Deri hastaliklari

tablosu izlenir. Küçük venalar içinde trombozlar bulunur. Epitel hücrelerindeki dejenerasyon 

ise trombozlara da ilgili olarak zamanla nekrozla son bulur. 

Sonu:  

Deride oluşan  ülseratif nodüller 3-5 hafta içerisinde nedbeleşir ve huni biçiminde izler 

bırakarak iyileşir. Hastalığı geçirenlerde 3 ay kadar sürebilen bir bağışıklık oluşur. Ön hava 

yolları,  akciğer  ve  ön  sindirim  kanalında  lezyonlar  şekillenmişse  enfeksiyon  ölümle 

sonuçlanır. 

 

 

SIĞIRLARIN ŞAP HASTALIĞI 

 

Geviş getirenlerin ve domuzların oldukça bulaşıcı viral bir hastalığıdır. Özellikle sığır, 

koyun, keçi ve domuzlarda önemli ekonomi

k kayıplara sebep olur. Hastalık ağız çevresinde 

ve  boşluğunda,  ayaklarda,  meme  derisinde  ve  meme  uçlarında,  vulva,  konjunktiva ve ön 

midelerde  veziküllerin  şekillenmesi  ile  karakterizedir.  Morbidite  %  100,  mortalite  erişkin 

hayvanlarda % 5, gençlerde % 75

’lere varır. 

Bulaşma:  

Etke

n Picornaviridae familyası Aphthovirus cinsine ait bir virustur. Virusun A, O, C, 

SAT-1, SAT-2, SAT-3 ve Asia-

1 olmak üzere 7 antijenik serotipi vardır. Hayvanlar arasında 

çok  bulaşıcı  olan  hastalık,  enfekte hayvan veya kontamine  hayvansal  ürünler, objeler ve 

insanlar aracılığı ile yayılır. Virüs ile kontamine materyaller, meralar, yemler, sular, rüzgar, 

enfekte çift tırnaklı yabani hayvanlar, sinekler ve hayvan bakıcılarının  hastalığın bir bölgeden 

başka  bir  bölgeye  yayılmasında  önemli  rol  oynarlar.  Panayır,  pazar,  göçler  ve  kurbanlık 

hayvan  hareketleri,  hastalıklı  bölgeden  hayvan  ürünlerinin  çıkartılması,  nakil  araçları  şap 

virüsünün  bölgeden  bölgeye,  hatta  bir  ülkeden  diğer  ülkeye  yayılmasına  sebep  olurlar.  Şap 

hastalığının  en  önemli epidemiyolojik özelliklerinden biri de virüsün hava yoluyla 

kilometrelerce uzaklara ta

şınarak  yayılmasıdır.  Hava  yolu  ile  100 km kadar  uzağa 

taşınabileceği  bildirilmiştir.  Bu  nedenle  hastalığın  kontrolünde;  karantina  önlemleri, 

transportun önlenmesi v

e dezenfeksiyonun önemli yeri vardır. 

Patogenezis:  

Virus sindirim yoluyla ya da aerojen olarak vücuda girer. Virus primer olarak farenks 

ve tonsillerin  mukoza ve lenfoid dokularında çoğalır. Kuluçka süresi 3-8 gündür. Mukozanın 

giriş  noktasında  ancak  histolojik  olarak  saptanabilen  ve  primer  aft  olarak  tanımlanan  fokal 

dejeneratif bir değişiklik şekillenir.  Burada çoğalan virus 4-5 gün süren viremiye yol açar ve 

 

19 

---

virus  vücuda  yayılır,  böylece  virus  kan  ile  sevdiği  dokular  olan  kutan  mukoza  ile  deriye 

ula

şmış olur.  Buralarda kapillar damarlara etkiyerek, geniş çapta bir permiabilite bozukluğu 

yapar. Sonuç olarak dermis tabakasında aşırı miktarda bir ödem sızıntısı olur. Bu ödem sıvısı 

epidermis tabakasına da sızar ve burada sekunder aft olarak tanımlanan vezikülleri oluşturur.  

