132
olunması modeli müasir konsepsiyanın yalnız sadələşdirilmiş
bir versiyası idi.
“Target - Kosting”in müasir formasını ilk dəfə Toşino
Xiromoto istifadə etmiş və yapon idarəetmə uçotunun
nailiyyətlərinə həsr edilmiş məqalə nəşr etdirmişdir.
Target – Kosting modeli məsrəflərin aşağı salınması
strategiyasını inkişaf etdirməklə, yeni məhsul istehsalının
planlaşdırılmasını həyata keçirməklə, bazar reallığına uyğun
olaraq məsrəflərin və məqsədli maya dəyəri kalkulyasiyası
üzərində nəzarət etməklə idarəetmə konsepsiyasının tamlığını
özündə ehtiva edir.
Target – Kosting modeli uzun illərdir ki, istehsal
müəssisələrində, xüsusilə mütəmadi olaraq yeni məhsul növləri
və modelləri işləyib hazırlayan innovasiyalı sahələrdə istifadə
edilir. Yaponiyanın iri şirkətlərinin 80%-də (Toyota, Nissan,
Sony, Matsushita, Nippen, Dinso, Dnihatsu, Canon, Nec,
Olympus, Komatsu və s.), eləcə də Avropa və Amerikanın
aparıcı şirkətlərinin mühüm hissəsi (Chrysler, ETT,
Avtomotive, Caterpiller, Procter, Gemble və s.) yüksək
keyfiyyətli və rentabelli məhsula nail olmaqla Target – Kosting
modelindən istifadə edirlər.
İnnovasiyalı məhsul istehsalı ilə yanaşı Target – Kosting
sistemi xidmət sahələrində və qeyri-kommersiya təşkilatlarında
da tətbiq edilir.
Qiymətəmələgəlmənin
ənənəvi
düsturu
aşağıdakı
kimidir:
maya dəyəri + mənfəət = qiymət
Yapon menecerləri qiymətəmələgəlmə düsturunda sadəcə
olaraq komponentləri dəyişdirmişlər. Target – Kosting
konsepsiyasında qiymətəmələgəlmənin düsturu aşağıdakı kimi
verilmişdir:
qiymət – mənfəət =
maya dəyəri
134
dəyəri məqsədli maya dəyərinə bərabər olmayıncaya qədər
davam etdirilir. Yalnız bundan sonra, yəni bütün sınaqlardan
sonra məhsul kütləvi istehsala buraxılır.
Məsrəflərin nə qədər azalması lazın olduğunu təyin
etmək üçün aşağıdakı tədbirləri həyata keçirmək lazımdır:
1. Nəzərdə tutulan məhsul və xidmət üçün mümkün satış
qiymətini
təyin etmək;
2. Məhsulun məqsədli maya dəyərini təyin etmək
(bütövlükdə və məhsul vahidi üçün);
3. Məsrəfləri ixtisar etmək üçün məhsulun məqsədli və
smeta maya dəyərini
müqayisə etmək;
4. Məsrəflərin ixtisarına nail olmaq üçün məhsulun
yenidən layihələndirilməsi və eyni zamanda istehsal prosesində
təkmilləşmələr həyata keçirmək.
Target-Kosting uçotu modelinin müsbət cəhətləri
aşağıdakılardan ibarətdir:
1. “Target-Kosting” uçotu modelində marketinq sanki
üstdən idarəetmə uçotuna “yapışdırılır”, yəni marketinq və
layihələndirmə funksiyaları birgə həyata keçirilir, sistemin
“çıxışında” isə istehlakçıların tələbatını maksimum ödəmək
qabiliyyətinə malik olan münasib qiymətli məhsul alınır.
Target-Kosting uçotu modeli istifadə edilərkən müəssisənin
bütün istehsal fəaliyyəti mühüm strateji istiqamət hesab edilən
məqsədli maya dəyərinə yönəldilir.
2.
Target-Kosting
uçot
modeli
mənfəətin
büdcələşdirilməsi, planlaşdırılması, məsuliyyət mərkəzlərinin
formalaşması, qiymətəmələgəlməsinin müxtəlif strategiyaları
və qiymətləndirmə prosedurları ilə çox gözəl uyğunlaşır.
3. Yaponiyada meydana gələn “Target-Kosting” uçot
modeli mahiyyət etibarı ilə Amerikada geniş yayılmış
“Standart-Kosting”i xatırladır. Bununla belə bu iki sistem bir-
birindən köklü surətdə fərqlənir. “Standart-Kosting” əsasən
məsrəflərə nəzarət etmək və nəticəliliyi qiymətləndirmək üçün