Commitment without borde ers antisemitizmi Önleme ve Holokost Eğitimi Kılavuzu

71
DEĞERLENDİRME
Bu projeden siz neler öğrendiniz?
GÜRSEL
  Bu  projenin  konularıyla  ilgili  kaynaklar  yabancı 
dil bilgisi olan birinin internette arayıp bulabileceği şeyler. Bu proje- 
de olduğu gibi birebir bu alanda uzman kişilerle oturup, tartışma nok- 
talarını ve buralardaki gerilimleri ve incelikleri ise kitaplardan veya 
internetten edinmek mümkün değil. Atölye ve çalışma ziyaretlerinde 
Alman meslektaşlarla olan tartışmalarımız benim açımdan çok fay-
dalı oldu. Türkiye’de bir çalışma başlatacak olursak hangi adımların 
atılması gerektiğini daha iyi biliyorum.  
TUĞSAVUL 
Emrah’ın söylediklerinin çoğu benim için de ge- 
çerli. Meseleyi dinin, tarihin, siyasetin, ekonominin içinden bu farklı 
alanları temsil eden kişilerle tartışmak öğretici oldu. Üretilen eğitsel 
malzemeleri tanımak ve bizzat çalışmaları yürüten kişilerle konuşmak 
iyi bir deneyimdi. Bu meselelerin ele alınışındaki sorunlu alanları, aç-
mazları ya da bu meseleleri kendi başına değil ama mesela İslamofobi 
ve diğer nefret biçimleriyle beraber, ülke bağlamlarında tartışmanın 
önemli olduğunu gördük.  
DEMIREL
 Birçok yeni uzmanla tanışma fırsatı buldum, en-
teresan  projeler  tanıdık.  Türkiye‘yi  yakından  takip  etsem  de  İstan-
bul‘da iyi hazırlanmış yoğun ama keyifli bir haftalık çalışma ziyareti 
Türkiye’ye yönelik birikimimin  artmasına vesile oldu. Mesela Rıfat 
Bali’nin  ‚Holokost  buranın  konusu  değil‘  demesi,  düşündürücü  bir 
çıkıştı.  Burada  resmi  devlet  politikalarına  dem  vurarak,  Holokost 
üzerine eğitimin Ermeni Soykırımı tartışmaları bağlamındaki işlevini 
sorgulattı.  İstanbul  gezisi  ve  tüm  proje  aslında  çalıştığımız  konu-
ların  Türkiye‘deki  yerini  sorgulamamıza  neden  oldu.  Avrupa‘da  ve 
dünyada, Müslüman karşıtlığı ve ırkçılık üzerinden yeniden dizayn 
olan  siyasi  bir  yelpaze  var.  Bunlar  kaygı  verici  gelişmeler.  Bu  ek-
sende  Nuh  Arslantaş‘ın  tarihsel  bir  perspektifle  Müslüman-Yahudi 
ilişkilerine  farklı  bir  resim  sunması  katılımcı  arkadaşlarımız  için 
şaşırtıcı  oldu.  Her  şeyden  önemlisi  iki  toplum  farklı  tarihsel  tecrü-
belerden gelerek bu konularla ilişkili oldukları için duyarlılıklar farklı. 
Mesela, antisemitizm ve İsrail eleştirisi arasındaki ilişki hususu Al-
manya‘da tartışmalarda çok ön planda tutulan bir şey. Ama Türki- 
Rosa: “Türkiye’den gelen grubun Berlin 
ziyareti sırasında ise, katılımcıların, bura-
da Nazi geçmişinin ele alınışını yeni bir 
milliyetçilik biçimi olarak görmüş olması 
dikkatimi çekti. Bununla, iki ülkenin çıkış 
koşullarının tamamen farklı olduğunun 
tekrar altı çizilmiş oldu.”
ye’de duyarlılık yok denecek kadar azken, İsrail eleştirisi ile antise- 
mitizm ilişkisini tartışmak bu ülke açısından öncelik olmaktan çıkı-
yor ister istemez.
