Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr
Yüklə 2,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 14
Asqad Muxtor sovхozining nomini atab qichqirgancha to‘zon ichida qoldi. Ular qishloq yonidan burilib, uzoqda sarobday ko‘ringan yassi tog‘lar sari yo‘l oldilar. Tabiat sokin, ufq jimirlaydi, tikkada tinmay chuldiragan to‘rg‘ay tovushi jaziramani sal kes ganday bo‘ladi. – Cho‘pon ham bo‘lganmisiz, bobo? – yana in gichka ovozi eshitildi Azimjonning. – Ha, chorva ham boqqanmiz, paхta ham ek kanmiz, qilich ham chopganmiz, bolam. – Chinorning gapirganini... – Ha, el og‘zidan eshitgan bo‘lsang, unisi ham rost bo‘lsa bordir... Mana, yerning ham nafasini, yurak urishini eshitsa bo‘ladi. – Eshitilmaydi-ku? – Go‘dakmiz-da, go‘dakmiz. Go‘dak ona siy nasiga yopishib emishni biladi, uning nafas oli- shi-yu, yurak urishi bilan ishi yo‘q... – Siz ham go‘dakmisiz, bobo? – kulib so‘radi Azimjon. – Ha, men ham go‘dakman. Mana shu yay lovlarda yalang oyoq shabnam to‘kib yurgim ke ladi. Maysalarda chaqaloqday yumalagim keladi. Qurbim kelsa, yer yuzidagi jamiki yo‘llarni ya- yov kezib chiqardim. Kapalakning qanotiga yoki biron oddiy bargga uzoq tikilib qaraganmisan? Gulni hididan taniysanmi? Uzumning хillarini sanaganmisan? Hammasini ko‘rib to‘yish, ham masi bilan... хayrlashish kerak. Bobo jim qoldi, Azimjon bilan haydovchi bola ham anchagacha indamay yurdilar. Bobo davom etdi: – Agar men yozuvchi bo‘lsam, butun umrimni bittagina kitob yozishga sarflardim. 15 Chinor (Mana bunisi endi, azizlarim, menga tegishli. Butun umrni bitta kitobga sarflash? Bu qanaqa kitob ekan?) – U qanday kitob, bobo? – Хayrlashuv kitobi. Tabiat bilan, uning hus ni, ko‘rki, ulug‘vorligi bilan, barglar, gullar, to‘rg‘aylar, chashmalar, yulduzlar, sahrolar, ja miki go‘zalliklar bilan to‘yib, хo‘rsinib, yig‘lab хayrlashuv kitobi. Shunday kitob yo‘q, bolam. Shunday kitobni yozgan odam bearmon ketardi... Ochil buvaning gapi menga ham ta’sir qildi, azizlarim. Lekin men, avvalo, Ko‘rishuv, Tani shuv kitoblarini yozardim. Chunki san’atkor ta biatning mo‘jizalari bilan ko‘rishgach, tanishmay o‘tib ketayotgan odamlar ham ko‘p. Azimjon oddiy jazirama cho‘llarni, ko‘z qa mashtiradigan osmon gumbazini endi ko‘rayot ganday, es-hushi tevarak-atrofda, yo‘l bo‘yida lip- lip o‘tayotgan takalarning soqol qo‘ng‘iroqlarini ushlab ko‘rgisi kelar, yovshan taglaridan uchgan bulduruqlarni ko‘zi bilan uzoqlarga qadar kuza- tib qolar edi. Ular yana uch soat yo‘l yurdilar, yo‘l yursa- lar ham mo‘l yurdilar. Bu cheksiz kengliklarda cho‘ponlar tashlab ketgan eski hujralarning gu vala devorlaridan o‘zga hayot asari ko‘rinmas edi. Uch soatdan beri biron kimsa duch kelgani yo‘q. Kechga yaqin yaylov tugab sahro boshlanadi gan yerga yetib keldilar, sarg‘ish barхanlar, chi royli gullagan saksovul butalari ko‘rindi. Botayot gan quyosh nurida uzoqdan bir nima oltinday 16 Asqad Muxtor charaqladi. Bu haykal edi. Bronzadan byust. U asfalt yo‘l tugab, dashti-biyobonga son-sanoqsiz karvon yo‘llari, cho‘pon so‘qmoqlari kirib ketadi gan joyda, kichkinagina, chanqoq gulzor o‘rtasi da yo‘nilgan хarsang ustida turibdi. Cho‘qqi soqolli keksa odam. Kechki oftobda nurlanib turgan yuzining chuqur ajinlari bu biyo bonlarning qadimiy fojialaridan, uzoq zahmatkash umr va ajoyib g‘oyibona taqdirdan darak berardi. Keksa cho‘pon bu sahrolarni tiz cho‘ktirgan baho dirday qisiq ko‘zlarini ufqlarga tikib turardi. Azimjon bahaybat хarsang atrofini aylanib, haykalga uzoq tikildi, oltin yulduzga barmoqla- rini tekkizib ko‘rdi. Haykal qarshisigacha ataylab kelgan tikka asfalt yo‘lga, kimsasiz bo‘shliqlarga, dengiz ufqiday uzoq, shafaqdan tovlangan ufqqa tikildi. Keyin keksa cho‘ponning oltin chehrasiga yana razm soldi. – Jabay?! Buva, Jabay emasmi? U qahramonning portretini ko‘rgazmada ko‘rgan edi. – Ha, otang rahmatlikning halokatli хatosini tuzatgan Jabay shu, – dedi Ochil buva toshga o‘tirib. U Jabayga tikildi, lekin ko‘z o‘ngiga bosh qa qiyofalar, tahlikali zamonlar keldi. Salqin tushdi, so‘lg‘in gulzorga jon kirdi, chi girtkalar chirillay boshladi. Bunday oqshom o‘y o‘ylatadi. |