Dərs vəSAİTİ Sumqayıt Dövlət Universitetinin
Yüklə 2,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ekoloji təhlükəsizlik
- T.D.Ağayev,Ş.Ə.Əhmədov,T.A. Xəlilov
Ekoloji təhlükəsizlik 126 üçün yerli axma ventilyasiyadan istifadə edilir. Ümumi mübadilə axma ventilyasiyasından fərqli olaraq bütün iş sahəsinə deyil, yalnız məhdud hissəsinə verilir. Yerli axma ventilyasiya qurğuları fərqləndirilir: hava duşları və oazislər, həmçinin hava-istilik pərdələri. Hava duşlarından işçilərin intensivliyi 350 Vt/m 2 -dən çox olan istilik şüalanmasının təsirindən qorunması üçün istifadə edilir. Bu qurğunun iş prinsipi işləyərkən sürəti 1-3,5 m/san olan nəmləndirilmiş hava axını ilə üfürülməsinə əsaslanmışdır. Bu halda insan orqanizminin ətraf mühitə istilik verilməsi yüksəlir. Hava oazisləri istehsalat sahəsinin daşınan arakəsmələr ilə məhdudlaşan elə bir hissəsini təşkil edir ki, burada mikroiqlimin tələb olunan parametrləri yaradılır. İlin soyuq vaxtında həddən artıq soyuqlarda insanların qorunması üçün qapı oyuqlarında və darvazalarda hava və hava- istilik pərdələri quraşdırılır. Onların iş prinsipi ona əsaslanır ki, istehsalat sahəsində soyuq hava axınına bucaq altında hava axını yönəldir ki, (otaq temperaturunda və ya qızdırılmış) bu da soyuq hava axınının sürətini azaldır və istiqamətini dəyişərək yelin yaranma ehtimalının qarşısını alır, ya da soyuq hava axınını qızdırır (hava-isti pərdə halında). Belə hava-istilik axınları metropoliten stansiyalarının girişində və ya iri maqazinlərin qapılarında quraşdırılır. Hazırda mikroiqlimin tələb olunan parametrlərini dəstəkləmək üçün havanın kondesləşdirmə qurğularından istifadə edilir (kondisionerlər).Havanın kondesləşdirilməsi istehsalat və ya məişət otaqlarında xarici meteoroloji şəraitdən asılı olmayaraq sabit və ya müəyyən proqram üzrə havanın temperaturunun, nəmliyinin, təmizliyinin və havanın hərəkət sürətinin yaradılması, saxlanılmasını təmin edir ki, bu da əməyin komfort şəraitini yaradır və ya texnoloji prosesin normal getməsinin tələblərini ödəyir. Kondisioner – avtomatlaşdırılmış ventilyasiya qurğusudur və o, mikroiqlimin tələb olunan parametrlərini saxlayır. Havanın kondesləşdirilməsi qurğularının istismar xərcləri adətən ventilyasiya sistemlərinin istismarından baha başa gəlir. T.D.Ağayev,Ş.Ə.Əhmədov,T.A. Xəlilov 127 İlin soyuq vaxtında mənzil və iş yerlərində havanın temperaturunun verilmiş qiymətində saxlanması üçün müxtəlif qızdırma sistemlərindən istifadə edirlər: su, buxar, hava və kombinə edilmiş. Su qızdırma sistemlərində istilik daşıyıcısı kimi 100C-yə qədər və ya bundan yuxarı həddə qədər qızdırılmış sudan istifadə edirlər. Bu qızdırılma sistemləri sanitar-gigiyenik nöqteyi nəzərdən daha effektlidir. Buxar qızdırma sistemlərindən adətən istehsalat sahələrində istifadə edilir. Burada istilik daşıyıcıları alçaq və ya yüksək təzyiqli su buxarıdır. Hava sistemlərində qızdırılma məqsədilə xüsusi qurğularda qızdırılmış (kolorifer) havadan istifadə edirlər. Kombinə edilmiş sistemlərdə yuxarıda baxılan qızdırılma sistemlərinin elementlərindən istifadə edilir. İstehsalat sahələrində mikroiqlimin parametrləri müxtəlif cihazlar tərəfindən nəzarət edilir. İstehsalat