Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
181 nilməsində yerli istehsalın və ya idxal kanallarının xüsusi çəkisi ölkələrin ərzaq təhlükəsizliyinin səviy- yəsini müəyyənləşdirir. Ərzaq təhlükəsizliyinin səviyyəsi eyni zamanda ərzaq bazarlarının təşkilin- dən, infrastrukturun formalaşdırılmasından da bilava- sitə asılı olmuşdur. Təşkilati qurumların fəaliyyətinin yetərli olması son nəticədə istehsala olan stimulları azaldır. Məlumdur ki, qloballaşma şəraitində hər bir dövlətin qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri ölkənin milli təhlükəsizliyini təmin etmək – istehlakı daha çox yerli istehsal hesabına qarşılamaqdan iba- rətdir. Beynəlxalq səviyyədə kənd təsərrüfatı isteh- salçılarına yardımın şərtləndirilməsi ilə bağlı tələblə- rin gücləndirilməsi ərzaq təhükəsizliyinin milli təhlü- kəsizlik sisteminin mühüm tərkib hissəsi kimi çıxış etməsini şərtləndirmişdir. Odur ki, aqrar sahəyə eti- nasız münasibət son nəticədə dövlətin vassalçılığına, siyasi reytinqinin zəifləməsinə, bütövlükdə milli iqti- sadiyyatın, daxili və xarici siyasətin beynəlxalq güc- lərdən asılılığının güclənməsinə gətirib çıxara bilər. Bu problem müharibə şəraitində olan ölkə üçün xü- susilə tale yüklü səciyyə daşıyır. Bu baxımdan res- publikada kənd təsərrüfatına qayğı, öikənin hərbi-sə- naye kompleksinin qüdrətlənməsi qədər vacib və ak- tualdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, aqrar sahənin rəqa- bət qabiliyyətinin yüksəldilməsi ölkənin ərzaq təh- lükəsizliyinin təmin edilməsinə əlverişli şərait yarat- maqla, eyni zamanda alternativ ixrac sektorunun 182 formalaşdırılması, qeyri-neft sektorunun inkişafı baxımından da əhəmiyyətli rola malikdir. Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi fızio- loji normalar və müəyyən edilmiş keyfıyyət stan- dartları çərçivəsində əhalinin əsas növ qida məhsul- larına olan tələbatının yerli istehsal hesabına davamlı olaraq ödənilməsi ilə bağlı kompleks tədbirlər sistemini özündə əks etdirir. Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi daxili istehsal hesabına ölkə əhalisi- nin istehlakının təmin edilməsini özündə əks etdir- diyindən bu məqsədə nail olunması yerli kənd təsər- rüfatı əmtəə istehsalçılarının stimullaşdınlmasından bilavasitə asılıdır. Beləliklə, müasir şəraitdə ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi ölkədə həyata ke- çirilən aqrar siyasətin prioritet istiqamətinə çevrilmə- lidir. Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi baxı- mından dövlətin aqrar siyasətinin əsas vəzifəsi səmərəli istehsal strukturu yaratmaqla əhalinin ərzaq, sənayenin isə kənd təsərrüfatı xammalına olan tələ- batını yerli istehsal hesabına ödəmək məqsədilə çe- vik sosial-iqtisadi mexanizm formalaşdırmaqdan, eləcə də mövcud potensialdan səmərəli istifadəni təmin etməkdən ibarətdir. Məhz bu baxımdan da transformasiya proseslərinin hazırki mərhələsində aqrar sahənin mövcud potensialı ölkənin ərzaq təhlü- kəsizliyinin təmin edilməsinə istiqamətləndirilməli- dir. Məlum həqiqətdir ki, heç bir ölkə ərzaq təhlükə- sizliyini 100%-lik hədlərdə