Deri hastaliklari
Yüklə 303,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mikroskobik Bulgular: Lokalize Form
- Koyun, Keçilerde Demodikozis
- DERİNİN ENDOKRİN HASTALIKLARI
- Endokrin bir dermatozisin tanısı
- HİPERADRENOKORTİSİZM(Cushing Sendrom)
Mikroskobik Bulgular: Lokalize Form: Lenfositik-pazmasitik perifolliküitis ile karakterizedir. Folliküllerin üst üçte birlik bölümünde değişken sayıda etken ile birlikte belirgin folliküler hiperkeratozis izleni. Dış kök kılıfı hiperplastik ve hidropik dejenerasyona uğramış olarak görülür. Eozinofiller az sayıdadır, mast hücre hiperplazisi görülebilir. İyileşen lezyonlarda yalnızca küçük granülomlar izlenir.
nun varlığı ve yayılımı ile derin pyderma gelişimine göre değişir. Epidermiste hiperplazi, orto-parakeratotik hiperkeratozis, spongiozis, nötrofilik infiltrasyon, ülserleşme ve yangısel kabuk oluşumu görülür. Kıl folliküllerinde çok sayıda etken gözlenir. Folliküler hiperkeratozise bağlı olarak folliküllerde tıkaçlar oluşur. Tıkanmış folliküller içinde bakterilerin proliferasyonu sonu nötrofilik follikülitis şekillenir. Daha sonra folliküller yırtılır ve etkenler, bakteriler, keratin ve sebum dermise yayılır. Bacteriler supuratif bir dermatitise yol açar. Pyogranülomatöz furunkulozis şekillnir. Kronik lezyonlarda belirgin dermal fibrozis görülür.
Sığırlardaki uyuz etkeni D. bovis, D. ghanensis ve adlandırılmamış bir parazit yol açar. Uyuz etkenlerinin deride yol açtığı yıkım nedeniyle hastalığın ekonomik önemi vardır. Makroskobik olarak 2-4 mm çapında çoksayıda kutan papül ve nodüle rastlanır. Lezyonlar omuz, boyun ve gerdan da gözlenir. Ağır enfestasyonlarda vücudun büyük bölümünd e nodüller şekillenir. Nodüllerin içeriği kazeoz bir materyal olup bazen kanlı olabilir. İçerik eriyebilir ve nodüller fistülleşebilir ve kalın bir kabuk oluşur. Nodül dermise doğru yırtılırsa apse oluşur ya da granülomatöz bir reaksiyona yol açar.
Keçilerde etken, D. caprae’dir. Lezyonun dağılımı ve morfolojik görünümü sığılardaki gibidir. Koyularda ender görülür. D. ovis enfestasyonuna göz kapaklarının Meibomian bezlerinde ve özellikle boyun, böğür ve omuz bölgelerindeki primer folliküllerin yağ bezlerinde ratlanır. D. aries vulva, prepusyum ve burun deliklerinde büyük yağ bezlerinde bulunur. Lezyonlar papül, nodül ve ender olarak püstüller şeklinde görülür. D. ovis enfestasyonu yapağıda keçeleşmeye yol açar.
33
Kedilerde Demodikozis Demodektik uyuz ender olarak görülür. Etkenlerden biri D. cati olup, diğeri henüz adlandırılmamıştır. Etkenler kıl follikülleri ve yağ bezlerinde bulunur. Lezyonlar tek ya da çok sayıda alopesi, eritem ve pullanma odağına rastlanır. Göz kapakları, baş ve boyunda lezyonlar gözlenir. Kedi lösemi virus enfeksiyonu, kedi immun yetersizlik virus enfeksiyonu, hiperadrenokortisizm ya da diabetes mellitus gibi normal hücre aracılı immun yanıtı baskılayan sistemik hastalıklarla ilişkili olarak generalize lezyonlar gelişebilir.
