Deri hastaliklari

hiperplazi görülür. Dermisteki lezyonlar ödem, 

damarlarda  genişleme,  papül devresinde 

hastalık  için  karakteristik  olan  mononuklear  hücre  infiltrasyonları(Koyun  çiçeği  hücreleri-

Borrel  cisimciği)  görülür.  Bu  koyun  çiçeği  hücreleri  virusla  enfekte  monosit,  makrofaj  ve 

fibroblastlardır.  Çekirdekleri  vakuollü  olup  kromotin  çekirdek  membranında  yoğunlaşmıştır 

ve vakuollü stoplazmalarında da eozinofilik inkluzyon cisimciklerine rastlanır.  

***Not:  Pox  viruslar  DNA  virus  olmasına  rağmen  istisnai  olarak  intrastoplazmik 

inkluzyon cisimciği oluştururlar. 

 

Sonu: 

Erişkin  koyun  ve  keçilerde  eğer  solunum  ve  sindirim  organlarında  çiçek  lezyonları 

gelişmemişse 5-6 hafta içerisinde iyileşme görülür ve ömür boyu bağışık kalırlar. Kuzular ve 

1  yaşından  küçük  yavrularda  ise  sekunder  enfeksiyonlar  da söz konusu ise %95 lere  varan 

mortalite gözlenir.  

Koyun-

keçi  çiçeği;  mavidil,  küçük  ruminantların  vebası(PPR),  ektima, 

fotosensitizasyon, böcek ısırması, paraziter pnömoni, dermatofilozis ve scrapi ile karışabilir.  

 

 

KANATLI ÇİÇEĞİ 

 

Tavuk, hindi, güvercin ve kanaryalar çiçek h

astalığının tabii konakçılarıdır. Bunlardan 

tavuk ve hindiler çiçek  hastalığından en  fazla zarar  gören kanatlılardır.  Hastalık tavuklarda 

çoğunlukla sonbahar ve kış aylarında  tavukların kümese alındığı ve yumurtladığı zamanlar 

baş gösterir. Hindilerde yumurtlama ve kuluçka devresinde ortaya çıkar.   

Patogenezis:  

Kanatlılarda  çiçek  virusu  hayvandan  hayvana  kan  emici  ısırıcı  böcekler  ile  taşınır. 

Hastalığın  kümesler  arasında  taşınması  da  böceklerle  olur.  Virus  ancak  yaralanmış, 

zedelenmiş deriden vücuda girebilir. İnkubasyonu 4-10 gündür. Bu süre sonunda viremi hali 

oluşur ve virus deri, ağız ve burun gibi organların epitelyum dokularına yerleşir.  Virusun etki 

mekanizması diğer çiçek hastalıklarında olduğu gibidir.  

Makroskobik Bulgular: 

Çiçek  lezyonları  kanatlılarda  deride,  ağız  mukozasında  ve  burun  mukozasında 

şekillenir. Deride: tavuklarda, baş, bacak, ayak ve kanatların tüysüz bölgelerinde önce küçük 

beyaz ve sert düğümcükler görülür. Bunlar kısa zamanda büyük ve sarı renk alır, birleşerek 

boz veya koyu 

kahve  renginde,  kaba  ve  sert  iri  düğümler  haline gelirler, 2 hafta sonra 

 

13 

---

lezyonların  tabanında  koyu  kırmızı  yangı  sahası  oluşur.  3-4  hafta  sonrada  düğümcüklerin 

üzerinde kabuklar oluşur. 

  

Ağız ve Burun mukozalarında difterik lezyonlar şeklinde izlenir: Önce hafif kabarık 

mat  beyaz  düğümcükler  oluşur,  bunlar  kısa  zamanda  büyür  ve  birbirleriyle  birleşerek  sarı, 

peynirimsi nekrotik bir yalancı membran ile örtülürler. 

Mikroskobik Bulgular: 

Kanatlı  çiçeğinde  en  dikkat  çekici  özellik  deri  ve  kutan  mukozadaki  epitelyum 

hücrelerdeki  aşırı  üremedir.  Üreyen  hücreler  koriuma  doğru,  eldiven  parmağı  şeklinde 

girintiler  oluşturur.  Üreyen  bu  hücreler  balonumsu  dejenerasyona  uğrarlar  ancak 

memelilerdeki gibi 

eriyip  gözden  silinmezler.  Buna  karşılık  bu  hücrelerin  ektoplazmaları 

boynuzlaşır  ve  bal  peteği  gibi  görünürler.  Dejenere  olan  epitelyum  hücrelerin  pek  çoğunda 

intrastoplazmik  inkluzyon  cisimcikleri  oluşur.  Bunlara  Bollinger  Borrel  cisimcikleri  adı 

verilir. 

Dermiste herhangi bir yangısel reaksiyona rastlanmaz. 

