Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 07. 08. 2014-cü il tarixli 869 nömrəli əmri ilə təsdiq
Yüklə 43,05 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bakteriyalar, göbələklər, şibyələr 21. Bakteriyaların müxtəlifliyi
- Nəticəni müzakirə edin
- Formasına görə
- Qidalanma tiplərinə görə
51 50 BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ / Ali toxumlu bitkilər 2 2 4. Təqdimat. Hazırladığınız albomu, elektron təqdimatı, videoçarxı, rəs- mi, fotoşəkli, toplunu və s. nümayiş etdirməklə sinifdə müzakirəsini təşkil edin. Yüksək qiymətləndirdiyiniz işləri məktəb muzeyində, ya- xud biologiya kabinetində nümayiş etdirə bilərsiniz. Yaraların müalicəsi üçün Vitaminlərlə zəngin İltihab əleyhinə Sidikqovucu Bəlğəmgətirici Ürək-damar xəstəliklərinə qarşı Sakitləşdirici Qurdqovucu Bitkinin adı Necə istifadə etməli Bitkinin müalicəvi təsiri ÜMUMÌLÄÅDÌRÌCÌ TAPÅIRIQLAR 1. Düzgün ifadələri seçin: 2. Əlamətlərin nömrəsini cədvəlin müvafiq sütunlarına yazın: Ё Adi şam ağacında dişi və erkək qozalar müxtəlif bitkilər üzərində əmələ gəlir. Ё Çılpaqtoxumlular çiçək açmır və meyvə əmələ gətirmir. Ё Ё Şam ağacının cavan dişi qozaları qırmızımtıl rəngdə olur. 1) Ləçəklərin və kasa yarpaqlarının sayı 4 və ya 5 üzvlü olur; 2) Kök sistemi saçaqlıdır; 3) Yar- paqların damarlanması qövsvari və ya paraleldir; 4) Bir ləpə yarpağı var; 5) Kök sistemi mildir; 6) Çiçək elementləri 2 və ya 3 üzvlü olur; 7) Yarpaqların damarlanması torvaridir; 8) İki ləpə yarpağı var. Adi şam ağacında tozlanmadan müəyyən müddət keçdikdən sonra mayalanma baş verir. Birləpəlilər İkiləpəlilər 3. Düzgün variantı seçin: 4. Üç doğru cavabı seçin: a) Kartof bitkisinin meyvəsindən/gövdə yumrusun- dan qida məhsulu kimi istifadə edirlər. b) Xaççiçəklilərin meyvəsi buynuzmey- vədir/qutucuqmeyvədir. c) Zanbaqkimilər/badımcançiçəklilər fəsiləsi ikiləpə- lilər sinfinə aid deyil. d) Lobya, akasiya, noxud bitkiləri mürəkkəbçiçək- lilər/paxlalılar fəsiləsinə aiddir. e) Mürəkkəbçiçəklilər üçün sünbül/səbət çi- çək qrupu səciyyəvidir. Hansı bitkilərdə ikiqat mayalanma baş vermir? А) Alma В) Eldar şamı С) Sərv D) Çiyələk E) Küknar F) Kələm A) Xaççiçəklilər B) Gülçiçəklilər C) Badımcançiçəklilər D) Paxlalılar E) Mürəkkəbçiçəklilər F) Taxıllar G) Zanbaqkimilər a) Gavalı b) Zəncirotu c) Akasiya d) Bibər e) Buğda f) İnciçiçəyi g) Qırmızı turp 5. Uyğunluğu müəyyən edin: 4 -cü Bakteriyalar, göbələklər, şibyələr 21. Bakteriyaların müxtəlifliyi Bakteriyalar çox sürətlə bölünür. Belə bölünmə nəticəsində bir bakteriya nəsli 5 gün ərzində dünya okeanını doldura bilərdi. Lakin təbiətdə belə hadisə baş vermir. · Təbiətdə bakteriyaların sürətlə çoxalmasının qarşısını hansı amillər alır? Fäaliyyät Fäaliyyät Fərz edək ki, otaq temperaturunda bir stəkan çiy süddə bir saat ərzində 800 bakteriya əmələ gəlib. Bakteriya- ların hər 20 dəqiqədən bir bölündüyünü nəzərə alsaq, bir saat əvvəl