Dərs vəsaiti «İqtisadi nozəriyyə» ‘ənninin «Mikroiqlisad»
Çay qutularına olan tələb və təklif
Yüklə 2,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Çay qutularına olan tələb və təklif
Cədvəl 2 Qiymət Tələb Təklif Qiymət Tələb Təklif 1 2 3 1 2 3 0 500 0 8 150 400 2 450 150 9 100 450 3 400 200 10 50 500 4 350 250 5 300 300 ŞəkU3 (koıniyyol) İDİob VD təklilln qrafiki Göründüyü kimi çay qulularının qiymətinin artması ilo onlara olan tobb azalır, lakin təklifi isə artır. Tələb əyrisi olan DD ilə təklif əyrisi olan SS-in üst-üstə düşdüyü E nöqtəsi bazar tarazlığını əks etdirir. 3 manat səviyyəsində A ı B ı 163 həcmində qıtlıq baş verir. 8 manat səviyyəsində isə AB həcmində artıqlıq baş verir. Deməli, təkmil rəqabətin mövcudluğu şəraitində qiymətin tərəddüdü və təklif olunan əmtəələrin kəmiyyətinin dəyişilməsinin köməyi ilə tələb və təklif arasında uzlaşma baş verir və bazar tarazlı vəziyyət alır. Beləliklə, aydın olur ki, bazarda ümumi müvazinət o vaxt baş verir ki, məcmu təklif olunan məhsulların kəmiyyəti əhalinin alıcılıq qabiliyyəti ilə uyğun gəlir. Lakin ümumi müvazinət tədrici müvazinətin yaradılması ilə mümkündür. Bu o deməkdir ki, bazarda ayrı-ayrı əmtəələr üzrə tarazlığın yaradılmasına, həm tələb, həm də təklif üzrə kənarlaşmaların olmasına baxmayaraq, ümumi bazar müvazinətinin qorunması mümkündür. Həm də nəzərə almaq lazımdır ki, bir qrup əmtəənin satışının yüksəlməsi məcmu təklif şəraitində digər qrup əmtəələrinin satışının azalması deməkdir. Məsələn, ət məhsullarının satışının azalması, çörək məmulatlarının və kartofun satışının yüksəlməsi ilə kompensasiya edilir. Təkmil rəqabət şəraitində ümumi əmtəə tələbinin bölünməsi cəmiyyətin strukturundan asılıdır: • fəhlə və qulluqçuların sayından; • məşğul olan qadın və kişilərin sayından; • böyüklərlə uşaqların, işləyənlərlə təqaüdçülərin nisbətindən; • milli iqtisadiyyatın müxtəlif əmtəələr istehsaletmə səviyyəsindən; • müxtəlif əhali qrupunun zövqündən; • mədəni-texniki inkişaf səviyyəsindən və bu və ya digər əmtəə istehsal etmək imkanlarından; • istehsal vasitələrinə və istehlak şeylərinə olan tələb səviyyəsindən; • müxtəlif ailə qruplarının, fəhlələrin, ziyalıların, biznesmenlərin, aqrar sektor işçilərinin, xidmət sahəsində çalışanların istehlak strukturundan. Qeyd olunanlar təkmil rəqabətin gedişatına ciddi təsir göstərməklə onun üstün və çatışmazlıqlarını üzə çıxarır. 164 ümumiyyətlə təkmil rəqabətin üstünlüyü: • cəmiyyət üçün istehsal olunacaq əmtəələr üçün resurslardan daha səmərəli istifadə olunur; • istehsal və satış şəraitinə çevik uyğunlaşması həyata keçirilir; • istehsalın təşkili və idarə olunmasında daha təkmil metodlardan istifadə olunur; • istehlakçıların və istehsalçıların fəaliyyətində daha sərbəst seçim edilir; • istehsalçıları müxtəlif tələbatların ödənilməsi üçün daha keyfiyyətli məhsul istehsal etməyə yönəldir. Təkmil rəqabətin çatışmazlığı kimi isə göstərınək olar: • resurslardan bərpa olunub-olunmamasından asılı olmayaraq son hədd səviyyəsində istifadə olunur; • ətraf mühitin qorunmasına mənfi təsir göstərir; • ictimai tələbatı ödəyən sahələrin inkişafı nəzərə alınmır (yollar, körpu, bəndlərin salınması, ictimai nəqliyyat və s.); • fundamental elm sahələrinin, ümumi təhsilin inkişafı, səhiyyə sisteminin təkmilləşməsi nəzərə alınmır; • əməyə, gəlirə, istirahətə olan hüquqi təminata şərait yaratmır; • sosial təminata, ədalətli davranışa təminat yaratmır; • cəmiyyəti dövlətli və kasıblar qrupuna bölür; • vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasına və inkişafına maneələr törədir. Yüklə 2,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|