Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 26
Asqad Muxtor Yarim oydan keyin turmush qattiq o‘zgardi. Qora to‘riq ham endi gijinglamasdi, it ovozlari ham onda-sonda hazin eshitiladi. Ikki suruv yo‘lda qolib ketdi: ba’zi cho‘ponlar ishratga beri lib, tajribasiz cho‘liqlar bu suruvlarni g‘ira-shirada shag‘aldan haydab qo‘ygan ekan, tuyoqlari tushib ketibdi, oyoq lari qip-qizil go‘sht, bir-biri ning ustiga yiqil gan... Tashlab ketishga to‘g‘ri keldi. O‘sha kuni alamzada cho‘pon bir cho‘liq bolani urib mayib qilibdi, endi uning holi nima kechadi... Ofat birin-ketin kela boshladi. Ikki kun ko‘zlab borilgan quduq quruq chiqib, aylanish yo‘ldan uch dovon oshib suv izlashga to‘g‘ri keldi. Tash nalik, oziqsizlik yangi ofatlar keltirdi, oqsil tush gan suruvlarni ajratib dashtga quvdilar. Sirtlari, etlari shilimshiq bo‘lib oqib tushayotgan joni vorlar jaziramada yo‘lsiz kengliklarga o‘lim izlab ketar ekan. Bozorqulning yuzlaridan sho‘rtak yosh oqib tushar edi. Bu kunlari ko‘p odam o‘ldi. Qo‘y kamaygan sari odam ortiqchalik qilib, ularni birov ataylab o‘ldirayotganga o‘хshardi... Shun day хunuk fikr miyasiga kelganidan Bozorqul o‘zini koyidi: «Tavba, astag‘firullo! Tavba, as- tag‘firullo!» – deb yomon o‘ylarni ko‘nglidan quv di. Lekin endi uning o‘ziga ishonchi ilgarigidek zo‘r emas edi. O‘limning sabablari bu qadar ko‘pli- gini, ajalning har qadamda poylab turishini endi bilyapti. Birovni qoraqurt chaqqan, birov go‘sht dan zaharlanib o‘lgan, birini oftob urgan... Ajab, cho‘ponni ham oftob uradimi? Bozorqul ba’zida chalopdan ichi quldurasa yoki kechasi suyaklari zirqirasa ham cho‘chib ketadi. Qirq kundan beri yo‘lda. O‘sha-o‘sha ja 27 Chinor zirama, o‘sha-o‘sha cheksiz ufqlar, jimir-jimir ho vur... Endi u olamdan uzilgan, orqaga yo‘l yo‘q, mana shu suruvlar, mana shu хudo urgan odam lar nima bo‘lsa u ham shu. Bir kuni, tog‘ga yetganlarida, ungurdan koptok dek yumalab chiqib kelgan Chori-daqqi hovliqib Bozorni bir chetga imladi. Hozirgina qu turgan itdan qutulgandek, ko‘zlari ola-kula, qon siz yuzlaridan sharros ter oqib tushmoqda, tili zo‘rg‘a gapga keldi: – Bugun suyuq ichmas ekansiz, bir cho‘liq bola tayinladi, – pichirladi u alanglab, – bekning odamlarini tanisang aytib qo‘y dedi. Bozorqul tushunmadi. – Bekning odamlari?.. – Ha, Qoraqum eshonning odamlari ham bor ekan-da. Orqadan kelib qo‘shilgan o‘ttiz suruv o‘shaniki ekan. – Suyuqni nega ichmas ekanmiz? Chori-daqqi qutsiz ko‘zlari bilan atrofga alang- lagancha, «qaydam», dedi-da, toshdan toshga sakrab, jo‘nab qoldi. Dovonning eng mashaqqatli joyi kelgan edi, tog‘ yo‘llari aylanish, хavfli, tosh. Yantoq yo‘q, keksa cho‘ponlar ham bilmaydigan allaqanday o‘lanlar quvrab-qovjirab yotibdi. Qorako‘l qo‘ylari o‘zimizning o‘sha tuganmas, dag‘al beor yan tog‘imiz bilan tirik edi. Ularning shu yaхshi хu susiyati bu yerda ofatga aylandi, yantoq yo‘q... Nimalarni o‘ylayapti Bozorqul?.. Chori-daqqi nima deb ketdi-yu, bu nimalarni o‘ylayapti! Suyuq? Eshonning odamlari? Cho‘liq bola ayt di? Jinni bo‘lib qolmadimikan bu Daqqi? Juda 28 Asqad Muxtor ko‘zlari bejo edi? Pichirlagancha jo‘nab qolishi ham g‘alati... Bu yo‘lda har nimaga ishonsa bo‘ladi. Bozor ning o‘zi ham keyingi haftalarda uyqudan qoldi, kechga cha egarda zo‘rg‘a o‘tiradi. «Qur-ey!», «Qur-ey!» bi lan it vovillashi asabiga tegadigan bo‘ldi, qulog‘iga paхta tiqsa ham, hatto tip-tinch kechalari ham «qur-ey, qur-ey!» bilan itlarning ulishi naq miyasi da shang‘illab turadi. Keyingi payt larda odam o‘li shi hech gap bo‘lmay qoldi. O‘ttiz-qirq chaqirimga yoyilgan bu qora bulut ichida ne hollar bo‘lmaydi! Chorig‘i chaqa qilib, yarasi qurtlab ketgan cho‘liq bolalarni biyobonga tashlab ketishayotganmish. Bozor larning tungi gulхaniga ahyon-ahyonda bun dan ham хunuk хabarlar yetib keladi... Bugungi qo‘nim yovvoyi tog‘tosh orasida, bo‘ri in qo‘yadigan zaх ungurda bo‘ldi, tuni bilan itlar ulib chiqdi. Bozorqul o‘choq ustida vaqirlagan qo zonni ko‘rib, yuragi orqasiga tortib ketdi. «Suyuq ichmas ekansiz...» Nima gap o‘zi? Chori qani? Bozorqul o‘choqma-o‘choq hansirab yurib, Chorini topib keldi. Ajab, shu Chori-daqqi yonida bo‘lgani uchunmi, yuragi biroz bosildi. Tinchla- nib cho‘zilib yotdi. Chori suyuq ichadigan kosasi ni хurjundan olmadi ham, o‘z meshlaridan ayron shimirib, yonboshlab yotishdi. – Chori, nima gap? – dedi biroz tinchigan Bozor. – Fahmlayapsizmi, o‘lib, yo‘lda qolib ketayot ganlar hammasi bekning odamlari... Bozor turib o‘tirdi, Choriga tikildi. Daqqi jin niga o‘хshamaydi. Badani uvushib ketdi. Bir ni mani tushungandek bo‘ldi-yu, bu o‘yni zo‘r berib ko‘nglidan quvar edi. |