Dərslik " " nəşriyyatı baki 2017
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 1 Əməliyyatönü fiziki müayinə
- Diaqnostik müayinələr.
- Əməliyyatönü riskin dəyərləndirilməsi Koronar şuntlama cərrahiyyəsində risk faktorları və riskin klassifikasiyası
- Yanaşı xəstəliklər
- İntraoperativ mərhələ
158 tənəffüs və damar xəstəliklərinin aşkarlanması perioperativ idarəetmədə vacibdir. Damar yolu üçün istifadə olunan venaların, arterial kateterizasiya üçün periferik arteriyaların dəyərləndirilməsi lazımdır. Anesteziya baxımdan bütün xəstələr havayolu keçiriciliyi cəhət- dən müayinə olunmalıdır. Cədvəl 1 Əməliyyatönü fiziki müayinə Həyat göstəriciləri: Boy, çəki Dərman dozaları, pompa axını, kardiak indeksin hesablanması üçün Havayolu Ventilyasiya,intubasiya olunması üçün Boyun Vidaci venanın kateterizasiya baxımdan, venoz dilatasiya(xroniki ürək çatışmazlığı), trill (titrək səs), küy,yuxu arteriyalarının xəstəliyi Ürək Küy: patologiyanın xarakteristikası, S3( yüksək LVEDP), S4(azalmış komplians) Lateral PMİ ( Point of Maximum İmpulse: maksimum vurma nöqtəsi) yerdəyişməsi-kardiomeqaliyada Tənəffüs Ağciyərlər üzərində küylər(xroniki ürək çatışmazlığı), xırıltı və vizinqlər (XOAX, astma) Qarın Palpasiya-pulsativ qaraciyər (xroniki ürək çatışmazlığı, üçtaylı qapaq çatışmazlığı), ağrılı palpasiya Damar sistemi Periferik nəbzlər, venoz və arterial damarların anatomik quruluşu Ətraflar Periferik ödem(xroniki ürək çatışmazlığı, xroniki venoz çatışmazlığı) Sinir sistemi Hər iki tərəfin simmetrikliyi, motor və hissi defisit Laborator müayinələri. Aşağıdakı laborator müayinələri əməliyyatönü dövrdə mütləq aparılmalıdır: hemoqram, qlükoza, urea, kreatinin, ALT, AST, LDH, ü.bilirubin, d.bilirubin, albumin, ü.protein, elektrolitlər, TSH, T4, qanama zamanı, laxtalanma zamanı, PTZ, APTZ, qan qrupu, serologiya, sidiyin ümumi analizi. Diaqnostik müayinələr. EKQ, döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası; exokardioqrafiya, tam abdominal USM, karotis arteriyalarının rəngli doppler müayinəsi. 159 Əməliyyatönü riskin dəyərləndirilməsi Koronar şuntlama cərrahiyyəsində risk faktorları və riskin klassifikasiyası Risk faktorları: Qeyri-stabil angina və ya yeni Mİ Sol mədəcik disfunksiyası Ürək çatışmazlığı əlamətləri Ciddi piylənmə (bədən kütlə indeksi>30) Təcili cərrahiyyə Təkrari əməliyyat Ciddi yanaşı xəstəliklər Risk klassifikasiyası Normal risk: Yuxarıdakılardan heç biri yoxdur. Orta risk: Yuxarıdakılardan biri mövcuddur. Yüksək risk: Yuxarıdakılardan birdən daha çoxu mövcuddur. Yanaşı xəstəliklər Koronar arteriya cərrahiyyəsində ölüm və ağırlaşma faizini artıran yanaşı xəstəliklərdən ən çox rast gəlinəni şəkərli diabet və dializ ehtiyaclı xroniki böyrək çatışmazlığıdır. Bununla yanaşı, uğurlu əməliyyat üçün hipertoniya, ağciyər xəstəlikləri, piylənmə və digər xəstəliklər də nəzərə alınmalıdır. Koronar arteriya cərrahiyyəsində xəstələrin 22%-ni şəkərli diabet xəstələri təşkil edir və bunların 40%-i insulin istifadə edir. Cərrahi stress, katexolamin (inotrop olaraq), əməliyyat zamanı hipotermiya insulinə rezistentliyi artırdığına görə qanda şəkərin kontrolu çətinləşir. Dekstrozlu priming məhlullar da bu təsiri artırır. Adətən diabetik xəstələrdə digər xəstələrlə müqayisədə çox damar xəstəliyi mövcud olur. Əlavə olaraq ürəyin atım fraksiyası aşağıdırsa, daha yaşlı və qadındırsa ağırlaşma (İABP ehtiyacı, sternum ayrılması, böyrək çatışmazlığı) və ölüm faizi daha yüksəkdir. Bu vəziyyətdə intraoperativ qan şəkəri ciddi təqib edilməlidir