Dərs vəsaiti. Bakı, abu, 2006, 324 səh., cədvəl 10, şəkil 8, Azərbaycan Respublikası
Yüklə 2,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
VEGANLl S. T.. HACIYEV E. M. Marketinqin çətin problemlərindən biri də onun maliyyələşdirilməsidir. «Mezon de la France» dövlət və özəl maliyyələşdirilməsindən birgə istifadə edir və çox gözəl nəticələr əldə edir. Ümumiyyətlə, bütün ölkələrdə milli məhsulun beynəlxalq bazarlarda hərəkətə gətirilməsi dövlət vəsaitlərinin hesabına olur. Onlar bilavasitə dövlət büdcəsindən - bir hissəsi kommersiya ilə məşğul olan turizm müəssisələrinin hesabına (məsələn, mehmanxanaların), bir hissəsi isə özəl müəssisələrdən əldə olunan vergilərin hesabına formalaşırlar. Məsələn, İspaniya. Sinqapur, Tayland, Tunis. Polşa kimi ölkələrdə bu məbləğ ancaq dövlət vəsaitlərinin hesabına formalaşır. Honkonqda - 95 %. Cənubi Afrika Respublikasında (CAR) - 80 %, İrlandiyada - 89 % və Avstraliyada isə - 78 % dövlətin hesabına formalaşır. Başqa ölkələrdə də milli məhsulun reklamında özəl sektorun sərmayəsindən istifadə olunur. İş burasındadır ki, reklam xaricdə də çox baha başa gəlir, eyni zamanda milli turist məhsulunu beynəlxalq bazarlarda yerləşdirmək və irəliləmək son dərəcədə zəruridir. Məsələn, Fransada bu məqsədə sərf olunan 1 dollara 300 dollar gəlir götürülür, Böyük Britaniyada isə 220 $. Marketinqin milli səviyyədə aparılması turizm sənayesinin formalaşmasında da məqsədə uyğundur. Bəzi ölkələrin səfirlikləri də (əgər xüsusi nümayəndəlik yoxdursa) öz ölkəsinin turist imicini qaldırmağa səy göstərirlər. 142 T l i R İ Z M XVII FƏSİL 17.1. TURİST MÜƏSSİSƏLƏRİNDƏ MARKETİNQ TƏMAYÜLLƏRİNİN İNKİŞAR Turizmdə marketinqin əmələ gəlməsinə və inkişafına səbəb iqtisadi və rəqabət mühitinin yaranması və turizm məhsuluna olan tələbatın dəyişkənliyidir. Tələbatın dəyişkənliyi marketinqin inkişafına təsir göstərən daha güclü faktordur. Turizm məhsuluna olan tələbatın dəyişkənliyi bir çox amillərdən asılıdır ki. bu da potensial turistin davranışında özünü büruzə verir, yəni göstərir. Bununla əlaqədar, turist səfərlərinin motivlərində aktiv istirahət etməyə və səfərlərdən həzz almağa üstünlük verilir. Turist səfərlərində xüsusi maraq doğuran turizm növləri xüsusi yer tutur. Turizmdə marketinqin mahiyyəti də ondadır ki, turist müəssisələri hazırladığı məhsulu hamıya yox. ancaq ayrı-ayrı qruplara istiqamətləndirirlər. Məsələn, xaricdə tez-tez fərdi formada təşkil olunmuş ekzotik səfərlərə rast gəlmək olur. Ya da ki. ov turizmini götürək. Qrupda 5-6 turist olur. Onlara yüksək səviyyədə xidmət göstərilir. Belə fərdi turist səfərləri çoxlu gəlir gətirir. Məsələn. Qafqaz turuna olan belə bir qrupun ov səfəri Azərbaycanda 6-8 min dollara başa gəlir. Dünyanın məşhur turist və istirahət mərkəzlərinə (Kanar adaları, Antalya və s.) olan kütləvi turist səfərləri o qədər də populyar deyil. Müasir turistlər qeyri-adi turist məhsulu axtarırlar. Baxmayaraq ki. təhlükəlidir, onları sualtı mağaralar, timsahların və ya ilanların fermaları maraqlandırır. Məsələn, Meksikanın Yukatan yanmadasında olan sualtı mağaralarda üzmək çox dəbdədir. Müasir turistləri qeyzerlərlə, yanar dağlarla (Bakı). püskürən vulkanlarla, qletçerlərlə (İslandiya), ilan mağaraları ilə (Tay- land) tanış olmaq və onları müşahidə etmək maraqlandırır. Fərdi turizm pərəstişkarlarının arasında Avropa ölkələrinə velosipedlə səfərə çıxanlar, Arktikaya getmək istəyənlər və Kosmosa uçmaq arzusunda olanlar da var. Lakin bu axırıncı səfər hələ ki, çox bahadır. 