Dərs vəsaiti kim I q r if verilm işdir nurlar bak i-2014 e lm I red a k to rla r

tədbir,  gələcək əməkdaşlıq və s.),  m üxtəlif məsələlər barədə məs- 
ləşhətləşmələr aparır, zəruri məlumatlar əldə edirlər.
Telefonla xahişini söyləmək, əmr, yaxud sərəncam vermək, ki­
minsə fəaliyyətinə nəzarət etmək, əldə olunmuş nailiyyətlər, qarşı­
dakı  bayramlar,  yaddaqalan  günlər  münasibətilə  təbrik  etmək və 
s.  mümkündür.  Telefon  lazım  olan  adamlarla  əlaqə  yaratmaq  və 
bu  əlaqələri  davam  etdirmək imkam yaradır.  Bir  sözlə,  telefon bu 
heç işdə əvəzolunmaz vasitəyə çevrilmişdir. Lakin işgüzar həyatda 
telefondan fəal  şəkildə istifadə edərkən çox mühüm bir şərti unut­
maq  olmaz:  zəngə  sərf olunan müddət həll  olunan problemin mü­
rəkkəblik  səviyyəsinə  müvafiq  olmalıdır.  Əks  halda,  telefon  sizin 
faydalı vaxtınızın çoxunu udan əjdahaya çevrilə bilər.
Bəziləri  səhv  olaraq  belə  düşünürlər  ki,  insan  telefondan  nə 
qədər çox istifadə edirsə,  masasının üzərində nə qədər çox telefon 
aparatı varsa,  həm  də bir o qədər nüfuzlu və sanballı görsənir, da­
ha çox məlumat əldə edir və işləri də daha uğurlu edir. Əslində, bu 
heç də belə deyil.
Telefona  həddindən  artıq  aludə  olmaq  işə  mane  ola bilər.  Bu 
səbəbdən, telefona yalnız zəruri hallarda müraciət etmək lazımdır.
Gün  ərzində  aparılan  telefon  danışıqlarını  mümkün  qədər 
tənzimləmək  çox  önəmlidir.  Zəng  edilə  bilən  saatları  müəyyən­
ləşdirmək  məqsədəuyğundur.  Bununla  əsas  işinizə  vaxt  ayırmaq 
imkanı  əldə  edərsiniz.  İş  yoldaşlarınız və tabeliyinizdə  çalışanlar 
bilməlidirlər  ki,  təxirəsalınmaz  işlərlə  məşğul  olduğunuz  zaman 
sizi  telefon  zəngilə  əsas  işinizdən  ayırmaq  olmaz.  Onlardan  sizin 
adınızdan danışmalarını xahiş etmək mümkündür.
Sizə daha çox kimin və nə zaman zəng edə biləcəyini proqnoz­
laşdırmağı  öyrənmək lazımdır ki,  həmin danışığa müvafiq  şəkildə 
hazırlaşa biləsiniz.
Telefonla  danışmağı  bacarmaq  özünəməxsus  bir incəsənətdir 
ki, işgüzar adam üçün onun sirlərinə yiyələnmək zəruridir.
B ir  qayda  olaraq,  telefon  danışığı  müəyyən  formada  qurulur 
və xüsusi  struktura malikdir.
Telefon danışığı kompozisiyasının əsas ünsürləri bunlardır:
1.  Qarşılıqlı təqdim olunma.
316

---

2.  Həmsöhbətin işin məğzi ilə tanış edilməsi.
3.  Vəziyyətin müzakirəsi.
(Qısa və konkret cavab tələb edən əsas və ikinci dərəcəli məsə­
lələrin ətraflı  düşünülmüş siyahısının olması zəruridir).
4.  Yekun sözü.
Üz-üzə görüşdə olduğu kimi, telefon danışığı  zamanı  da həm­
söhbət  haqqında  ilkin təəssürat  çox  mühümdür,  buna  görə telefo­
nun  dəstəyində  səslənəcək  ilk  sözün  nə  olacağı,  hansı  intonasiya 
ilə deyiləcəyi  də əhəmiyyətlidir.
İşgüzar görüş sona yetdiyi zaman, bir qayda olaraq, kiçik yekun 
mərasimi yerinə yetirilir:  xoş vidalaşma  sözləri,  əl  sıxmalar,  dost­
casına qucaqlaşmalar. Telefon danışığı da müsbət optimist notlarla 
başa çatmalıdır.  Həmsöhbətlər bir-birinin əlini  sıxa bilməsələr də, 
gələcək əlbir işə həvəsləndirəcək müvafiq sözləri tapmalıdırlar.
Telefonla danışarkən insan özünü ləyaqətli aparmalı, yəni həm­
söhbəti  ilə  nəzakət  və  ədəblə  danışmalı,  onu  diqqətlə  dinləməli, 
sözünü  yarımçıq  kəsməməli,  kobudluq  etməməli,  emosiyalarını 
cilovlamalıdır.
Siz telefonla  danışarkən  nitqinizə nəzarət  etməli,  təşkilatınızı 
və orada çalışan insanları xarakterizə edən sözləri diqqətlə seçmə­
lisiniz.  Telefon  dialoqu zamanı  nə  qədər təbii  səslənsə də,  məişət 
üslubuna aid olan «yaxşı,  davay,  paka»,  kimi  sözlərdən,  həmçinin 
qeyri-formal  xitablardan  (quzum,  camm,  can-ciyər və  s.)  istifadə 
etmək yolverilməzdir.  Çünki bunlar telefon həmsöhbətinizin xətri­
nə dəyə, yaxud düzgün anlaşılmaya bilər.
Telefon danışığına aid əsas tələbləri formalaşdıraq:
•  Yığcamlıq;
•  Məntiqlilik;
•  Təkrarların və uzun-uzadı izahların olmaması;
•  Dostcasına intonasiya;
•  Sözlərin, xüsusilə soyad və tarixlərin aydın tələffüzü;
•  Nitqin orta sürəti;
•  Səsin adi yüksəkliyi.
İşgüzar  adamlar  mütləq  telefon  danışığının  hamı  tərəfindən 
qəbul  olunmuş  qaydalarına  yiyələnməlidirlər.  Adətən,  bu  qayda-
317

