Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirliyinin 07. 05. 2012-ci IL tarixli

Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 
 
33
e) heç birinin  
Test  4.
  Azərbaycan  Respublikasında  investisiya  fəaliy-
yətinin tənzimlənməsində dövlətin məqsədi nədən ibarətdir? 
a)  investorların maraqlarına xidmət etməkdən 
b)  dövlətin maliyyə ehtiyatlarının artırılmasından 
c)  xarici investorların ölkəyə cəlb edilməsindən 
d)  vahid  iqtisadi,  elmi-texniki  və  sosial  siyasət  yeri-
dilməsindən 
e)  Kölgə iqtisadiyyatına qarşı mübarizədən.   
Test 5.
 Azərbaycan Respublikasında investisiya siyasəti 
hansı vasitə ilə həyata keçirilir? 
a)  kredit və amortizasiya siyasəti vasitəsilə  
b)  dərəcə və güzəştlər sistemi vasitəsilə   
c)  dövlət norma və standartların tətbiqi vasitəsilə 
d)  investisiya layihələrinin ekspertizasının keçirilməsi 
vasitəsilə 
e)  hər bir vasitə ilə    
                  
 
 
 
 
 
Mövzu 3  nvestisiya mühitinin formalaşmasında 
dövlətin rolu. 
                                            Plan: 
1. 
nvestisiya mühiti və onun mahiyyəti. 
2. 
nvestisiya 
iqliminin 
qiymətləndirməsi 
meyarları. 
3. 
Ə
lverişli    investisiya  mühitinin  formalaşma 
mexanizmi. 
                                Əsas anlayışlar:  
Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 
 
34
nvestisiya  mühiti,  investisiya  aktivliyi,  investisiya  cəlb 
ediciliyi  investisiya  potensialı,  investisiya  riskləri,  investisiya 
mühitinin meyarları. 
1.
 
nvestisiya mühiti və onun mahiyyəti 
  nvestisiya  mühiti  –  investisiya  bazarının  həcmi, 
cəlbediciliyi,  risk  səviyyəsini  müəyyən  edən,  daxili  və  xarici 
investisiya  axınını  təmin  edən  sosial-iqtisadi,  siyasi,  maliyyə 
amillərinin  məcmusudur.  nvestisiya  mühiti  bu  və  ya  digər 
ölkədə,  region  və  ya  sahədə  investisiyaqoyuluşları  üçün 
ə
lverişli  və  ya  əlverişsiz  şəraitin  olmasını  əks  etdirir.  Başqa 
sözlə,  investisiya  mühiti  –  investisiya  proseslərini  həyata 
keçirilən  şəraitdir.  Bu  şərait  bir-biri  ilə  qarşılıqlı  əlaqəsi  olan 
qanuni-normativ,  sosial-siyasi  və  digər  amillərin  təsiri  altında 
formalaşır  və  ölkə,  region,  şəhərdə  investisiya  fəaliyyətinin 
şə
raitini müəyyən edir.   
nvestisiya  iqliminin  formalaşmasına,  bir  tərəfdən, 
dövlətin  investisiya  siyasəti,  digər  tərəfdən  isə  -  investisiya 
obyektlərinin  fəaliyyəti  təsir  edir.  Bazar  münasibətlərinin 
inkişafı  investisiya  obyektlərinin  bu  prosesdə  rolunu  artırır. 
Sahibkarlar  bazarı  nəzərə  alaraq      müəyyən  edirlər  ki  nəyi, 
hansı  həcmdə  istehsal  edib,  hansı  qiymətə  və  hansı  bazarlarda 
satışa  çıxartsınlar.  Daha  çox  gəlir  əldə  etmək  üçün  şirkətlər 
yeni ideyalara, yeni istehsal vasitələrinə investisiya qoyur bu da 
ölkədə iqtisadi artım üçün zəmin yaradır. Xüsusi şirkətlər isə öz 
növbəsində  büdcəyə  gedən  vergi  daxilolmalarının  əsas 
mənbəyidir  və  nəticə  etibarı  ilə  onların  hesabına  əhaliyə 
səhiyyə,  təhsil  və  digər  dövlət  tərəfindən  həyata  keçirilən 
xidmətlər  maliyyələşdirilir.  Məlumdur  ki,  investisiya  prosesi 
ölkənin  gələcəyini  formalaşdırır,  rəqabət  qabiliyyətini 
gücləndirir.  Bu  səbəbdən  dövlət  investisiya  prosesi 
genişləndirməkdə, 
onu 
stimullaşdırmaqda 
maraqlıdır. 
nvestisiya  cəlbediciliyini  artırmaq  üçün  dövlət  investorların 
iqtisadi maraqlarına təsir edərək, iqtisadi mexanizmlər vasitəsi 
ilə investisiyaların gəlirlilik səviyyəsini artıra bilər.     