təmin etmək iqtidarında 183 deyildir. Bu isə ondan irəli gəlir ki, bütün növ məh- sullar üzrə tələbatı tamamilə yerli istehsal hesabına ödənilməsinə nail olunması müqayisəli üstünlüklər baxımından da əlçatmaz görünür. Odur ki, ölkə üçün strateji əhəmiyyətli prioritet məhsullar əsas götürül- məklə, bölgələrin ixtisaslaşma istiqaməti nəzərə alınmalıdır. Doğrudur, taxıl strateji ərzaq məhsulu olmaqla ölkə əhalisinin təbii tələbatının ödənilməsinə xidmət edir. Araşdırmalar göstərir ki, ölkəmiz dövlət müstəqilliyi əldə etdikdən sonra əksər kənd təsərrü- fatına yararlı torpaqlar taxıl əkininə cəlb edildi. Bu tendensiyanın zərərli cəhəti ondan ibarətdir ki, ölkə- də taxıl istehsalının artırılmasına məhsuldarlığın yüksəldilməsi hesabına deyil, əkin sahələrinin geniş- ləndirilməsi, daha doğrusu ekstensiv amillər hesabına nail olunmuşdur. Ümumiyyətlə götürdükdə problem kifayət qə- dər çoxcəhətlidir. Belə ki, taxıl istehsalı az əmək sər- fi tələb etdiyindən bu sahədə fəaliyyət göstərən isteh- salçının gəlirlərinin məbləği də aşağı olur. Paradok- sal cəhət ondan ibarətdir ki, respublikada digər gəlirli sahələrin bazarları kəskin inhisarlaşdırıldığından (bostan, tərəvəz, meyvə və s. istisna olmaqla) isteh- salçı taxılçılığa üstünlük vermək məcburiyyətində qalır. Lakin bununla belə müxtəlif səbəblər üzündən, eləcə də yanacaq və enerji daşıyıcılarının qiymətlə- rinin artımı, həm də məhsul istehsalının tələbatı ödəməyə yetərli olmaması səbəbindən idxal kanalla- rına da ehtiyac yaranır. Bundan əlavə yerli istehsal 184 bu və ya digər obyektiv, subyektiv səbəblər üzündən idxal kanallarından baha başa gəlir. Bu isə daxili ərzaq bazarının beynəlxalq bazar konyukturundan asılılığını şərtləndirir. Nəzərə almaq lazımdır ki, əhalinin sosial durumu, alıcılıq qabiliyyəti və iqtisadi maarifləndirmə səviyyəsi də yetərincə yüksək de- yildir. Bütün hallarda istehlakçı ucuz məhsula üs- tünlük verir. İstehlakçı üçün o qədər də önəmli deyildir ki, o yüksək qiymətə yerli məhsul əldə etsin. Odur ki, bu prosesləri dövlət tənzimləməli, istehsal- çının xərclərinin müəyyən hissəsini subsidiyalaş- dırmaqla yerli məhsulun qiyməti ilə idxal olunan məhsulun qiyməti arasında tarazlıq yaratmalıdır. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, müs- təqil dövlət olaraq Azərbaycan Respublikası ÜTT-nə daxil olmaq ərəfəsindədir. ÜTT-nin şərtlərinə görə üzv olan hər bir ölkə yerli istehsala dövlət yardımını kəskin şəkildə məhdudlaşdırmalı, liberal ticarət siyasəti həyata keçirməlidir. Odur ki, ÜTT-yə daxil olmaq ərəfəsində rcspublikamızda aqrar sahəyə daxili dəstək proqramı həyata keçirilməli, istehsal stimullaşdırılmalıdır. Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə yerli istehsala tələbatı ödəyən məhsullar üzrə idxalın tənzimlənməsi istiqamətləri müəyyənləşdirilməli, aqrar-ərzaq bazarının qorunma- sına yönələn kompleks tədbirlər həyata keçirilməlidir. Təbiidir ki, bu tip tədbirlər daxili istehsalın artırılması, bazar infrastrukturlarının formalaşdnılması ilə paralel həyata keçirilməlidir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|