---

lan  telefon  dialoqunun  tipik vəziyyətindən  asılı  olaraq,  iki  qrupa 
bölürlər -  sizə zəng edirlər,  siz zəng edirsiniz.
Bu qaydalardan bir neçəsini nəzərdən keçirək:
I.  Telefon danışığının təşəbbüskarı sizin həmsöhbətinizdir.
1.  Telefonunuz  zəng  çaldığı  zaman  dəstəyi  dördüncü  zəngdən 
əvvəl,  yəni  birinci,  ikinci,  yaxud üçüncü  zəngdən  sonra  götürmək 
məsləhət görülür.  Bu sizə həmin anda gördüyünüz işi bitirmək im­
kanı verəcək (sözü, yaxud cümləni yazıb başa çatdırmaq, danışığını­
zı tamamlamaq,  otağınızdakı  həmsöhbətinizdən üzr istəmək və s.).
2. Telefon zənglərinə tamamilə etinasızlıq göstərmək lazım de­
yil,  çünki bu,  problemlərin yığılmasına səbəb  olar və nəticədə işi­
nizi mürəkkəbləşdirə bilər. Həm də bu və ya digər telefon zənginin 
daşıdığı  məlumatın  nə  dərəcədə  əhəmiyyətli  olub-olmadığım  əv­
vəlcədən müəyyənləşdirmək mümkün deyildir.  Mütəxəssislər be­
lə hesab  edirlər ki,  hətta müşavirə zamanı  da telefon zəng çalırsa, 
ona  diqqət  yetirilməlidir.  Ətrafdakılara  belə  bir  replika  ünvanla­
maq  mümkündür:  «Xahiş  edirəm,  məni  bağışlayın,  zəngə  cavab 
verəcəyəm». Zəngə diqqətsiz yanaşıb, sanki bu zəng olmamış kimi 
işinizə davam etmək yolverilməzdir.
3.  Telefon  zənginə  cavab  verərkən  salamlaşmaq  («Sabahınız 
xeyir»,  «Hər  vaxtınız  xeyir»,  «Salam»)  və  mütləq  özünü  təqdim 
etmək  -  müəssisənizin  adını  (daxili  telefona  cavab  verərəkən  isə 
bölmənizin adını), həmçinin soyadınızı  söyləmək lazımdır.
Bu,  xidməti  etiketin  ən mühüm  qaydalarından biri  hesab  olu­
nur.  Nəzərə  almaq  lazımdır  ki,  otaqda  bir  neçə  əməkdaş  işləyir 
(məsələn,  ümumi  şöbə) və  cəmi bir telefon varsa,  soyadınızı  söy­
ləməyə bilərsiniz.
4.  Əgər zəng səslənən zaman siz digər telefonla danışırsınızsa, 
həmsöhbətinizdən üzr istəməli, dəstəyi qaldırmalı, məşğul olduğu­
nuzu söyləməli və zəng edəndən gözləməyi, yaxud bir qədər sonra 
zəng etməsini xahiş etməlisiniz.
5.  Əgər telefon qəbula gəlmiş insanla  söhbət zamanı  zəng  ça­
lırsa,  ondan üzr istəmək,  söhbəti  kəsmək,  dəstəyi  qaldırmaq,  özü­
nü təqdim  etmək, yanınızda ziyarətçi  olduğu barədə məlumat ver­
mək  və  bu  telefon  danışığının  başqa  vaxta  keçirilməsi  ilə  bağlı
318

---