SARKOPTİK UYUZ Sarcoptes scabiei insan ve evcil hayvanlarda uyuza neden olur. Domuzlarda yaygın gözlenir. Sığır ve keçilerde de görülmekte ancak psoroptik uyuz kadar önemli değildir. Atlarda, koyunlarda ender görülür. Köpeklerde yaygındır, kedilerde ender rastlanır. Hastalık çiftlik hayvanlarında özellikle domuzlarda gelişimlerinin yavaşlaması ve yemden yararlanma oranının azalmasından dolayı ekonomik öneme sahiptir. Sarcoptes scabiei’nin çeşitli konakçılara uyum sağlamış varyeteleri vardır. Normal konakçıda parazitler gelişimlerini str. korneumda ya da altında açtıkları tünellerde tamamlarlar. Uyuz etkenleri ve yumurtaları dış ortamda canlılıklarını sürdüremezler. Çok bulaşıcıdırlar ve direk temasla bulaşırlar. Sarkoptik uyuzlar da oluşan klinik tablo aşırı duyarlılık reaksiyonlarının süresine, reaksiyonun yoğunluğundaki bireysel farklılığa ve konakçının parazit çoğalmasını sınırlayıcı kapasitesine göre değişmektedir. Yetersiz beslenmiş hayvanlarda ya da eşzamanlı hastalık varlığında zayıf aşırı duyarlılık reaksiyonu gelişir ve çok sayıda etkenin yer aldığı şiddetli kabuklu bir dermatitis şekillenir. Köpeklerde uzun süreli kortikosteroid tedavisine ilişkili olarak hastalığın kronik formu(Norveç tipi uyuz) görülür. Domuzlarda aşırı duyarlılığın düşük düzeyde olması kronik enfeksiyonların gelişmesine yol açar. Lezyonlar parazitin mekanik olarak yolaçtığı direkt yıkım, salgı ve ekskretlerinin irritan etkisi, etkenlere karşı gelişen allerjik reaksiyonlar ve buna bağlı olarak gelişen şiddetli kaşıntıya ilgili hayvanın kendini kaşıyarak yaralaması sonucu oluşur. Makroskobik Bulgular: Primer lezyonlar eritematöz makul ve papüllerdir; tünel açan etkenlere karşı reaksiyonda yersel pullu kabuk şekillenir. Yoğun enfestasyonun geliştiği, zayıf besili ve immun sistemi baskılanmış hayvanlarda lezyonlar alopesi, likenleşme, kalın gri renkte pullu kabuk oluşumu ve fissürleşmeyle karakterizedir.
34 Köpeklerde lezyonlar; lateral dirsekler, arka ayak bilekleri, ventral toraks, kulak kepçesinin yan ken arlarında görülür. Ayrıca perifer lenfadenopati de görülür. Lezyonlar tedavi edilmezse generalize olabilir. Sığrlarda lezyonlar; boyun, baş ve sakral bölgelerdedir. Ancak generalize olabilir. Koyunlarda dudak ve burun delikleri , kulak kepçesinin dış yüzü, bazen bacaklarda lezyonlar şekillenir.
H em allerjik reaksiyon hem de paraziter enfestasyon özelliğindedir. Parakeratotik stratum korneum ile örtülmüş tünellerde çok sayıda etkene rastlanır. Hiperkeratozis ve parakeratotiz ile serum ve nötrofilik artıklardan oluşan kalın pullu kabuk oluşumu vardır. Epidermiste belirgin pseudokarsinomatöz hiperplazi gözlenir. Dermiste vazodilatasyon, ödem, fibrozis, perivaskuler mononükleer hücre infiltrasyonları, sekunder bakteriyel enfeksiyona bağlı nötrofilik eksositosis görülür. Akut allerjik reaksiyonlarda belirgin vazodilatasyon, dermal ödem, perivasküler lenfositik ve eozinofilik infiltrasyon, epidermal spongiozis, hiperplazi ile karakterizedir. Etkenlere az sayıda rastlanır. Kronik allerjik lezyonlar ise dermal fibrozis, epidermal hiperplazi, perivasküler mononükleer hücre infiltrasyonudur.
Aşırı duyarlılığı(allerjik tip) çok belirgin gelişen hayvanlarda tanı aşırı kaşıntının bulunmasına ve deri lezyonlarının yapısı ve yayılımına dayanır. Etkenleri gerek deri kazıntılarında gerekse mikroskobik kesitlerde saptamak çok zordur. Aşırı duyarlılık reaksiyonlarının hafif şekillendiği kronik formunda hem deri kazıntılarında hem de doku kesitlerinde uyuz etkenlerine çok rastlanır.
P soroptik uyuz etkenleri koyun, sığır, at, tavşan ve keçiler ile evcil olmayan hayvan türlerini enfeste etmektedir. Özellikle sığır ve koyunlarda ciddi bir hastalıktır. Hastalığın ekonomik önemi vardır. Bu; ağırlık kazancındaki belirgin azalmadan, süt verimindeki düşmeden, yapağı kalitesi ve arasıra görülen ölümlerden, hastalıktan korunma ve eradikasyon programlarının maliyetinden gelmektedir. Psoroptik uyuz etkenleri sarkoptik etkenler gibi epidermiste tünel açmazlar, gelişimlerini derinin yüzeyinde tamamla rlar. Psoroptik uyuz çok kaşıntılı bir dermatitis ile karakterizedir. Etkenler kronik aşırıduyarlılık reaksiyonlarına yol açar.