Sonu; 

Kan

atlı  çiçeği,  deri  şekli  selim  seyirlidir.  Deri  lezyonları  zamanla  iyileşir.  Şiddetli 

enfeksiyonlarda  ölüm  oranı  %50’ye  ulaşır.  Kanaryalarda  daima  öldürücüdür.  Kanatlı 

çiçeğinin  esas  kötü  sonucu  tavuk  ve  hindilerde  gelişmeyi  engellemesi,  yumurta  verimini 

dü

şürmesi , kilo kaybı gibi ekonomik kayıplardır.  

 

 

 

DİĞER HAYVANLARDA POXVİRUS ENFEKSİYONU 

 

Sığırlarda  selim  seyirlidir.  Özellikle  meme  derisinde  olmakla  birlikte,  şiddetli 

enfeksiyonlarda bacakların iç yüzünde, perineum, vulva, skrotum ve prepusyumda da klasik 

çiçek düğümcükleri şekillenir. Bulaşma, bir sürü içinde inekten ineğe sağımcıların elleriyle 

veya  sağım  makinelarının  meme  başlıklarıyla  ve  meme  temizlik  malzemeleriyle  taşınır. 

Ayrıca sinek veya böcek ısırmaları ile de bulaşmanın olduğu düşünülmektedir. Mikroskobik 

bakıda  dejenere  epitelyum  hücrelerinde  oluşan  intrastoplazmik  inkluzyon  cisimciklerine 

Guarneri cisimcikleri denir. Ç

içek  hastalığının  sığırlara  verdiği  zarar  süt  kaybı  nedeniyle 

ekonomiktir.  

 

 

14 

---

Atlarda çiçek seyrek görülür ve selim seyrede

r. Buccal ve ayak şekli olmak üzere iki 

şekilde görülür. Buccal at çiçeğinde dudak ve yanakların iç yüzünde, damakta ve dilin altında 

bazen farenks ve larenks mukozasında pustuler nitelikte çiçek lezyonları görülür. Ayaklarda 

yerleşen  at  çiçeğinde  ise:  bukalığın  fleksor  yüzünde  vezikulo-pustuler nitelikte çiçek 

lezyonları yer alır. Oluşan lezyonlar 10-14 gün içinde iyileşir. 

 

Domuzlarda  

çiçek  lezyonları  daha  ziyade  karın  altı  derisinde  ve  bacakların  iç 

yüzünde  sınırlıdır.  Bulaşma  domuz  biti  ısırığı  ile  olmaktadır.  Oluşan  çiçek  lezyonları 

makroskobik ve mikroskobik olarak klasik çiçek lezyonları ile aynı özelliklere sahiptir. 

   

 

KOYUN EKTİMASI 

(Bulaşıcı Pustüler Dermatitis ) 

 

Koyun ve keçilerin akut enfeksiyöz bir hastalığıdır. İnsan, inek, yabani geviş getiren 

hayvanlarda  görülmektedir.  Hastalık  yalancı  sığır  çiçeği  ve  sığır  papüler  staomatitisi 

viruslarına  yakın  olan  bir  parapoksvirus  tarafından  oluşturulur.  Hastalık  enfeksiyöz  labial 

dermatitis, soremouth, scabymouth ve orf olarak ta adlandırılır. Bütün koyun, keçi ırklarında 

görülür

(büyük  boynuzlu  koyun,  dağ  keçisi). Genç hayvanlar hastalığa  erişkinlerden  daha 

yatkındır.   

Hastalığın  ekonomik  önemi  vardır;  hastalıklı  hayvanlar  ne  süt  emebilirler,  nede 

otlayabilirler,  kondüsyon  kaybı  ile  sonuçlanır.  Duyarlı  bir  hayvan  topluluğunda  morbidite 

%90’

a erişebilir, ancak mortalite sekunder enfeksiyonlar gelişmezse %1’i geçmez. Sekunder 

enfeksiyonların  katılmasıyla  ölüm  oranı  çok  yüksek  olabilir.  Ektima zoonoz bir 

enfeksiyondur. 

Hasta  hayvanlarla  uğraşan  insanların  ciltlerinde  hafif  ateş,  ağrı,  şişlik 

biçiminde  koyunlarınkine  benzer  lezyonlar  gelişebilir.  Ektimanın  insanlardaki  enfeksiyon 

şekline Orf denir. 

Bulaşma:  

Enfeksiyon  direkt enfekte hayvanlardan veya virus 

ile  kontamine  olmuş  kuru ve 

dikenli  otların  ya  da  hayvan  yemlerinin  deride  oluşturduğu  sıyrıklardan  bulaşır.  Ayrıca 

k

uzular süt emme sırasında annenin meme derisine bulaştırabilir. Virus hasta hayvanlardan 

dökülen kabuklarda çok uzun süre canlı kalabilir.  

 

 

 

15 

---