Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Şəkil 3.8. Adi və hidromonitor baltalarla quyu dibinin yuyulması. Şaroşkalı baltaların ölçüləri və texniki göstəriciləri cədvəl 3.3-də göstərilmişdir. 72 Cədvəl 3.3 Bütöv qazımada işlədilən şaroşkalı baltaların ölçüləri Diametr, mm Hündürlüyü, mm Buraxıla bilən yük, kN Birləşdi- rici yiv nominal kənar- laşma həddi balta- nın qıfı- lın kiçik dövr- lərdə yüksək dövrlər- də 1 2 3 4 5 6 7 46 +0.6 90 40 30 - 33 59 +0.6 110 45 40 - 41.5 76 +0.6 120 50 50 - 3-42 95,2 +0.6 150 76 70 - 3-66 98,4 +0.6 170 76 80 - 3-66 103 +0.6 180 76 100 - 3-66 114,3 +0.6 190 76 120 - 3-66 120,6 +0.6 200 89 140 - 3-76 132 +0,8 210 95 150 - 3-88 139,7 +0,8 220 95 180 - 3-88 142,9 +0,8 240 95 190 - 3-88 146 +0,8 240 95 200 - 3-88 149,2 +0,8 250 95 200 - 3-88 152,4 +0,8 260 95 220 - 3-88 158,7 +0,8 300 95 250 150 3-88 165,1 +0,8 310 95 250 150 3-88 171,4 +0,8 320 95 270 170 3-88 187,3 +0,8 320 95 300 200 3-88 190,5 +0,8 330 108 300 200 3-117 196,9 +0,8 330 108 350 220 3-117 200,0 +0,8 340 108 350 220 3-117 212,7 +0,8 340 108 380 250 3-117 215,9 +0,8 350 108 380 250 3-117 222,3 +0,8 360 108 400 280 3-117 228,6 +0,8 380 108 420 300 3-117 244,5 +0,8 390 127 450 320 3-152 250,8 +0,8 400 127 450 320 3-152 269,9 +0,8 410 127 480 350 3-152 295,3 +0,8 420 127 500 400 3-152 73 Cədvəl 3.3-ün ardı 1 2 3 4 5 6 7 311,1 +0,8 420 127 550 420 3-152 320 +0,8 440 127 600 450 3-152 349,2 +0,8 450 127 650 450 3-152 374,6 +1,6 515 133 700 470 3-177 393,7 +1,6 530 133 700 470 3-177 444,5 +1,6 600 133 800 500 3-177 469,9 +2,4 615 137 850 500 3-201 490 +2,4 630 137 900 550 3-201 580 +2,4 650 137 900 550 3-201 3.3. Almazlı və PDS tipli baltalar Geoloji kəsilişdə az və orta abrazivliyə, çox bərk, bərk və orta bərkliyə malik süxurları (əhəngdaşı, argillitlər, gilli qumdaşları, mergellər, anhidritlər, brekçiyalar, mərmərlər, dolomitlər, dolomitli qum daşları və s) qazımaq üçün bu baltalardan istifadə edilir. Şaroşkalı baltaların gedişinin 5-10 m olduğu süxurlarda almazlı baltalar 10-15 dəfə, bəzən daha yüksək nəticələr əldə etməyə imkan verir. Almazlı baltanın matrisi üzərində texniki almaz dənələri radial və pilləli şəkildə yerləşdirilir. Almazlı baltaların ümumi növləri şəkil 3.9-da ölçüləri və texniki xarakteristikaları isə cədvəl 3.4-də göstərilmişdir. Almazlı baltalar almazların növü, ölçüləri, forması, dənələrinin matrisadan çıxması, mərkəzi və ətraflarının quruluşu, matrisanın bərkliyi, abrazivliyə qarşı dayanıqlığı və nəhayət, yuma kanallarının quruluşu ilə bir-birindən fərqlənir. Almazlı baltalar quyu dibini bütövlükdə qazıyan və ya süxur nümunəsi götürən sütuncuqlu baltabaşı şəklində istehsal edilir. 74 Təcrübədən məlumdur ki, şaroşkalı bir balta ilə 10 m-dən çox qazıma işi görmək mümkün olmayan süxurları bir almazlı balta ilə qazıdıqda 325-350 m qazıma işi görmək mümkündür. Bu tip baltalar kəsici elementlər yerləşən gövdədən ibarətdir. Bu kəsici elementlər, əsasən, almaz və bəzi hallarda karbitlə cilallanmış volfram olur. Kəsici dişlər bir-birindən fərqli dörd tip almazdan hazırlanır. 