35
Mikroskobik olarak lezyonlar tüm hayvan türlerinde birbirine benzer. Yangı yüzeysel perivasküler dermatitis karakterindedir. Lö kosit infiltrasyonları arasında eozinofiller, lenfositler, diğer mononükleer hücreler, ve mast hücreleri yer alır. Etkenlere kabuk altında ve üstünde rastlanır.
Latent enfeksiyon şeklinde görülebilir. Etkenler kulaklarda, infraorbital fossalarda, inguinal ve perineal kıvrımlarda ve boynuzların tabanında bulunur. Koçlarda etkenlere skrotum ve prepusyumdaki küçük kuru lezyonlarda rastlanır. Özellikle cidago ve vücudun yan kısımları etkilenir. Başlangıçte 0.5cm çapında sarı renkte seröz bir kabuk ile örtülü papüller oluşur, bunlar yapağıyı keçeleştirir. Lezyonlar çevreye doğru genişler ve birbirleriyle birleşerek vücudun büyük bir kısmını kaplarlar. Yapağıdaki asıl yıkımlanmaya kaşıntı nedeniyle oluşan kendini yaralama yol açar.
Lez
yonlar başın arka kısmı, cidago ve kuyruğun tabanında başlar, alopesi, likenleşme ve kuru gri renkte kabuk ve pullanmalarla örtülür. Alopesik lezyon alanları sağlam deriden kesin bir hat şeklinde ayrılır. Hayvanlar lezyonlardaki kaşınma hissinden yalama, sürtünme hareketleri ile kaşınmaya çalışırlar.
Endokrin dermatozislerde genellikle iki tarafl ı ve simetrik hipotrikozis(kıl oluşumunun azlığı) ya da alopesi, değişen derecelerde pigment bozuklukları(hiper- hipomelanozis), kaba, kuru, gevrek, kolayca kopabilen yün ve kıl örtüsü gözlenir. Ayrıca kırkımdan sonra kıl ve tüylerin büyümesinde bozukluklar ve değişen derecelerde sekunder seboraik değişimler ve bakteriyel piyoderma komplikasyonları şekillenir. Mikroskobik Bulgular: O rtokeratotik hiperkeratozis, folliküler keratozis, folliküler genişleme, folliküler atrofi, kıl folliküllerinde kılların yokluğu, telojen kıl folliküllerinin çokluğu, epidermis atrofisi, epidermis hipermelanozisi ve sebaseöz bez atrofisi gözlenir. Lezyonlar endokrin deri hastalıklarında patognomik öneme sahiptir.
36 Endokrin bir dermatozisin tanısı için patognomik öneme sahip histopatolojik lezyonlara, hormon yetersizliğinin ya da fazlalığının saptanmasına, spesifik sağaltıma verdiği son yanıta ve endokrin bezlerdeki uygun lezyonların gözlenmesine gereksinim duyulur.
Hipotiroidizime bağlı deri bozuklukları köpeklerde sık gözlenir. Bu durum serumda yetersiz miktarda bulunan T 3 ve T 4
hormonunun yoğunluğuna bağlıdır. Köpeklerde hipotiroidizm lenfositik tiroiditis, idiopatik tiroid atrofisi, hipofiz tümörleri, hipopituitarizm, iki taraflı tiroid tümörleri, tiroid bezinin gelişim hataları, iyot yetersizliği ve hipotalamik hatalar sonu şekillenir. Ayrıca iatrojenik(cerrahi, ilaçlar) olarak da görülebilir. Tiroid hormonları deri de dahil birçok organın gelişmesi ve büyümesinde önemli bir göreve sahiptir. Tiroksin(T4) hormonu fizyolojik olarak kıl büyümesinin anagen(etkin) dönemini uyarır, oysa tiroid hormonlarının kandaki düzeyleri düştüğünde telogen(dinlenme) dönemi uyarılır. Telogen kıllar da kıl folliküllerinden kolaylıkla kopar; sonuçta hayvanda kıl örtüsü incelir, kaba, donuk, kuru, ve gevrek bir hal alır. Çoğunlukla orta yaşlı köpeklerde görülür. Kıl dökülmesi özellikle derinin kuyruk ya da boyun bölgesi gibi sürtünen kısımlarında fokal, multifokal ya da generalize, simetrik veya asimetriktir. A yrıca uzun süren hipotirodism olgularında kuyruk tamamen çıplak kalır. Deride hiperkeratozis hipotiroidizmde her zaman görülen bir lezyondur ve yuvar lak pullu odaklar şeklinde görülür. Hiperpigmentasyon da özellikle burnun dorsal yüzü ve kuyrukların distal kısmı gibi yersel alopesi bölgelerinde şekillenir. Uzun süren ya da şiddetli hipotiroidism olgularında Miksödem şekillenir ve klinik olarak hipotiro idism için karakteristik bir görünüşte olur. Miksödemde dermis ve subkutiste musin maddesi toplanır. Musin oldukça fazla miktarda su tutar ve deride belirgin kalınlaşmaya ve hamur kıvamı almasına neden olur. Alın, göz kapakları, dudaklar ve distal ekstrem
itelerde deride kalınlaşmalar şekillenir. Bu durum özellikle yüzde çok belirgindir. Alında temporal bölgede yuvarlaklaşma, yüzün kıvrımlarında kalınlaşma, dudaklar ve alt göz kapaklarında şişkinlik ile karakterize “üzüntülü yüz ifadesi” tipik bir görüntü oluşturur. Deride kolay berelenme, kötü yara iyileşmesi, jinekomasti, sekunder olarak gelişen seboraik deri hastalığı ve pyoderma gelişebilir. Mikroskobik Bulgular; yangılı veya yangısız özellikte epidermal atrofi, arrektör pili kaslarında vakuolizasyon ve hipertrofi, dermiste musinöz dokuda artış, hipotroidizim için tanıtıcı bulgulardır.