---

Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 
 
35
nvestisiya  mühitinə  cəmiyyət  tərəfindən  təsir  edən 
amilləri 2 qrupa təsnifləşdirmək olar: 
- 
obyektiv  amillər  –  təbii-iqlim  şəraiti, 
coğrafi mövqe, enerji-xammal resursları və s.; 
- 
subyektiv  amillər    insan  fəaliyyətinin 
idarə edilməsi.    
nvestisiya iqliminə təsir edən əsas iqtisadi amillər: 
 
- makroiqtisadi  amillər  –  bunlara  ÜDM  dinamikası, 
inflyasiyanın  və  faiz  dərəcəsinin  səviyyəsi,  ÜDM-də  yığımın 
səviyyəsi; 
- normativ-hüquqi  amil  –  bura  qanunvericilik  bazasının 
keyfiyyəti  və  sabitliyi,  mülkiyyət  hüququnun  və  investorların 
maraqlarının müdafiəsi, iqtisadiyyatın inhisarlaşması səviyyəsi, 
bazarda  inzibati  və  digər  maneələrin  olması,  qayda-qanuna 
riayət, iqtisadiyyatın açıq olması və s; 
- vergi sisteminin keyfiyyəti və vergi yükünün səviyyəsi 
- informasiya  təminatı  –  bura  informasiya  təminatı 
sisteminin  formalaşması,  ölkə  üzrə  bütövlükdə,  o  cümlədən 
ayrı-ayrı  kompaniyaların  investisiya  imkanları  haqqında 
hərtərəfli  məlumatın  əl  çatan  olması,  etibarlı  informasiya 
mənbələrinin mövcudluğu, reklam, sərgi, təqdimat və s. təşkili 
daxili. 
  nvestisiya  aktivliyi  –  konkret  məkanda  real  investisiya 
fəaliyyəti - əsas kapitala edilən kapitalqoyuluşu nəzərdə tutulur. 
nvestisiya aktivliyi 2 qrup amillərlə – investisiya potensialı və 
investisiya riskləri ilə müəyyən olunur 
  nvestisiya  potensialı  makroiqtisadi  xüsusiyyətləri 
nəzərə alır. Bura ərazinin istehsalat amillərinin sıxlığı, əhalinin 
istehlak tələbləri və d. daxildir.  nvestisiya potensialına dair bir 
çox  fikir  mövcuddur.  Lakin  ümumiləşdirilmiş  şəkildə  onu 
mövcud vəziyyətdə iqtisadi sistemin maksimum nəticə vermək 
imkanı  kimi  ifadə  etmək  olar.  nvestisiya  potensialını  ərazinin 
kapitalı  mənimsəməsi  imkanı  kimi  də  ifadə  etmək  olar. 
Dövlətin investisiya-innovasiya siyasəti 
 
36
nvestisiya  potensialı  kimi  təbii  resurslar,  əmək  ehtiyatları, 
maliyyə resursları, maddi-texniki vəsait və d. çıxış edə bilərlər.  
  nvestisiya  riskləri  –  investisiya  fəaliyyəti  nəticəsində 
ola biləcək itkiləri, gəlirlərin gözlənildiyindən az olması, alınan 
gəlirin  dəyərdən  düşməsi  deməkdir.  nvestisiya  potensialından 
fərqli olaraq, investisiya riski daha çox keyfiyyət göstəricisidir. 
nvestisiya riskləri daim dəyişən siyasi, sosial, iqtisadi, ekoloji, 
kriminal və d. asılıdır.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                      Sxem 2.  nvestisiya iqlimi 
nvestisiya  riskləri  iki  qrupa  bölünür:  spesifik 
(kommersiya)  və  qeyri-spesifik  (qeyri-kommersiya).  Spesifik 
risklər  investisiya  layihələrinə  təsir  edən  amillərlə  əlaqəli 
risklərdir.  Qeyri-spesifik  risklər  sahibkarlıqla  bağlı,  xarici 
mühitin investora təsirini nəzərdə tutur və bunlara siyasi, sosial, 
ekoloji,  iqtisadi  və  s.  xarakterli  risklər  aiddir,  məsələn,  bura 
müharibə, siyasi qeyri-sabitlik, dövlətin investisiya fəaliyyətinə 
mane  olması  və  s.  Ərazi  əhatəsi  baxımından  ölkə  və  regional 
risklər mövcuddur. Ölkə riskləri ölkə daxilində həyata keçirilən 
bütün  investisiya  layihələrinə  eyni  səviyyədə  təsir  edən 
risklərdir.  Bu  cari  riskin  həcmi  xarici  investorların  ölkəyə 
investisiya  yerləşdirilməsi  üçün  önəmlidir.  Regional  qeyri-
nvestisiya 
iqlimi 
Potensial 
Risklər 
Təbii  resurslar   
nsan  resursları 
Maliyyə resursları  
Maddi-texniki  baza 
Siyasi   
qtisadi  
Sosial  
Ekoloji  
Kriminal 

---