DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu
Yüklə 6,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ĠxtisaslaĢma və ticarət
- Ġstehsal və istehlak istehsal ticarət istehlak Ticarətin verdiyi gəlirlər
- Müqayisəli üstünlük prinsipi
- Mütləq üstünlük
Н. Грегори Менкйу
68 kq məhsul əldə edir. Əgər o, bütün vaxtını iribuynuzlu heyvanların istehsalına həsr edirsə, 40 kq ət istehsal edir. Ranço sahibi hər bir məhsulun istehsalına 20 saat vaxt ayırsa, onun istehsalı həftədə 2,5 kq kartof və 20 kq ət olur. İsteh- salat imkanlarının sərhədi qrafiki buraxılışın bütün mümkün variantlarını göstərir.
Əgər fermer və ranço sahibi öz varlılığını qoruyursa və bir-biri ilə ticarət etmək istəmirsə, onlardan hər biri öz istehsal etdiyi məhsulları sərf edir. Bu halda, istehsal imkanlarının əyrisi istehlakçı imkanlarının əyrisi ilə üst-üstə düşür, yəni ticarətin yoxluğunda 3.1. şəklindəki qrafiklər ətin və kartofun fermer və ranço sahibi tərəfindən istehlakı variantlarını göstərir.
İstehsal imkanları sərhədlərinin qrafiklərinin bizə fermerin və ranço sahibinin mümkün variantlarını göstərməyə imkan verməsinə baxmayaraq, biz im personaclarımızın hansı qərarı qəbul edəcəyini bilmirik. Gəlin təsəvvür edək ki, onlar şəkil 3.1-də A və B nöqtəsi ilə işarələnmiş nöqtələrdə durublar: fermer 2 kq kartof və 1 kq ət istehsal və istehlak edir; ranço sahibi isə 2,5 kq kartof və 20 kq ət istehsal və istehlak edir.
Bir neçə il keçir. Ranço sahibində ideya yaranır və o bunu qonşu fermerlə bölüşmək istəyir. Ranço sahibi: - Mənim dostum, fermer, sizə işim düşüb. Mən hər birimizin həyatını necə yaxşılaşdırmağın yolunu bilirəm. Mənə elə gəlir ki, siz ət istehsalını dayandırmalısınız və bütün vaxtınızı kartofun yetişdirilməsinə sərf etməlisiniz. Mənim hesablamalarıma görə, siz həftədə 40 saat işləsəniz, 4 kq kartof istehsal edə bilərsiniz. Əgər siz mənə bu 4kq-dan birini güzəşt etsəniz, mən sizə 3 kq ət verərəm. Nəticədə, sizin həftəlik menyunuz hazırda sizin əldə etdiyiniz 2 kq kartof və 1 kq ətin əvəzinə, 3 kq kartof və 3 kq ətdən ibarət olacaq. Əgər biz razılığa gəlsək, siz daha çox ət, həm də daha çox kartof əldə edəcəksiniz.
Ранчо сащибинин тижарят заманы истещлакы
Економиксин принсипляри
69
- (şübhəli olaraq). Hə, deyəsən siz mənə mənim üçün əlverişli sövdələşməni təklif edlirsiniz. Amma mən başa düşmürəm ki, sizin maarağınız nədədir? Axı mübadilənin mənə sərf etməsi nəticəsində siz gəlirinizi itirirsiniz. Ranço sahibi: - Lakin mən hər şeyi hesablamışam! Əgər həftədə 24 saat ərzində mən vaxtımı heyvanlarla işə, 16 saatını isə kartof əkinlərinə qulluqetmə ilə keçir- səm, mən 24 kq ət və 2 kq kartof istehsal etmiş olaram. Mən sizə 1 kq kartof müqabilində 3 kq ət versəm, məndə 21 kq ət və 3 kq kartof olacaq. Nəticədə, mən hər bir məhsulun daha çox miqdarına sahib olacağam. (Şəkil 3.2. (b)). Fermer:
- Heç bilmirəm…Sizin təklifiniz həqiqətən çox yaxşı səslənir. Ranço sahibi: - Əslində, əvvəldən göründüyü kimi, hər şey o qədər də mürəkkəb deyil. Mən öz təkliflərimi bir sadə cədvəldə göstərmişəm (Ranço sahibi fermerə 3.2. cədvəlinin nüsxəsini təqdim edir).
Фермерин тижарят заманы эялири Ят кг Фермерин тижарятсиз эялири
Картоф кг Картоф кг
Ранчо
сащибинин тижарятсиз истещлакы Ят кг
Н. Грегори Менкйу
70 Ġstehsal və istehlak istehsal ticarət istehlak Ticarətin verdiyi gəlirlər Fermer
1 kq ət Ətin
olmaması 3 kq ət əldə edir 3 kq ət
2 kq ət 2kq kartof 4 kq kartof 1 kq kartof əvəzinə 3 kq kartof 1 kq kartof Ranço
sahibi 20 kq ət 24 kq ət 3 kq ət verir 21 kq ət 1 kq ət
2,5 kq kartof 2 kq kartof 1 kq kartof əvəzinə
3 kq kartof 0,5 kq kartof
Fermer:
- (cədvəli öyrəndikdən sonra). Hesablamalar doğru görünür, lakin mən başa düşmürəm ki, bu sövdələşmə bizim hər ikimiz üçün nə dərəcədə xeyirli olacaq? Ranço sahibi: - Biz ona görə gəlir əldə edə bilərik ki, ticarət bizim hər birimizə daha yaxşı bacardığımız işdə ixtisaslaşmağa imkan verir. Siz vaxtınızın əsas hissəsini kartofun becərilməsinə, mən isə öz inəklərimə qulluğa sərf edəcəyəm. İxtisaslaşma və ticarət bizə ət və kartofun istehsalını yüksəltməyə imkan verəcək, iş saatları isə dəyişməyəcək.
Ranço sahibi tərəfindən ticarətdən əldə ediləcək gəlirlərin izah edilməsi düz olsa da, müəyyən qədər anlaşılmazdır: əgər heyvandar cöngə və danalarına qulluğu və kartofun becərilməsini eyni müvəffəqiyyətlə həyata keçirirsə, o, fermerin (hətta özünü yeməklə təmin edə bilməyən) yalnız kartof istehsalında ixtisaslaşmasından nə xeyir əldə edəcək? Bu tapmacanı açmağa bizə nisbi üstünlük prinsipinin nəzərdən keçirilməsi kömək edəcək. İlk addımı ataq və növbəti suala cavab tapmağa çalışaq: bizim nümünə- də kim kartofu daha çox xərclərlə istehsal edir – fermer və ya ranço sahibi? Ticarətin gəlirlərinin başa düşülməsi üçün açar rolunu oynayan iki cavab mümkündür.
Kartofun istehsalına xərclərlə bağlı sualların birinə cavabı hər iki aqrarın xərclərini müqayisə edərkən ala bilərik. Ranço sahibi 1 kq kartofun istehsalı üçün 8 saat vaxt sərf edir, fermer isə 10 saat, deməli, birincinin xərcləri daha az olur. İqtisadçılar işçinin, firmanın və ya milləətin istehsalatını məh- suldarlığını bazarın digər subyektlərinin məhsuldarlığı ilə müqayisə edərkən, mütləq üstünlük terminindən istifadə edir. Hesab edilir ki, hansısa bir malın istehsalı üçün daha az həcmdə resurs istifadə edən istehsalçı o məhsulun Yüklə 6,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|