Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 07. 08. 2014-cü il tarixli 869 nömrəli əmri ilə təsdiq
Yaşadığınız diyarın dərman bitkiləri
Yüklə 43,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Layihənin mərhələləri: 1. Hazırlıq.
- Dərman bitkilərinin toplanması qaydası.
20. Yaşadığınız diyarın dərman bitkiləri Layihənin məqsədi: Yaşadığınız diyarın dərman bitkiləri haqqında toplu hazırlamaq. Layihənin hazırlanmasına cəlb oluna bilən insanlar: ailə üzvləri, diya- rınızın yaşlı və uzunömürlü sakinləri, xalq müalicə üsullarından isti- fadə edən insanlar. Onlarla məsləhətləşib yaşadığınız diyara xas xalq təbabəti üsulları və dərman bitkiləri barədə məlumat toplayın. Əldə et- diyiniz məlumatları rəsm, fotoşəkil, cədvəl, albom, videomaterial və s. şəkillərdə təqdim edin. Layihənin mərhələləri: 1. Hazırlıq. Yaşadığınız diyarın təbiəti, onun qida və dərman bitkiləri ba- rədə oxuduqlarınızı, eşitdiklərinizi, gördüklərinizi yada salın. Bu məlumatları necə təqdim edəcəyiniz barədə sinifdə ümumi müzakirə aparın. Mümkün təklif və fikirləri səsləndirib müəllimlə məsləhətləşin. 2. Planlaşdırma. Layihəni tək, yaxud qrupla yerinə yetirəcəyinizi müəy- yən edin. Qrup üzvləri ilə iş planınızı və iş bölgüsünü təyin edin: məlu- mat toplamaq üçün müsahibələrin aparılması; ensiklopediya, kitab, in- ternet və digər mənbələrlə işin təşkili; foto və ya videomaterialların ha- zırlanması; toplanmış materialların təqdim edilməsi. Hər bir tapşırığa məsul şəxsi və icra müddətlərini müəyyən edin. 3. Fəaliyyət. Qrup nümayəndələri tapşırılmış vəzifənin nəticələrini hansı formada təqdim edəcəyini qrup üzvləri ilə birlikdə müzakirə edir. Məlumatlar cədvəl formasında tərtib oluna bilər. Yaşadığınız yerin adı: ... Yaşadığınız yer hansı təbii zonaya aiddir: ... Yaşadığınız yerdə, əsasən, hansı bitkilər bitir: ... Bu bitkilərdən hansıları müalicəvi xüsusiyyətlərə malikdir... Dərman bitkisi hansı xəstəliklərin müalicəsində istifadə oluna bilər... LAYÌHÄ LAYÌHÄ Öyrändiklärinizi tätbiq edin Öyrändiklärinizi tätbiq edin Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın 1. Uyğunluğu müəyyən edin. 1. Valerian, damotu, yemişan. 2. Çobanyastığı, nanə, soğan, sarımsaq. 3. Yerkökü, çuğundur, kələm, kartof. A) Soyuqdəymə zamanı istifadə olunan bitkilər. B) Həzm prosesini yaxşılaşdıran bitkilər. C) Sakitləşdirici təsirə malik bitkilər. Növbəti dərsdə yerinə yetirəcəyiniz “YAŞADIĞINIZ DİYARIN DƏRMAN BİTKİLƏRİ” layihəsini yerinə yetirmək üçün fəaliyyət planınızı hazırlayın. 2 2 49 48 BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ / Ali toxumlu bitkilər – Dərman valerianı (pişikotu). Кökümsovundan hazırlanan cövhərindən ürək fəaliyyətinin tənzimlənməsində və sakitləşdirici vasitə kimi istifadə olunur. – Adi dazıotu Yerüstü zoğlarının dəm- ləməsindən qanlı və irinli yaralar üçün kompreslərdə istifadə olunur. – Boylu andız. Kökündən və ya kökümsov- larından hazırlanmış dəmləmələrindən öskürək əleyhinə və tənəffüs yollarının xəstəliklərində istifadə