süddə nə qədər bakteriya olub? Nəticəni müzakirə edin: Hansı şəraitdə bakteriyalar belə sürətlə çoxala bilməzdi? Bakteriyaların müxtəlifliyi. raq bakteriyalar geniş müxtəlifliyə malikdir. Onlar hüceyrələrinin forması, tənəffüs, qidalanma və digər xüsusiyyətlərinə görə də bir- birindən fərqlənir. Formasına görə bakteriyalar – koklar, basillər, spirillər və vibrionlara bölünür. Oksigenə tələbatına görə aerob və anaerob bakteriyalara bölünür. Ae- rob bakteriyalar tənəffüs üçün oksigendən istifadə edir, anaeroblar oksi- gensiz mühit şəraitində yaşayır. Qidalanma tiplərinə görə bakteriyalar avtotrof və heterotrof bakte- riyalara bölünür. Avtotrof bakteriyalar. Qeyri-üzvi maddələrdən üzvi maddələr sintez edir. Bunlar özləri də enerjidən istifadəsinə görə iki qrupa – fototrof və xemotrof bakteriyalara bölünür. Fototrof bakteriyalar, yaşıl bitkilər kimi, fotosintez prosesini həyata keçirərək üzvi maddələr sintez edir. Onlar enerji mənbəyi kimi günəş Yaşadıqları mühit şəraitindən asılı ola- Fototrof sianobakteriya (sxem) Fotosintezedici lövhə İrsi material Hüceyrə divarı Ehtiyat qida maddələri enerjisindən istifadə edirlər. Bu bakteriyalara yaşıl və qırmızı bakteriyalar, həmçinin siano- bakteriyalar aiddir. Lakin digər fotosintez- edici bakteriyalardan fərqli olaraq, sianobak- teriyalar ətraf mühitə oksigen qazı xaric edir. Xemotrof bakteriyalar, fototroflar kimi, qeyri-üzvi maddələrdən üzvi maddələr sintez edir (məsələn, dəmir və ya kükürd bakteriya- ları). Lakin onlardan fərqli olaraq, enerji mən- bəyi kimi kimyəvi rabitələr enerjisindən istifadə edir. 51 50 BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ / Ali toxumlu bitkilər 2 2 4. Təqdimat. Hazırladığınız albomu, elektron təqdimatı, videoçarxı, rəs- mi, fotoşəkli, toplunu və s. nümayiş etdirməklə sinifdə müzakirəsini təşkil edin. Yüksək qiymətləndirdiyiniz işləri məktəb muzeyində, ya- xud biologiya kabinetində nümayiş etdirə bilərsiniz. Yaraların müalicəsi üçün Vitaminlərlə zəngin İltihab əleyhinə Sidikqovucu Bəlğəmgətirici Ürək-damar xəstəliklərinə qarşı Sakitləşdirici Qurdqovucu Bitkinin adı Necə istifadə etməli Bitkinin müalicəvi təsiri ÜMUMÌLÄÅDÌRÌCÌ TAPÅIRIQLAR 1. Düzgün ifadələri seçin: 2. Əlamətlərin nömrəsini cədvəlin müvafiq sütunlarına yazın: Ё Adi şam ağacında dişi və erkək qozalar müxtəlif bitkilər üzərində əmələ gəlir. Ё Çılpaqtoxumlular çiçək açmır və meyvə əmələ gətirmir. Ё Ё Şam ağacının cavan dişi qozaları qırmızımtıl rəngdə olur. 1) Ləçəklərin və kasa yarpaqlarının sayı 4 və ya 5 üzvlü olur; 2) Kök sistemi saçaqlıdır; 3) Yar- paqların damarlanması qövsvari və ya paraleldir; 4) Bir ləpə yarpağı var; 5) Kök sistemi mildir; 6) Çiçək elementləri 2 və ya 3 üzvlü olur; 7) Yarpaqların damarlanması torvaridir; 8) İki ləpə yarpağı var. Adi şam ağacında tozlanmadan müəyyən müddət keçdikdən sonra mayalanma baş verir. Birləpəlilər İkiləpəlilər 3. Düzgün variantı