10-12 mln dollardır. Bu adamlar sakit istirahət əvəzinə ekzotikaya üstünlük verirlər. Turist səfərlərinin təkrar olunması və müddəti də dəyişir. Məzuniyyətlər bir neçə hissəyə parçalanır. Şənbə-bazar günləri istirahət etməyə və qısa səfərlərə çıxmağa istifadə olunur. Aylıq məzuniyyət qısa müddətli turist səfərlərinin təşkilinə sərf olunur. Qısa müddətli turist səfəri yaxşı təşkil olunmuş, intensiv və çoxlu da xərc tələb edir. Müasir turist səfərlərində ölkədən xaricə getmə tələbləri, daxili turist səfərlərinə nisbətən üstünlük təşkil edir. Bu hal xüsusən Azərbaycana aiddir. Vətəndaşlarımız xaricdə çox da baha olmayan qiymətə keyfiyyətli turist xidmətlərindən istifadə edə bilirlər. Daxildə isə belə şərait hələ ki. ya- YEGANLI S.T.. HACIYEV E. M. ranmamışdır. Qiymətlə məhsulun keyfiyyəti arasında böyük uyğunsuzluq var. Ona ‘görə də, hələ ki, valyuta ölkədən xaricə gedən turistlərlə çıxarılır. Müasir zamanda ekzotikalı ölkələrə (Çinə, Yaponiyaya, Taylanda, İndoneziyaya və s.) səfərlərin sayı artmaqdadır. Beləliklə, turist xidmətlərində baş verən struktur dəyişmələr, rəqabətin formalannm və turistlərin davranışlarının dəyişilməsi turist müəssisələrini marketinq sahəsində yeni tədbirlər axtarıb tapmağa məcbur edir. Bu funksiyalar arasında müştərilərlə təmasda olmaq ön plana keçir. Müştərilərlə uzun müddətli münasibətlərin qurulması marketinqə sərf olunan xərclərdən az olsa da daha effektli olur. Məsələn, məlumdur ki, yeni müştərinin tapılması, firmaya məhsulun köhnə müştəriyə satılmasından altı dəfə baha başa gəlir. Əgər müştəri səfərin təşkilindən narazı qalarsa, onun etimadını təkrar qazanmaq firmaya 25 dəfə baha başa gəlir. Bu onu göstərir ki, turistə (müştəriyə) göstərilən xidmət nə qədər düşünülmüş və hazırlıqlı olmalıdır ki, onu itirməyəsən. Turizm xidməti elə bir qarşılıqlı sahədir ki, orada təklifin keyfiyyəti xidmətin keyfiyyətindən fərqlənməməlidir, yəni ayrılmazdır. Müştəriyə satıcı qismində firmanın bütün işçiləri iştirak edirlər. Onlar faktiki olaraq təklif olunan turist məhsulunun bir hissəsidirlər. Ona görə də. marketinq bütün personalın fəlsəfəsinin ayrılmaz hissəsidir və marketinq funksiyasını onların hamısı aparmalıdır. Bu cür şəraitin yaranması marketinqə yeni baxışlarla yanaşmağı tələb edir. Bu cür yanaşmanın nəzəri əsaslan marketinq münasibəihrinm konsepsi yasıdır. 17.2. MARKETİNQ MÜNASİBƏTLƏRİNİN KONSEPSİYASI Bu konsepsiya ona əsaslanır ki, marketinqin klassik üsulları turist müəssisəsi qarşısında duran məsələləri həll etməyə qadir deyil. Müəssisənin mədəniyyəti, personalın şəxsi keyfiyyətləri və turistlərlə kontaktı olmadan, turizmdə marketinq inkişaf edə bilməz və bu sahədə görülən tədbirlərin səmərəliliyi çox aşağı olar. Beləliklə, marketinq münasibətləri konsepsiyası ağırlıq mərkəzini marketinqin texnologiyasından alıcılarla yaradılan və uzun müddət sürən münasibətlərə, yəni sosial münasibətlərə yönəldir. Marketinqin burada əsas məqsədi dəyişmir, əvvəlki kimi alıcıların bütün tələblərinin ödənilməsi kimi qalır. Ancaq bu məqsədə aparan üsullar dəyişir. Alıcılarla uzun müddət səmimi münasibətlərin saxlanılması «sinerqiçeski» efiekt yaradır. Bu efiektin mənası ondadır ki. alıcılarda satıcıya qarşı sədaqət və sabitlik yaranır. alıcıda konservalizm yaranır, o, turist məhsulunu almaq üçün satıcı 144 Yüklə 2,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|