1. Almaz mədənlərindən çıxarılan təbii almazlar. Bu almazlar müxtəlif ölçülərə və tərkiblərə malikdir (şəkil 3.10); çox xırda almazlar (almaz qırıntıları), xırda almazlar (ölçüləri 1mm-dən kiçik) və nisbətən iri almazlar (ölçüləri 1mm-dən böyük). Şəkil 3.9. Almazlı (PDS) tipli baltaların növləri 75 Cədvəl 3.4. Almazlı baltaların xarakteristikası Şifr Baltanın diametri mm Baltanın hündürlüyü, mm Tövsiyə olunan oxboyu yük, t Yivin ölçüsü 91.4 250 3.0-3.5 3-66 106.4 250 3.0-3.5 3-66 119.0 250 4.5-5.0 3-76 130.4 250 4.5-5.0 3-88 DK 138,1 S6 138,1 265 4,5-5,0 3-88 DR 141.3 T3 141.3 265 5.5-6.0 3-88 144.4 265 5.5-6.0 3-88 147.6 265 5.5-6.0 3-88 DK 149.4 S6 149.4 265 5.5-6.0 3-88 157.1 265 5.5-6.0 3-88 DR 163.5 T3 163.5 360 5.5-6.0 3-88 169.8 360 5.5-6.0 3-88 DK (DKS, DKSİ) 188,9S6 188,9 417 6.0-7,0 3-117 DLS 188.9 188.9 417 6.0-7.0 3-117 DU 188.9 S6 188.9 417 6.0-7.0 3-117 195.3 417 6.0-7.0 3-117 198.4 417 6.0-7.0 3-117 211.1 417 7.0-10.0 3-117 DK(DKS) 214.3 S6 214.3 438 7.0-10.0 3-117 DLS 214.3 214.3 432 7.0-10.0 3-117 Dİ 214.3 S6 214.3 438 7.0-10.0 3-117 Dİ(DR) 214.3 T3 214.3 432 7.0-10.0 3-117 220.7 432 7.0-10.0 3-117 227.0 432 7.0-10.0 3-117 242.1 432 7.0-10.0 3-152 248.4 432 7.0-10.0 3-152 DKS 267.5 S6 267.5 480 7.0-10.0 3-152 DKS 292.9 S6 292.9 500 7.0-10.0 3-152 76 Şəkil 3.10.Təbiətdə olan almazlar 2. Sintetik almazlar çox xırda olur (almaz qırıntıları). Bu almaz qırıntıları, əsasən, PDS tipli baltaların kəsici elementlərini hazırlamaq üçün istifadə olunur (şəkil 3.11). Şəkil 3.11. Sintetik almazlar 3. Yarımkristallik almazlar (PDS) süni şəkildə yaradılır. Belə məhsulların üstün cəhəti onların forma və ölçülərinin (bir neçə millimetrdən iki düymə qədər) balta dişlərinin tətbiq sahələrindən asılı olaraq dəyişməsidir. 4. İstiliyə davamlı almazlar (TSD) və ya istiliyə davamlı yarımkristallik almazlar (TSP). Özlüyündə sintetik almazlardır. Bu material çox kövrəkdir və istiliyə davamlıdır (1000 0 C-dən yüksək temperaturda dağılma baş verir). Hazırda işlədilən baltalar aşağıdakı növlərdə olurlar (şəkil 3.12-3.20) Şəkil 3.12. Yumşaq və orta bərklikli süxurları qazımaq üçün RAB tipli radial almazlı balta. 77 Şəkil 3.13. Gövdə matrisasında dişləri yerləşdirilmiş qazıma baltası: 1– standart yan sahəsi; 2 – baltanın tacı; 3 – yan sahəyə keçid sərhədi; 4 – karbit-volfram örtüyü; 5 – uzununa kanal; 6 – balta boğazı; 7 – baltanı bərkitmək üçün oyuq; 8 – yiv birləşməsi; 9 – qazıma məhlulu üçün əsas yuma kanalı; 10 – qazıma məhlulu üçün əlavə yuma kanalı; 11 – balta tacında kanal; 12 – almazlı pərlər. Şəkil 3.14. Orta abrazivlikli, orta bərklikli və bərk süxurları qazımaq üçün RB tipli radial almazlı baltalar 78 Şəkil 3.15. Almaz dişləri olan polad gövdəli qazıma baltası: 1 – karbit volframdan yamaqlar; 2 – istiqamətləndirilmiş borucuqla yuma kanalı; 3 – yarımkristallik almaz örtüklü kəsici element; 4 – tac; 5 – karbit volfram örtük; 6 – uzununa kanal; 7– karbit volfram mil; 8 – balta boğazı; 9 – baltanı bərkitmək üçün oyuq; 10 – yiv birləşdirmələri. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|