D ü Ş Ü n c e d ü n ya s I n da
Yüklə 1,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
34 D Ü Ş Ü N C E D Ü N Y A S I N D A T Ü R K İ Z Bu oturumun devamında Jirkov, İbrahimov, Usmanov, Agazade, Baytursun, Yakovlev gibi bilginlerin konuşmaları kaydedilmiştir. Alfabe konusunun gündeme geldiği ilk anda delegeler arasında çok ciddi fikir ayrılıkları ve tartışmalar görülüyor. Delegelerde alfabe ile ilgili iki değişik görüşle karşılaşıyoruz. Birincisi; pek çok Türk halkı tarafından hâlen kullanılan Arap alfabesinin Türkçenin ses yapısına uygunlaştırılarak yani ıslah edilerek kullanılması, ikincisi de Latin yazı sisteminin kabul edilmesidir. Alfabenin değiştirilmesine en sert muhalefet Tatar delegelerinden Galimcan Şeref ile Kazak delegesi Ahmet Baytursun’dan gelmiştir. Bu iki büyük bilgin Arap alfabesinin değiştirilmesine kesin olarak karşı çıkarlar ve kendi ülkelerindeki ıslah edilmiş Arap yazısı uygulamasının diğer ülkelerde de kabul edilmesini, bu olmayacaksa bile kendilerine karışılmamasını isterler. Baytursun, alfabenin Türkçenin yapısına göre ıslah edilmesini savunurken yazı ile din ilişkisine gönderme yapıyor ve şunları söylüyor: “Burada ben yazının tarihi prensibine temas edeceğim. Şimdiye kadar geleneklerinden kopamayan Türk halkları bulunuyor. Örneğin Azerbaycanlılara ve Osmanlılara bakalım. Onlar şimdiye kadar yazının tarihi prensibini esas alıyorlar. Onlar Araplardan aldıklarımızı muhafazakârlıkla koruyor ve bunları değiştirmeyi küfür zannediyorlar. Böyle düşünmek olmaz!” 7 Kazak temsilcilerinden Omarov da Kazak Türkçesinin ses özelliklerinden ve diğer lehçelerle farklarından söz ediyor, daha sonra da dil ve alfabe ilişkisini Kazak Türkçesi açısından değerlendiriyor. Bu oturumda Şamil Usmanov, Şçerba, Alimcan İbrahimov ve Jirkov da birer konuşma yapıyorlar. Moskova’dan Kurultay’a katılan Rus Lev İvanoviç Jirkov adlı bilgin, orada bulunan Türk delegeleri şu sözleriyle adeta tokatlıyor: “Burada birçok yoldaş, bilim çalışmalarını haklı olarak birçok konuyu çözmemeleriyle kınıyorlar. Size sorduklarımızı yanıtlamıyorsunuz. Doğrudan çözümler, şunu yap, bunu yapma şeklinde vermiyorsunuz. Ben konuya farklı yaklaşıyorum. Ben bu durumda şöyle derdim: Pekiyi sizler nerelerdesiniz, âlim Türkler? Neden sayınız bu kadar az? Sizin sayınız kat kat fazla olmalıdır, bu sayı tam konuları kendi kendimize çözeceğimiz ve bu çözümün Avrupa’daki daha mutlu hayat ortamlarına malik halklarınkinden hiç de kötü olmayacağı derecesine ulaşmalıdır….” 8 Sekizinci oturumun ilk bildirisi Türk Dillerinde Bilim Terminolojisinin Oluşum Esasları başlığıyla Zifeldt adlı yazar tarafından sunulmuştur. Bu bildiri baştan sona günün siyasetini savunmakta ve yer yer Rus propagandası yapmaktadır. Oturumun Pekiyi sizler ne- relerdesiniz, âlim Türkler? Neden sayınız bu kadar az? Sizin sayınız kat kat fazla olmalıdır. 