edilir. – Adi damotu. Sakitləşdirici və ürək xəstəliyinin müalicəsində işlədilir. – Dəvədabanı. Yarpaq və kökümsovları öskürək əleyhinə işlədilir, tərqovu- cudur. – Adi boymadərən. Yarpaq və gövdələrin- dən qankəsici maddə kimi istifadə olunur. – Aptek birəotu. Onun çiçəklərindən hazır- lanmış cövhərdən iltihab əleyhinə, tərqovucu kimi istifadə olunur. – Dərman sürvəsi. Yuxarı tənəffüs yollarının xəstəliklərində, boğaz ağrısında iltihab əleyhinə işlədilir. – Dərman gülümbaharı. Аğız boşluğunun qarqara edilməsi, ürək vurğusunun tənzimlənməsində istifadə edilir. – Sürünən kəklikotu. Mədə-bağırsaq və tənəffüs yollarının xəstəliklərində istifadə edilir. – Adi gicitkən. Bu bitkinin şirəsindən öskürəyin və revmatizmin qarşısını alan maddə hazırlanır. üksək olduqda köməyə gəlir. – Şirin biyan. Kökündən və ya kökümsov- larından hazırlanmış cövhərdən öskürək əleyhinə və tənəffüs yollarının xəstəliklərində istifadə edilir. . – Yemişan. Ürək xəstəliklərində, qan təzyiqi y Biyan Sürvə Damotu Dazıotu Boymadərən Gülümbahar (kalendula) Kəklikotu Andız Valerian Dərman bitkilərinin toplanması qaydası. Müalicə məqsədilə bəzi bitkilərin çiçəklərindən, gövdə və yarpaqlarından, digərinin isə meyvə və toxumlarından istifadə edilir. Çiçəkləri quru havalarda ləçəklər üfüqi vəziyyətdə olarkən toplamaq məsləhətdir. Müxtəlif vannalar üçün nə- zərdə tutulan otları bütöv toplamaq lazımdır. Toplanmış xammal örtülü yerdə və ya xüsusi quruducularda 40° C qədər temperaturda 5 sm-ə qədər nazik qat şəklində sərilməklə qurudulmalıdır. Qurudulma zamanı çi- çəklərin tökülməməsi üçün onları çevirmək məsləhət görülmür. 20. Yaşadığınız diyarın dərman bitkiləri Layihənin məqsədi: Yaşadığınız diyarın dərman bitkiləri haqqında toplu hazırlamaq. Layihənin hazırlanmasına cəlb oluna bilən insanlar: ailə üzvləri, diya- rınızın yaşlı və uzunömürlü sakinləri, xalq müalicə üsullarından isti- fadə edən insanlar. Onlarla məsləhətləşib yaşadığınız diyara xas xalq təbabəti üsulları və dərman bitkiləri barədə məlumat toplayın. Əldə et- diyiniz məlumatları rəsm, fotoşəkil, cədvəl, albom, videomaterial və s. şəkillərdə təqdim edin. Layihənin mərhələləri: 1. Hazırlıq. Yaşadığınız diyarın təbiəti, onun qida və dərman bitkiləri ba- rədə oxuduqlarınızı, eşitdiklərinizi, gördüklərinizi yada salın. Bu məlumatları necə təqdim edəcəyiniz barədə sinifdə ümumi müzakirə aparın. Mümkün təklif və fikirləri səsləndirib müəllimlə məsləhətləşin. 2. Planlaşdırma. Layihəni tək, yaxud qrupla yerinə yetirəcəyinizi müəy- yən edin. Qrup üzvləri ilə iş planınızı və iş bölgüsünü təyin edin: məlu- mat toplamaq üçün müsahibələrin aparılması; ensiklopediya, kitab, in- ternet və digər mənbələrlə işin təşkili; foto və ya videomaterialların ha- zırlanması; toplanmış materialların təqdim edilməsi. Hər bir tapşırığa məsul şəxsi və icra müddətlərini müəyyən edin. 3. Fəaliyyət. Qrup nümayəndələri tapşırılmış vəzifənin nəticələrini hansı formada təqdim edəcəyini qrup üzvləri ilə birlikdə müzakirə edir. Məlumatlar cədvəl