GÜRSEL
 Burada açık açık antisemitizm yapabiliyorsunuz, 
niye saklayasınız? Kamusal alanda bu kimsenin ayıplanmasına ne-
den olan bir şey değil maalesef. O nedenle çok farklı bağlamlardan 
bahsediyoruz iki ülkeyle ilgili olarak.  
DEMIREL
 Türkiye ile yoğun tecrübe paylaşımı, süreci kendi 
yaptığımız işlere tekrar bakma, üzerine düşünme fırsatı verdi. Bizi ta-
mamen Almanya‘ya yoğunlaşmış bir tartışmadan çıkarıp, biraz daha 
global düşünmeye ve bizi aynaya bakmaya iten bir süreç oldu. Bu 
da bizim bilhassa pedagojik çalışmalarımıza olumlu yansıyacaktır.  
İki ülkede gençlik alanında çalışmalar bakımından ne gibi fark- 
lar var? 
TUĞSAVUL 
Pedagojik bir fark var bir kere. Türkiye‘deki genç- 
lik çalışmalarının tarihiyle Almanya‘dakinin farklı. Kullandığınız me- 
totlar  benzer  olsa  bile  burada  biraz  daha  “el  yordamıyla”  ve  usta- 
çırak ilişkisiyle yürüyen ve henüz bu kadar sistematikleşen bir genç- 
lik  çalışmasından  bahsedemiyoruz.  Almanya‘da  gördüğümüz  belir-
li çerçeveler var ve bunlar pedagojik formasyonla desteklenmiş bir 
takım kriterleri ve beklentileri olan bir alanı belirliyorlar.
GÜRSEL
 Türkiye‘de bu çalışmalar devlete rağmen yapılır-
ken Almanya‘da ise devlet desteğiyle ve onun açtığı alanlarda ger- 
çekleştiriliyor. Almanya‘da 2. Dünya Savaşı sonrası süreçte ve daha 
sonra  90larda  gelişen  antisemitizme  karşı  devletin  attığı  adımlar 
var. Sivil toplum kuruluşlarıyla devlet iş birliği halinde çalışıyor. Tür-
kiye‘de ise sivil toplum kuruluşları devletin eğitim alanında yaptığı 
tahribatı azaltmaya çalışıyor.
DEMIREL 
Evet, bence  de çok önemli bir  vurgu  bu. Tabii 
beraberinde şöyle bir durumu da getiriyor ki Berlin‘deki ilk tartışma-
larımızda ön plana çıkmıştı bu mesele. Birileri bize sunum yaptığı 
zaman Türkiye‘den katılımcı arkadaşlarımız “Bu devletin görüşü mü 
yoksa sizin mi?” gibi sorular yöneltiyordu. Tabii ki devlet finansman 
sağlarken  hangi  konuların  destekleneceğine  dair  epey  belirleyici. 
Ama özünde devletin bize hangi konuyu nasıl işlediğimiz konusunda 
hiçbir müdahalesi olmadığını anlatmak biraz zamanımızı aldı. 
GÜRSEL
 Devlete karşı çok büyük bir güvensizlik var Tür-
kiye‘de.
DEMIREL
 Evet evet. Tabi bunu da biz zamanla daha iyi gö-
rebildik. Demokrasilerin farklı düzeylerde oluşu etkili oldu. Örneğin  
AGİT gibi dışişleri bakanları düzeyinde yapılan üst düzey resmi top- 
lantılarda bile sivil toplum kurumlarının görüşlerinin alınması Batı’- 
daki çoğulcu demokrasilerde sivil toplumun önemini ortaya koyuyor. 
Türkiye bu noktanın çok uzağında, tam tersi bir gelişme var.
TUĞSAVUL
 Tabii şunu da belirtmek lazım, devletin sorun 
çözmek istediği bir alanda oyuncuysanız Almanya‘da o zaman des-
tek alabiliyorsunuz. Devleti rahatsız edebilecek bir alan değil antise-
mitizmle mücadele. Şöyle de bir sorun dile getirilmişti Almanya‘da: 
Kamu  destekli  yapılan  bazı  işler,  devletin  bazı  sorumluluklarını 
üzerinden atmasına vesile oluyor ya da sorunu o dönemin birtakım 
aktörlerine, örneğin sadece Nazi subaylarına mal ediyor. Bunu bir 

---