35 S İ Y A S E T V E K Ü L T Ü R D E R G İ S İ ikinci bildirisi İlmi Terminoloji Sistemi başlığıyla B. Sıtkı Çobanzade tarafından sunulmuştur. Bilgin, terim konusunda üç kaynak öneriyor ki bunlar; Genel Türk, Arap-Fars ve Avrupa’dır. Çobanzade, Türkler arasındaki ortaklığın oluşabilmesi için de Batıdan alınacak terimlerin her lehçenin farklı kaynaktan terim alması yerine herkesin tek kaynaktan almasının doğru olacağını belirtiyor. Bilim terimleri konusundaki bir başka bildiri de Azerbaycanlı yazar ve gazeteci Zeynallı tarafından sunulmuştur. Konuyla ilgili söz alan tartışmacılar ise Kırımlı Odabaşı, Kazakistanlı A. Baytursun’dur. Baytursun, konuyu ciddi ve ilmi bir şekilde değerlendiriyor ve sonuç olarak şunları söylüyor: “Türk halklarının medeni durumları ve güçleri aynı değil. Onların bazıları medeni gelişmede başarılar kazandığı sırada, diğerleri geride de kalabilir. Hiç olmazsa onların, manevi medeniyet alanında birbirinin başarılarından yararlanmaları için basın ürünlerinin karşılıklı anlaşılır olması gereklidir. Bu yöndeki ilk adım Türk dillerinin barbarizmlerin hükümranlığından azat edilmesi olurdu.” 9 Dokuzuncu oturumda terminoloji konusu tartışılırken oldukça keskin siyasi söylemlerle karşılaşıyoruz. Tartışılan konu, Türklerin ortak terimlerde birleşmesi olunca ister istemez. Pantürkçülük, Panislamcılık, Turancılık gibi sözler yer yer birer suçlama aracı durumuna geliyor. Bu oturumda söz alan tartışmacılar; Kazakistanlı Suleyev, Başkurdistanlı Manatov, sendikacıların temsilcisi olarak söz alan Peskov’dur. Bu oturumda dikkat çeken bir husus da oturum başkanının ricasıdır. Başkan, isim zikretmeden Türkiye temsilcisinin kendilerine “sultan müstebitlerin ismini hatırlatan Osmanlı Türk’ü denmesini istemediğini, Anadolu Türkü denmesini istediğini” belirtiyor ve konuşmacılardan Anadolu Türkleri tabirini kullanmalarını istiyor. Bu istek de alkışlarla kabul ediliyor. Aynı oturumda Rus profesör Yakovlev, Alfabe Problemlerinin Türk Halklarının Sosyal ve Kültürel Durumlarıyla İlişkisi ve Yazı Kurallarının Tespiti Problemi başlıklı bildirisini sunuyor. Yakovlev, Latin yazısının Türkçe için daha uygun olacağı düşüncesini belirtiyor. Kurultay’ın onuncu oturumunda da yine alfabe konusu tartışılıyor ve ilk konuşmayı Rus profesör Jirkov yapıyor. Jirkov, birtakım teknik konuları öne sürerek Latin alfabesini öneriyor. Oturumun ikinci konuşmacısı Azerbaycanlı Memmedzade’dir ve bu bilgin de Azerbaycan’da uygulanan Latin alfabesi tecrübesi üzerinde durduktan sonra, bütün Türklerin bu alfabeyi kabul etmesinin ikinci Ekim İnkılabı olacağını söylüyor. Bu oturumun üçüncü konuşmacısı; Latin alfabesinin en ateşli muhalifi ve ıslah edilmiş Arap alfabesinin kullanılmasını isteyen Tataristanlı Galimcan Şeref’tir. Şeref’in bildiri başlığı: “Arap ve Latin Yazı Sistemleri ve Bunları Türk-Tatar Halklarında Uygulama Problemi’dir. Galimcan Şeref bildirisinde öncelikle kısaca Türk halklarının kullandığı yazı sistemlerinden bahsetmiş ve meselenin yazı seçilmesi değil, yazının değiştirilmesi olduğunu; bunun da çok ciddi Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|