179
Müxtəlif travmaların, qəfləti xəstəliklərin əlamətləri
və göstərilən ilk tibbi yardım
Zədələr, qəfləti
xəstəliklər
Əlamətlər
İlk yardım
Yaralar
ağrı, dəri və selikli qişaların,
bəzən daha dərin qatların və
orqanların zədələnməsi, qa
naxma
Yaranın ətrafını antiseptiklə
(yod, spirt, izosol və s.) iş
ləmək. Qanaxmanı dayandır
maq, sarğını oymaq.
Oynaqların gə
rilməsi, vətərlə
rin dartılması
ağrı, oynağın şişkinliyi, hərə
kət zamanı oynaqda ağrı
Oynağa sıxıcı sarğı, buz qoy
maq. Ətrafı bədəndən yuxarı
səviyyədə yerləşdirmək.
Çıxıqlar
oynağın normal vəziyyətin
dən oynaqətrafı sümüklərin
tərpənməsi, şiddətli ağrı, oy
naqda hərəkətin qeyrimüm
künlüyü
Oynağa maksimal rahatlıq ya
ratmaq (bintlə, mələfə ilə,
kəmərlə sarğı). Qeyritibb işçi
sinə çıxığı yerinə salmaq qada
ğandır. Zərərçəkmişi təcili olaraq
tibb müəssisəsinə çatdırmaq.
Sınıqlar
sümüyün bütövlüyünün po
zulması. Ağrı, zədələnmiş ət
rafın hərəkətliliyinin qeyri
mümkünlüyü; ətrafın oxunun
dəyişilməsi, ətrafın gödəl
məsi
Taxtadan, fanerdən, kartondan
şina qoymaq. Açıq sınıq za
manı yaraya sarğı qoymaq. Ət
rafın sınığına şübhə az olsa
belə, ətrafın immobilizasiyası
mütləqdir.
Qarın
boşluğu
orqanlarının
açıq yaralan
maları
qarın boşluğunu dələn yara
lar qarın divarının, mədənin,
mədəaltı vəzinin, dalağın,
bağırsaqların, qaraciyərlərin
və s. orqanların zədələnməsi,
zədənin ağırlığı çox vaxt baş
verən şokdan, daxili qanax
madan və qarın divarının ilti
habından asılıdır. Qarında
şiddətli və sərt ağrılar, bat
mış və ağrılı qarın, şok mü
şayiət olunur
Yaranın üzərinə sarğı qoymaq.
Xaric olmuş qarın boşluğu
orqanlarını daxilə salmağa cəhd
etməmək, orqanların üzərinə
steril material örtüb xəstəni tə
cili olaraq xəstəxanaya çatdır
maq lazımdır. Həkimə qədər ilk
tibbi yardımı göstərmək vacib
dir (şok əleyhinə və s. tədbir
lər).
LAYİHƏ
180
Dəm qazı ilə
zəhərlənmələr
baş ağrısı, başgicəllənmə,
qulaqlarda küy, sinədə
ağrı, quru öskürək, göz
yaşı nın axması, dəri örtük
lərinin qızarması, ürək
döyüntüsünün şiddətlən
məsi,
huşun itirilməsi
Qazın təsirini kəsmək,
təmiz hava vermək, başa
soyuq su tökmək, naşatır
spirtini iylətmək, huşun
itirilməsi və ürək fəaliy
yətinin pozulması zamanı
süni tənəffüs və ürəyin
qapalı masajını tətbiq
etmək.
Quduz heyvanların və
həşəratların dişləməsi
dişlənmiş və ya sancıl mış
nahiyədə qızartı, şişkinlik
və ağrı, ürək fəaliyyətinin
zəiflə məsi, təngnəfəslik
Zədələnmiş ətrafı bədən
dən yuxarı səviyyədə
yerləşdirib zərərçəkmişi
uzatmaq. İçməyə çoxlu
maye vermək. Zəruri yar
dımın göstərilməsi üçün
(zərdabın vurulması) zərər
çəkmişi təcili olaraq ya
xın müalicə müəssisəsinə
çatdırmaq.
1. Hər hansı fövqəladə hadisə zamanı zərərçəkənə göstərilən ilk tibbi
yardımın əhəmiyyətini əsaslandırın.
2. Sizcə, ilk növbədə yerinə yetirilməli olan təxirəsalınmaz tədbirləri
müəyyən ardıcıllıqla icra etməyin səbəbi nədir?
3. Zərərçəkənin əlaltı vasitələrlə təxliyə edilməsini praktiki yerinə
yetirin.
4. Süni tənəffüsvermədən əvvəlki tədbirləri əsaslandırın.
5. Qanaxmanın saxlanmasını əl altında olan vasitələrlə praktiki yerinə
yetirin.
Sual və tapşırıqlar
LAYİHƏ
181
34. RADİOAKTİV VƏ KİMYƏVİ ZƏDƏLƏNMƏLƏR ZAMANI
İLK TİBBİ YARDIMIN GÖSTƏRİLMƏSİ
Fərdi tibbi qoruyucu vasitələr fövqəladə hadisələr zamanı ilk tibbi yardımın
göstərilməsi üçün zəruri olan sadə vasitələrdir. Bunlardan istifadə etmə
qaydalarını hər kəs bilməlidir.
Fərdi tibbi qoruyucu vasitələr müxtəlif fövqəladə hallar və qəzalar zamanı
hansı əhəmiyyətə malikdir?
Texnogen qəzalar, təbii fəlakətlər zamanı insanlar zədələrə məruz qalıb
zəhərli, zəhərləyici və radioaktiv maddələrin təsirindən zədələnir. Bütün bu
hallarda tibbi qoruyucu vasitələr sizin birinci, ən uyğun və sadiq köməkçiniz
olacaq.
Fərdi sarğı
paketi
Fərdi
dərman
qutusu
Ev üçün
dərman
qutusu
Zəhərli
kimyəvi
maddələr
əleyhinə
paket
Fərdi tibbi qoruyucu
VASİTƏLƏR
Fərdi sarğı paketi
Fərdi sarğı paketindən yara səthinə birincili sarğı qoyulması məqsədilə
istifadə edilir. O, bintdən (10 sm enində, 7 m uzunluğunda) və iki ədəd pambıq
cuna yastıqcıqdan ibarətdir. Yastıqcıqlardan biri hərəkətsiz halda bintin bir
kənarına tikilib, digər yastıqcıq isə bint uzunu hərəkətlidir. Adətən, bint və yas
tıqcıqlar mumlanmış kağıza bükülmüş halda sellofan və ya perqament kağı
zından olan üzlüyə (çexola) yerləşdirilir. Paketin içində eyni zamanda sancaq
da olur. Üzlüyün üzərində paketdən istifadə qaydası yazılır.
LAYİHƏ