seçin: 4. Üç doğru cavabı seçin: a) Kartof bitkisinin meyvəsindən/gövdə yumrusun- dan qida məhsulu kimi istifadə edirlər. b) Xaççiçəklilərin meyvəsi buynuzmey- vədir/qutucuqmeyvədir. c) Zanbaqkimilər/badımcançiçəklilər fəsiləsi ikiləpə- lilər sinfinə aid deyil. d) Lobya, akasiya, noxud bitkiləri mürəkkəbçiçək- lilər/paxlalılar fəsiləsinə aiddir. e) Mürəkkəbçiçəklilər üçün sünbül/səbət çi- çək qrupu səciyyəvidir. Hansı bitkilərdə ikiqat mayalanma baş vermir? А) Alma В) Eldar şamı С) Sərv D) Çiyələk E) Küknar F) Kələm A) Xaççiçəklilər B) Gülçiçəklilər C) Badımcançiçəklilər D) Paxlalılar E) Mürəkkəbçiçəklilər F) Taxıllar G) Zanbaqkimilər a) Gavalı b) Zəncirotu c) Akasiya d) Bibər e) Buğda f) İnciçiçəyi g) Qırmızı turp 5. Uyğunluğu müəyyən edin: 4 -cü Bakteriyalar, göbələklər, şibyələr 21. Bakteriyaların müxtəlifliyi Bakteriyalar çox sürətlə bölünür. Belə bölünmə nəticəsində bir bakteriya nəsli 5 gün ərzində dünya okeanını doldura bilərdi. Lakin təbiətdə belə hadisə baş vermir. · Təbiətdə bakteriyaların sürətlə çoxalmasının qarşısını hansı amillər alır? Fäaliyyät Fäaliyyät Fərz edək ki, otaq temperaturunda bir stəkan çiy süddə bir saat ərzində 800 bakteriya əmələ gəlib. Bakteriya- ların hər 20 dəqiqədən bir bölündüyünü nəzərə alsaq, bir saat əvvəl süddə nə qədər bakteriya olub? Nəticəni müzakirə edin: Hansı şəraitdə bakteriyalar belə sürətlə çoxala bilməzdi? Bakteriyaların müxtəlifliyi. raq bakteriyalar geniş müxtəlifliyə malikdir. Onlar hüceyrələrinin forması, tənəffüs, qidalanma və digər xüsusiyyətlərinə görə də bir- birindən fərqlənir. Formasına görə bakteriyalar – koklar, basillər, spirillər və vibrionlara bölünür. Oksigenə tələbatına görə aerob və anaerob bakteriyalara bölünür. Ae- rob bakteriyalar tənəffüs üçün oksigendən istifadə edir, anaeroblar oksi- gensiz mühit şəraitində yaşayır. Qidalanma tiplərinə görə bakteriyalar avtotrof və heterotrof bakte- riyalara bölünür. Avtotrof bakteriyalar. Qeyri-üzvi maddələrdən üzvi maddələr sintez edir. Bunlar özləri də enerjidən istifadəsinə görə iki qrupa – fototrof və xemotrof bakteriyalara bölünür. Fototrof bakteriyalar, yaşıl bitkilər kimi, fotosintez prosesini həyata keçirərək üzvi maddələr sintez edir. Onlar enerji mənbəyi kimi günəş Yaşadıqları mühit şəraitindən asılı ola- Fototrof sianobakteriya (sxem) Fotosintezedici lövhə İrsi material Hüceyrə divarı Ehtiyat qida maddələri enerjisindən istifadə edirlər. Bu bakteriyalara yaşıl və qırmızı bakteriyalar, həmçinin siano- bakteriyalar aiddir. Lakin digər fotosintez- edici bakteriyalardan fərqli olaraq, sianobak- teriyalar ətraf mühitə oksigen qazı xaric edir. Xemotrof bakteriyalar, fototroflar kimi, qeyri-üzvi maddələrdən üzvi maddələr sintez edir (məsələn, dəmir və ya kükürd bakteriya- ları). Lakin onlardan fərqli olaraq, enerji mən- bəyi kimi kimyəvi rabitələr enerjisindən istifadə edir. Yüklə 43,05 Kb. Dostları ilə paylaş:
|