Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»

rəqabət 
və 
inhisardır. 
Eyni  zamanda  sivilizasiyalı  iqtisadiyyat, 
tənzimlənmə,  nəzarət  elementləri  ilə  cəmiyyət  üzvlərinin  bir 
qisminin  zənginliyinin,  digərlərinin  yoxsulluqda  yaşamasının 
qarşısının alınmasına təkan verir. Lakin hər şəraitdə buna olduqca 
çətin nail olmaq olur; 
"  iqtisadi  təminat  və  ya  sosial  müdafiə.  Bəllidir  ki,  bütün 
cəmiyyətlərdə  xroniki  xəstələr,  əmək  qabiliyyətini  itirənlər, 
qocalar,  kimsəsizlər,  atılmış  uşaqlar  və  s.  mövcuddur.  Onların 
normal fəaliyyətinin təmin olunması dövlət büdcəsi, sosial fondlar 
və digər xeyriyyəçi təşkilatlar tərəfindən həyata keçirilir; 
"  Ticarət  balansı.  Burada  əsas  diqqət  milli  iqtisadiyyatın 
idxalı və ixracı arasında düşünülmüş nisbətin qorunmasına, onun 
stabilliyinin  təmin  olunmasına,  eləcə  də  beynəlxalq  maliyyə 
əməliyyatlarının balanslaşdırılmasına verilir. 
Qeyd olunan bu əsas məqsədlərlə yanaşı bazar təsərrüfatının 
fəaliyyətindən bir neçə məqsəd də irəli gəlir; 
■
 
Milli iqtisadi təhlükəsizliyin qorunması. Burada şəxsiyyət 
-  cəmiyyət  ~  dövlət  mənafelərinin  qarşılıqlı  əlaqə  və  asılılıqlar 
çərçivəsində  qorumağa  təminat  verilir.  İqtisadi  təhlükəsizlik 
mürəkkəb  daxili  strukturuna  görə  üç  mühüm  elementi  özündə 
birləşdirir: 
■
 
iqtisadi müstəqillik əsasında milli resurslar üzərində dövlət 
nəzarətinin təmin olunması; 
■
 
milli  iqtisadiyyatın  davamlı  və  stabil  inkişafına  təminat 
verən çoxnövlü mülkiyyət formalarının müdafiə olunması əsasında 
sahibkarlıq fəaliyyətinin aktivləşdirilməsi ilə gizli və korrupsiyah 
iqtisadiyyatı  məhdudlaşdırmaq,  sosial  gərginliyin  aradan 
qaldırılması; 
•  istehsalın,  təhsilin  və  mədəniyyətin  inkişafına  və 
modernləşməsinə yönəldilmiş investisiya və innovasiya mühitinin 
yaxşılaşdırılması; 
Sonuncu iqtisadi məqsəd kimi: 
70 

---

“  ətraf  mühitin  qorunmasının  yaxşılaşdırılması;  bu, 
ekosistemin 
davamlı 
inkişafın 
mühüm 
atributu 
kimi 
yaxşılaşdırılması deməkdir. 
Qeyd olunan bu iqtisadi məqsədləri ayrı-ayrı təhlil edərkən 
görünür ki, onlar bəzi hallarda bir-birini inkar edir yə ziddiyyətli 
vəziyyət alınır. Məsələn, iqtisadi artım sürəti nə qədər olmalıdır? 
Tam məşğulluq inflyasiyanın sürətinə necə təsir göstərir? İqtisadi 
azadlığın  səviyyəsi  necə  olmalıdır?  Qeyri-bərabərliyə  əsaslanan 
təsərrüfatçılıqda gəlirlərin bərabərliyinə necə nail olmaq olar? 
Əlbəttə,  bu  suallara  birmənalı  cavab  vermək  olmur.  Çünki 
qeyd  olunan  hər  bir  iqtisadi  məqsəd,  digərlərinin  həyata 
keçirilməsində  səmərəli  mühiti  yaratmalıdır.  Əgər  gəlirlərin 
bölgüsü,  bir  tərəfdən  sosial  fərqlərin  dərinləşməsinin  qarşısını 
alırsa,  digər  tərəfdən  əmək  fəalhğmdakı  motivasiyanı  zəiflədir. 
Deməli,  cəmiyyətdə  iqtisadi  məqsədlərin  həyata  keçirilməsi 
prioritetlərin müəyyən olunması və ya iqtisadi proqramların qəbul 
olunması  ilə  ayrı-ayrı  vaxtlarda  tətbiq  olunması  yolu  ilə 
mümkündür. 
Mühüm  iqtisadi  naliyyətlərin  əldə  olunması  üçün  nəzərdə 
tutulan məqsədlər, adətən dövlətin irəli sürdüyü iqtisadi proqramlar 
çərçivəsində həyata keçirilir. 
Göstərilən  iqtisadi  məqsədləri  demək  olar  ki,  bütün  qərb 
iqtisadçıları  qəbul  edirlər.  Müasir  şəraitdə  iqtisadi  məqsədlər,  bir 
tərəfdən  ürmaların  artımı,  digər