sahələrində havanın temperaturunun ölçülməsindən ötrü civə (havanın temperaturunun 0C-dən aşağı temperaturları ölçmək üçün) termometrlərdən istifadə edilir. Temperaturun daimi olaraq dəyişməsini izləməkdən ötrü termoqraf adlanan cihazlardan istifadə olunur. Məsələn, Rusiya istehsalı olan M-16 tipli termoqraf müəyyən period ərzində temperaturun dəyişməsini qeyd edir (sutka və ya həftə). Havanın temperaturunun ölçülməsi üçün digər qurğular da mövcuddur, məsələn, termocütlər. Havanın nisbi nəmliyini ölçmək üçün psixrometr və hiqrometrlərdən, zaman ərzində bu parametrlərin dəyişməsini qeyd etmək üçün isə qiqroflardan istifadə edilir. Sadə psixrometr – quru və nəmli termometrlərdən ibarət olan qurğudur. Nəmli termometrdə rezervuar hiqroskopik parça ilə sərinmiş və ucu distillə edilmiş su ilə doldurulmuş stəkana salınmışdır. Quru termometr istehsalat sahəsində havanın temperaturunu göstərir, nəm termometr isə aşağı temperaturunu göstərir, çünki termometrin rezervuardan aldığı istiliyi nəm parçadan buxarlanması hesabına edir. Xüsusi çevirici psixrometrik Ekoloji təhlükəsizlik 128 cədvəllər mövcuddur ki, bunların vasitəsilə quru və nəm termometrlər ilə istehsalat sahəsindəki havanın nisbi nəmliyini təyin edirlər. Konstruktiv cəhətdən daha mürəkkəb, lakin daha dəqiq aspirasiya psixrometridir ki, bu da metal borulara daxil edilmiş quru və nəm termometrlərdən ibarətdir və sürəti 3-4 m/san olan hava ilə üfürülür. Nəticədə termometrlərin göstəricilərinin stabilliyi artır və praktiki olaraq istilik şüalanmasının təsiri aradan qaldırılır. Nisbi nəmliyin təsiri, həmçinin psixrometrik cədvəllər vasitəsilə həyata keçirilir. Aspirasiya psixrometrləri, məsələn MB- 44 və ya M-34 eyni zamanda iş yerində havanın temperaturunun və nisbi nəmliyinin ölçülməsi üçün istifadə edilir. Nisbi nəmliyi ölçmək üçün digər cihaz olan hiqrometrdən istifadə edilir ki, onun da iş prinsipi bəzi üzvi birləşmələrin xüsusiyyətlərinə əsaslanır (üzvi membran, insan tükü): o nəm havada uzanır və quru havada qısalır. Həssas elementin deformasiyasını ölçməklə (membran və ya tük) istehsalat sahəsində nisbi nəmliyin qiyməti barədə mühakimə yürütmək olar. Hiqroflara nisbi nəmliyin zamanın funksiyası kimi nümunə olaraq, M-21 tipli cihazı göstərmək olar ki, bu da sutka və ya həftə ərzində qeyd olunan parametrin yazılışını aparır. İstehsalat sahəsindəki havanın hərəkət sürəti anemometr cihazları ilə ölçülür. Qanadlı anemometrin işi alüminium qanadları ilə təchiz olunmuş xüsusi çarxın fırlanma sürətinin dəyişməsinə əsaslanır. Qanadlar çarxın fırlanma oxu müstəvisinə 45 altında yerləşmişdir. Çarxın oxu fırlanma sayğacı ilə birləşdirilmişdir. Hava axınını sürətinin dəyişməsilə çarxın fırlanma sürəti də dəyişir, yəni müəyyən müddət ərzində fırlanma sayı artır və ya azalır. Bu informasiya əsasında hava axınının sürətini təyin etmək olar. Dalğalı anemimetrlərdən sürəti 0,4-10 m/san olan hava axınının qiymətlərini ölçmək üçün tövsiyə olunur, 1-35 m/san isə qanadalar fincanlarla əvəz edilməsi tövsiyə edilir. Qanadlı anemometr kimi ACO-3 tip B, fincanlı isə MC-13 tipli anemometri nümunə göstərilə bilər. Yüklə 2,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|