Dərsliklərindən
Yüklə 10,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1586-cı ilin sonunda Qarabağda
- Özbək hakimlərinin Xorasana basqınları
- I Abbas (1587-1629)
- Azərbaycan ərazisi Səfəvi və Osmanlı dövlətləri arasında bölündü 2.
- Qaradağ, Xalxal, Ərdəbil və Talış (Lənkəran) vilayətləri Səfəvilərdə qaldı
259 2. Hərbi əməliyyatların davam etdirilməsi təqdirdə Səfəvilərin Azərbaycanın cənubundakı şərq vilayətləri və İraqı itirə bilməsi ehtimalı. Eşikağası Əhməd bəy Ustaclı Fərhad paşa ilə görüşdə təklif olunmuş şərtlə Şah Məhəmməd Xudabəndənin arzusunu bildirdi. İki dövlət arasında başlanmış sülb danışıqları 1586-cı ilin sonunda Qarabağda Həmzə Mirzənin sui-qəsd nəticəsində qətlə yetrilməsindən sonra dayandırıldı. Həmzə Mirzənin ölümündən sonra: • Səfəvilər dövlətində mərkəzi hakimiyyət bir müddət son dərəcə zəiflədi • ölkədə özbaşınalıq, hərcimərcilik başladı • qızılbaş əyanlarının əsas hissəsi Şah Məhəmməd Xudabəndədən üz döndərdi • Əmirlərin çoxu Xorasanda Abbas Mirzəni taxta oturdan qiyamçıların tərəfinə keçdi • Bütün Azərbaycan ərazisi Osmanlı ordusu tərəfindən işğal olundu QEYD: Səfəvilər dövlətində mərkəzi hakimiyyətə qarşı qiyamların baş verməsi 1547 və 1586-cı ildə tarixi üçün oxşar cəhəti təşkil edir. Osmanlıların Azərbaycana irəlləyişini Özbək hakimlərinin Xorasana basqınları asanlaşdırdı. Beləliklə, 1586-1590-cı illərdə bütün Azərbaycan ərazisi Sultan III Muradın ordusu tərəfindən işğal olundu. Bütün Azərbaycanın Sultan III Muradın ordusu tərəfindən işğal olunmasına aşağıdakı amillər şərait yaratmışdı: • Həmzə Mirzənin öldürülməsindən sonra mərkəzi hakimiyyətin zəifləməsi • Səfəvilər dövlətindəki ağır daxili vəziyyəti, ölkədə özbaşınalıq, hərcimərciliyin hökm sürməsi • Qızılbaş əyanlarının əsas hissəsinin Şah Məhəmməd Xudabəndədən üz döndərməsi • Özbək hakimlərinin Xorasana basqınları Yeni Səfəvi şahı I Abbas (1587-1629) sultan III Muradla sülh danışıqlarına başlayaraq yerdə qalan əraziləri əldə saxlamaq üçün sülhün ağır şərtlərini qəbul etməli oldu. 1590-cı ildə İstanbul sülhünün imzalanması ilə II Səfəvi-Osmanlı müharibəsi başa çatdı. İstanbul sülhünün şərtlərinə əsasən: 1. Azərbaycan ərazisi Səfəvi və Osmanlı dövlətləri arasında bölündü 2. Şirvan, Qarabağ, Sərab, Marağa, Təbriz və onların qərbində yerləşən torpaqlar Osmanlılara verildi 3. Şərqi Gürcüstan və İranın bəzi qərb vilayətləri Osmanlı imperiyasının tərkibinə qatıldı 4. Qaradağ, Xalxal, Ərdəbil və Talış (Lənkəran) vilayətləri Səfəvilərdə qaldı Beləliklə, 1590-cı il İstanbul sülhü nəticəsində Azərbaycanın böyük hissəsi osmanlılara verildi. 260 1580 1586- 1590 Krım türklərinin Azərbaycana üçüncü yürüşü Bütün Azərbaycanın Sultan III Muradın ordusu tərəfindən işğal olunması Şah Məhəmməd Xudabəndənin hakimiyyəti 1582 Osman paşanın Şirvanı ikinci dəfə tutması 1578- 1587 1578 1578 1578 1582 1583 1585 Çıldır döyüşü. Qızılbaşların məğlub olması Qanıx (Alazan) döyüşü. Qızılbaşların xeyli qənimət ələ keçirməsi Krım türklərinin Azərbaycana birinci yürüşü Sultan III Muradın Özdəmir oğlu Osman paşanı Azərbaycana göndərməsi “Məşəl savaşı”. Qızılbaşların məğlub olması Sultan III Muradın Fərhad paşanı Şərqə yürüşünün rəhbəri təyin etməsi Mollahəsənli döyüşü. Krım xanı Adil Gərayın qoşununun darmadağın edilməsi Məhəmməd Gərayın başçılığı ilə Krım türklərinin Azərbaycana ikinci yürüşü Sufiyan döyüşü. Qızılbaşların məğlub olması Həmzə Mirzənin türkmən və təkəli əmirlərinin qiyamını yatırması 1578 1579 1585 dekabr 1586 Osmanlının Van hakimi Xosrov paşanın kürd tayfalarının qiyamını qaldırması 1577 1582 Sinan paşanın sülh bağlamaq məqsədi ilə İstanbula gəlməsi Səfəvilər dövlətində saray çevrilişi baş verməsi 1577 1581 Şabranla Şamaxı arasında döyüş. Krım türklərini və osmanlıların məğlub edilməsi Hakimiyyət uğrunda mübarizədə II İsmayılın qələbə qazanması 1576 1581 Krım türklərinin Azərbaycana dördüncü yürüşü Sultan III Muradın Sinan paşanı Azərbaycana göndərməsi 1580 1586 Qarabağda Həmzə Mirzənin sui-qəsd nəticəsində qətlə yetrilməsi 1547 1548 1548 1562 1565 1572- 1573 I Təhmasibin Şirvana ikinci dəfə yürüş etməsi Sultan I Süleymanın Azərbaycana üçüncü yürüşü Həmədan döyüşü. Əlqas Mirzənin qoşununun darmadağın edilməsi Təbrizdə Şah I Təhmasibin hakimiyyətinə qarşı xalq üsyanı baş verməsi Şah I Təhmasibin sənətkarlardan və tacirlərdən alınan tamğa vergisini ləğv etməsi Moskva şirkətinin nümayəndəsi A.Cenkinsonu Azərbaycana göndərməsi Yüklə 10,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|