formasında tərtib oluna bilər. Yaşadığınız yerin adı: ... Yaşadığınız yer hansı təbii zonaya aiddir: ... Yaşadığınız yerdə, əsasən, hansı bitkilər bitir: ... Bu bitkilərdən hansıları müalicəvi xüsusiyyətlərə malikdir... Dərman bitkisi hansı xəstəliklərin müalicəsində istifadə oluna bilər... LAYÌHÄ LAYÌHÄ Öyrändiklärinizi tätbiq edin Öyrändiklärinizi tätbiq edin Öyrändiklärinizi yoxlayın Öyrändiklärinizi yoxlayın 1. Uyğunluğu müəyyən edin. 1. Valerian, damotu, yemişan. 2. Çobanyastığı, nanə, soğan, sarımsaq. 3. Yerkökü, çuğundur, kələm, kartof. A) Soyuqdəymə zamanı istifadə olunan bitkilər. B) Həzm prosesini yaxşılaşdıran bitkilər. C) Sakitləşdirici təsirə malik bitkilər. Növbəti dərsdə yerinə yetirəcəyiniz “YAŞADIĞINIZ DİYARIN DƏRMAN BİTKİLƏRİ” layihəsini yerinə yetirmək üçün fəaliyyət planınızı hazırlayın. 2 2 49 48 BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ / Ali toxumlu bitkilər – Dərman valerianı (pişikotu). Кökümsovundan hazırlanan cövhərindən ürək fəaliyyətinin tənzimlənməsində və sakitləşdirici vasitə kimi istifadə olunur. – Adi dazıotu Yerüstü zoğlarının dəm- ləməsindən qanlı və irinli yaralar üçün kompreslərdə istifadə olunur. – Boylu andız. Kökündən və ya kökümsov- larından hazırlanmış dəmləmələrindən öskürək əleyhinə və tənəffüs yollarının xəstəliklərində istifadə edilir. – Adi damotu. Sakitləşdirici və ürək xəstəliyinin müalicəsində işlədilir. – Dəvədabanı. Yarpaq və kökümsovları öskürək əleyhinə işlədilir, tərqovu- cudur. – Adi boymadərən. Yarpaq və gövdələrin- dən qankəsici maddə kimi istifadə olunur. – Aptek birəotu. Onun çiçəklərindən hazır- lanmış cövhərdən iltihab əleyhinə, tərqovucu kimi istifadə olunur. – Dərman sürvəsi. Yuxarı tənəffüs yollarının xəstəliklərində, boğaz ağrısında iltihab əleyhinə işlədilir. – Dərman gülümbaharı. Аğız boşluğunun qarqara edilməsi, ürək vurğusunun tənzimlənməsində istifadə edilir. – Sürünən kəklikotu. Mədə-bağırsaq və tənəffüs yollarının xəstəliklərində istifadə edilir. – Adi gicitkən. Bu bitkinin şirəsindən öskürəyin və revmatizmin qarşısını alan maddə hazırlanır. üksək olduqda köməyə gəlir. – Şirin biyan. Kökündən və ya kökümsov- larından hazırlanmış cövhərdən öskürək əleyhinə və tənəffüs yollarının xəstəliklərində istifadə edilir. . – Yemişan. Ürək xəstəliklərində, qan təzyiqi y Biyan Sürvə Damotu Dazıotu Boymadərən Gülümbahar (kalendula) Kəklikotu Andız Valerian Dərman bitkilərinin toplanması qaydası. Müalicə məqsədilə bəzi bitkilərin çiçəklərindən, gövdə və yarpaqlarından, digərinin isə meyvə və toxumlarından istifadə edilir. Çiçəkləri quru havalarda ləçəklər üfüqi vəziyyətdə olarkən toplamaq məsləhətdir. Müxtəlif vannalar üçün nə- zərdə tutulan otları bütöv toplamaq lazımdır. Toplanmış xammal örtülü yerdə və ya xüsusi quruducularda 40° C qədər temperaturda 5 sm-ə qədər nazik qat şəklində sərilməklə qurudulmalıdır. Qurudulma zamanı çi- çəklərin tökülməməsi üçün onları çevirmək məsləhət görülmür. Yüklə 43,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|