37
HİPERADRENOKORTİSİZM(Cushing Sendrom): Kedi ve köpekle rde sık karşılaşılan endokrinik dermatozislerdendir. Bu hastalık; genellikle bilateral adrenokortikal hiperplazi, fonksiyonal adrenokortikal tümörler, fonksiyonel hipofiz tümörleri veya eksojen glukokortikoidlerin aşırı uygulanması sonu gelişir. Çoğunlukla orta yaşlı köpeklerde görülür. Boxer, Boston terrier, dachshund ve poodle ırkı köpekler yatkındır. Köpeklerde genellikle baş ve ekstremitelerde deride kalılaşma, komedonlar, yara- berelerde artış, yara iyileşmesinde gecikme, enfeksiyona yatkınlıkta artış ve kalsifikasyon gelişir. Kalsifiye alanlar sırt, inguinal ve axillar bölgelerde görülür. Bu alanlardaki deri lezyo nları sert, kalınlaşmış, bazen kumlu özellikte, sıklıkla ülserleşmiş ve kabuklanmış plak veya nodül şeklindedir. Mikroskobik lezyonlar, değişen derecelerde yangılı ya da yangısız deri atrofisi ile karakterizedir. Follikülerde atrofi, dermis kollageni ile epidermis ve folliküler bazal membranda kalsifikasyon belirgindir. Kedilerde ise; bilateral adrenokortikal hiperplazi, hipofiz yada adrenokorteks tümörleriyle ilişkilidir. Etkilenen derideki makroskobik ve mikroskobik bulgular köpeklerde bildirilenlere benzemekle birlikte d ermiste kollagen fibrillerde belirgin incelme ve atrofi şekillenir. Bu da derinin normal bir dokunuşla dahi yırtılabilecek kadar aşırı kırılganlığına neden olmaktadır. Kedilerde kalsinozis kutis şekillenmez.
Dişi ve erkek köpeklerde gelişebilir. Dişi köpeklerde; ovaryum kistlerinden, nadiren ovaryum tümörleri nden veya östrojen uygulamalarından kaynaklanabilir. Erkek köpeklerde; fonksiyonel sertoli hücre tümörlerinden kaynaklanır. Deri değişiklikleri; simetrik hipotrikozis ya da alopesi; kaba, donuk, kuru, gevrek, kolayca koparılan kıl örtüsü ile kırkım sonrası yeniden büyümede bozukluklar ve pigment bozukluklarıdır. Dişi köpeklerde endokrin alopesiye ek olarak vulvada büyüme ve östrus siklusunda anormallikler de görülür. Erkek köpeklerde; jinekomasti, sarkık prepusyum veya prostat kanallarının skuamöz metaplazisinden dolayı prostatda büyüme gözlenir. Mikroskobik lezyonlar; epidermiste ortokeratotik hiperkeratoz, folliküler hiperkeratoz, telogenasyon, sebaseöz bezlerde atrofi, yüzeysel dermatitis ve lipositik aktivasyon izlenir.
38
Kaynaklar: Alibaşoğlu M., Yeşildere T.:Veteriner Sistemik Patoloji cilt I, İstanbul 1989. Milli Ü.H., Hazıroğlu R. Veteriner Patoloji cilt I, İkinci bask. Ankara 2000 McGavin D., Zachary J.F. Pathologic Basis of Veterinary Disease. 4 th edit. Mosby Elsever 2007 Cott D.W., Miller W.H., Griffin C.E. Muller and Kirk’s Small Animal Dermatology 6 th
Yüklə 303,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|