və insulin infuziyası ilə nəzarət olunmalıdır. İsinmə mərhələsində və katexolamin infuziyası başlanılarsa insulin ehtiyacını yenidən dəyərləndirmək lazımdır. Bu xəstələrdə böyrək çatışmazlığı daha çox müşahidə olunduğu üçün sidik ifrazına nəzarət edib, profilaktik (mannitol, diuretiklər və ya renal dozada dopamin) tədbirlər görülməlidir. Koronar arteriya cərrahiyyəsindən sonra yaranmış böyrək çatışmazlığının yetərsiz renal perfuziyaya bağlı olduğu düşünülməlidir. Ürək cərrahiyyəsində ciddi renal çatışmazlıq yaranmış xəstələrdə ölüm faizi yüksək (65%) olur. Koronar arteriya cərrahiyyəsində renal çatışmazlıq yaranması 6% hallarda olur. Yaşlı, preoperativ kreatinin yüksəkliyi və qapaq cərrahiyyəsi ilə yanaşı olan koronar arteriya cərrahiyyəsində bu risk daha çox olur. Ürək cərrahiyyəsindən sonra yaranan renal çatışmazıqların yarısına hemodializ ehtiyacı olur. Əməliyyatönü dializə bağlı olmaq da ölüm (10%) və ağırlaşma faizinə (71%) mənfi təsir edir. Hipertoniya da yanaşı xəstəlik kimi ciddi əhəmiyyət kəsb edir. Bu xəstələrdə intraoperativ mərhələdə arterial qan təzyiqinin qeyri-stabil, yüksək müşahidə olunması ST seqmentinin dəyişikliyinəsəbəb olur. Bir xəstəlik kimi hipertoniya aterosklerozu sürətləndirir, sol mədəcik hipertrofiyası və xroniki ürək çatmamazlığının yaranmasına səbəb olan risk faktorudur. Hipertrofiyalı sol mədəcik öz kompliansını itirir və diastolik disfunksiya yaranır. 160 Həmçinin relaksasiyası və tam həcmlə dolma effekti pozulur. Bu xəstələrdə mövcud olan taxiaritmiyalar tədricən kardiak output və qan təzyiqini əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salır. Antihipertenziv müalicə stress təsirinə görəeffektli olmasa da, β-blokator istifadə etmiş xəstələrdə intraoperativ anesteziya induksiyasında ürək ritmi və arterial qan təzyiqinin qeyri- stabilliyi, miokard işemiyası daha az müşahidə olunur. Ateroskleroz sistemik proses olduğuna görə koronar arteriya xəstəliyi olanlarda adətən karotis və ya periferik arteriyalarda da aterosklerotik proses inkişaf edir. Bu baxımdan arterial kanyulyasiya və ya aortadaxili kontrpulsator (İABP) yerləşdirilməsi zamanı bunlar nəzərə alınmalıdır. Koronar arteriya cərrahiyyəsi tətbiq olunan xəstələrin 10%-də karotis arteriyalarda stenoz qeyd olunur ki, bunun da yarısı simptomsuz olur. İntraoperativ mərhələ Premedikasiya. Premedikasiyanın məqsədi həyəcan və qorxunu farmakoloji olaraq azaltmaq, induksiyadan əvvəl olunacaq prosedurlarda (venoz, arterial kateterizasiya) ağrını azaltmaq və bir az amneziya yaratmaqdır. Koronar arteriya xəstələrində effektli premedikasiya bu mərhələdə yarana biləcək anginoz ağrıların qarşısının alınmasında əhəmiyyətli rol oynayır. Premedikasiya üçün narkotik və ya sedativ dərmanlarla birgə bəzən antixolinergiklər də istifadə olunur. Monitorizasiya. Əməliyyat otağında xəstəyə ilk olaraq EKQ, qeyri-invaziv arterial qan təzyiqi və puls oksimetr monitorizasiyası aparılır. Ardınca kardiovaskulyar, pulmonar, mərkəzi sinir sistemi və metabolizm monitorizasiyası aparılır. Orqan/sistem İlkin monitorizasiya Əsaslı monitorizasiya Kardiovaskulyar EKQ Qeyri-invaziv A/T İnvaziv qan təzyiqi CVP (MVT) PAP/PCWP Kardiak output TEE Pulmonar SpO 2 Kapnoqrafiya Havayolu təzyiqi Stetoskop Oksigen analizi Arterial qan qazı Mərkəzi sinir sistemi EEQ SSEP Transkranial Doppler BOS təzyiqi Metabolik Bədən temperaturu Sidik ifrazı Serum elektrolitləri Qələvi-turşu tarazlığı Qlükoza Serum osmolyarlığı Hematokrit Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|