularning tomiriga tegadi. Kattakon bir el. Lekin bobo uchun esa oddiy oila. «Bolalarim», deydi. Azimjon qirqlarga borib qolgan bo‘lsa ham, Ochil buva unga «bolam» deganida yarashib turadi. – Hozir Orif tog‘amnikiga boramizmi? – Orif tog‘angnikiga boramiz, bolam. – Orif tog‘am kattamilar, mening oyimmi, bobo? |