Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1
Yüklə 84,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
. İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------98------------------------------------ Milli Elmlər Akedemiyasına üzv seçilmişdir (1991-ci il). Pik xəstəliyi simptomunu hiss edən alim 1988-ci ildə elmi işlərini dayandırır. 68 yaşında dünyasını dəyişmişdir. Devid Klarens Makklelland (ingiliscə David Clarence McClelland) amerika psioxoloqu, Təlabat nəzəriyyəsinin müəllifi, apperseptiv (appersepsiya - ilkin təsəvvürlərə və ya təcrübəyə əsaslanan qavrayış) mövzulara aid testlərin yeni üsulla qiymətləndirilməsinin yaradıcısı, psixologiya elmi üzrə professordur. Makklelland Harvard, Boston universitetlərində tədris ilə məşğul olmuşdur. Alimin bir neçə kitabı çap edilib. Onlardan “Nailiyyətin sübutları” (ingiliscə The Achievement Motive) və “Nailiyyətin mühiti” (The Achieving Society) kitablarını nümunə kimi göstərmək olar. Makklelland 1958-ci ildə Quqqenhaym adlı mükafata layiq görülür. 1963-cü ildə D.Makklelland McBer şirkətini təsis edir. Şirkətin əsas məqsədi personalın seçilməsini və öyrədilməsini həyata keçirmək, məsləhətlər vermək idi. 1963-cu ildə Milli Təhsil Assosiasiyası (ingiliscə National Education Association) alimin verdiyi təklifləri qəbul edir və təhsilin keyfiyyətinin artıqılması üçün universitetlərdə istifadə edir. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------99------------------------------------ Edvard Albert Feygenbaum 20 yanvar 1936-cı ildə ABŞ-ın Uihogen ştatında anadan olmuşdur. Hesabla- ma sistemlərinin nəzəriyyəsi sahə- sində sayılan alimlərdən biridir. 1994-cü ildə süni intellektin araşdırıl- ması sahəsində apardığı elmi axtarışlara görə A.Tyurinq mükafa- tına layiq görülmüş- dür. E.Feygenbaum Karneqi-Mellon universitetini bitirdikdən sonra elmi işlə məşğul olur. Qerbert Saymonun rəhbərliyi altında “insana müəyyən elm sahəsinin öyrədilməsi prinsipinə” əsaslanan “mənimsəmə prosesinin modeli”ni (EPAM – Elementary Perceiver and Memorizer) ixtira edir. 1994-cü ildə Rac Reddi ilə birlikdə “süni intellekt sisteminin geniş miqyasda yaradılması və sistemin praktik nümayiş etdirilməsi, həmçinin süni intellektdən istifadə etməklə kommersiya nailiyyətlərinin əldə edilməsinin potensial imkanları” barəsində aldığı nəticələrə görə A.Tyurinq mükafatına layiq görülür. 2007-ci ildə hesablama texnikası Assosiasiyasının həqiqi üzvü seçilir. Alim . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------100------------------------------------ Stenford Universitetində ekspert sistemlərini təhlil edən laboratoriya yaratmış və bu sahədə elmi araşdırmaları davam etdirir. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------101------------------------------------ İNTELLEKTUAL SİSTEM: MAHİYYƏTİ VƏ TƏSNİFATI İntellektual sistem dedikdə, nüvəsi biliklər bazası (BB) və ya predmet oblastının modeli olan, təbii dilə yaxın yüksək dil səviyyəsində təsvir olunan sistem nəzərdə tutulur. Bu sistem intellektual texnologiyalar əsasında fəailyyət göstərir. İntellektual texnologiyalar biliklərin emalı paradiqmasına söykənir. Təbii dilə yaxın olan yüksək dil səviyyəsi biliklərin təqdimolunma dili (BTD) adlandırılr. İntellektual sistemlər ən çox informasiyanın məntiqi emalının hesablamadan üstün olduğu çətin məsələlərin həlli üçün tətbiq olunur. Hal-hazırda iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrində avtomatlaşdırılmış informasiya sistemlərinin hazırlanması və tətbiqi üzrə böyük təcrübə toplanmışdır. Bu təcrübə belə sistemlərin biliklərə əsaslanan intellektuallığını artırmaqla tətbiq sahəsinin səmərəliliyini artırmağa imkan verir. Təbii dilin və neyron hesablayıcı sistemlərin emal sistemləri olan intellektual sistemlər və onun bir hissəsi olan ekspert sistemlərin məhsuldarlığı zaman keçdikcə yüksəlir və çətin məsələlərin həlli asanlaşır. İntellektual sistemlərin tətbiqinin iqtisadiyyat və biznesdə perspektiv sahələri aşağıdakılardır: • İstehsalın idarə edilməsi; . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------102------------------------------------ • İstehsal və firmadaxili planlaşdırma və proqnozlaşdırma; • Marketinq və satışın idarə edilməsi; • Maliyyə menecmenti; • Risk-menecment; • Bank sahəsi; • Ticarət; • Fond birjası. İntellektual sistemlər daha çox marketinqdə, bazarın seqmentləşdirilməsi və marketinq proqramlarının istehsalında, neyron şəbəkələr valyuta bazarlarında səhm kotirovkalarının proqnozlaşdırılmasında, ekspert sistemlər isə firma üçün işçi heyətin seçilməsi və strateji qərarların qəbul edilməsində tətbiq edilir. İntellektual sistemlər müxtəlif əlamətlərə görə təsnifləşdirilir: Qurğuya görə intellektual sistemlər neyron şəbəkələr və ekspert sistemlərə bölünür. Neyron şəbəkələrin və ekspert sistemlərin qurulması müxtəlifdir. Tətbiq olunma sahəsinə görə intellektual sistemlər iqtisadi məsələlərin həllinə yönələn, marketinq tədqiqatları üçün hazırlanan və hüquqşünaslıqda qərarların qəbul edilməsi üçün nəzərdə tutulan sistemlərə bölünür. Məsələlərin həllinə görə intellektual sistemlər məsləhət verən, test edən, diaqnostika edən və s. sistemlərə bölünür. Hal-hazırda intellektual sistemlər, faktiki olaraq az qala, bütün sahələrdə istifadə olunur. Hələ 1989-cu ildə ABŞ-da süni intellektin proqram və aparat vasitələrinin Yüklə 84,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|