Virus  enfeksiyonun  erken  döneminde  vezikül  sıvıları  ile  vücudun  tüm  sekresyon  ve 

ekskresyonlarında  bulunur.  Serumda  nötralizan  antikorların  ortaya  çıkmasından  sonra  virus 

lezyonlu bölgelerde 3-

8 gün daha kalır, 11. günden sonra kaybolur. 

Makroskobik Bulgular: 

Enfekte hayvanların ağzından bol salya gelir, iplik çekerek yere damlar. Şap lezyonları 

özellikle  ağız  ve burun çevresinde,  tırnak  aralarında,  derinin  tırnağa  geçiş  yerlerinde,  ayak 

ökçelerinde  ve laktasyondaki hayvanlarda meme ba

şı gibi travmaya maruz kalan bölgelerde 

ve  domuzlarda  ayrıca  hortumda  gelişir.  Ayrıca  vulvada  ve  skrotumda  da  veziküller 

görülebilir. Şiddetli hastalık hallerinde konjuktiva ve gözler çevresinde, butların iç yüzlerinde, 

ko

ltuk altlarında ve ayak bileklerinde de veziküllere rastlanır. Bu deri bölgelerinde önce bir 

kızarıklık ve şişlik göze çarpar, bazen fark edilmeyebilir. Bir gün sonra  buralarda veziküller 

görülmeye  başlar.  Bunlar  mercimekten  bakla  büyüklüğüne  varan  kabarcıklar  şeklindedir, 

veziküllerin 

içi  önce  saman  sarısı  renkte  berrak  bir  eksudat  ile  doludur.  Zaman  geçince  bu 

eksudat sarımtrak veya kırmızımtrak sarı bir irin halini alır. 12-24 saat içinde de  veziküller 

yırtılır veya patlar ve yerlerinde ateş kırmızısı sıyrıklar arta kalır. Daha sonra bu sıyrıkların 

üzeri 

irinli bir eksudatala kaplanır, eksudat giderek kurur ve sıyrıkların üzerinde esmer sarı 

renkli kabuklar  halini alır.  

 

Mikroskobik Bulgular:  

Epidermisteki  str.  spinozumdaki 

epitel  hücreleri  şişer, balonumsu ve retiküler 

dejenerasyo

n  şekillenir,  stoplazmaları  eozinofilik  bir  özellik  kazanır  ve  akantolizise  uğrar. 

Birbirlerinden  ayrılan  epitel  hücreleri  erime  nekrozuna  uğrar  ve  mikroveziküller  şekillenir. 

Bunlar  birleşerek  makroveziküllere  dönüşür.  Veziküllerin içerisindeki eksudatta lökositler, 

fibrin, hücre artıkları eritrosit ve bakteriler de bulunur. Stratum spinozun da yaygın spongiozis 

şekillenir. Dermiste damarlarda aşırı hiperemi ve çevrelerinde yangılı ödem sızıntısı görülür.  

Deride ülserleşen ve kabuklanan yaralarda 2 hafta içide tam iyileşme olur.  Özellikle 

ayaklarda ülserlerin bakterilerle sekunder enfeksiyonu halinde irinli yaralar meydana gelir, 

hatta  tırnaklar  düşebilir.  Memede  şekilenen  şap  lezyonlarında  ise  lezyonun  meme  başı 

deliğine yayılması durumunda şiddetli mastitis olayları baş gösterebilir. 

 

Şap  hastalığına  koyunlar  daha  az  duyarlıdır,  enfeksiyon  hafif  seyreder,  lezyonlar 

gelişmeyebilir.  Eğer  lezyonlar  gelişirse  ağızda  ve  tırnaklar  arasında  vezikülden  daha  çok 

 

20 

---