Ġdeya və layihə müəllifi

5 
 
qorunub  saxlanılmasına,  daxili  və  xarici  düĢmənlərin  dağıdıcı,  separatçılıq 
hərəkətlərinin dəf edilməsinə nail oldu. 
ġübhəsiz  ki,  Vətən  və  xalq  qarĢısındakı  misilsiz  xidmətlərinə  görə  cənab 
Heydər Əliyevi anamız Azərbaycanın hər bölgəsində, hər rayonunda, hər kəndində 
qədirbilən xalqımız öz doğması, əzizi kimi ürəkdən sevir, öz milli varlığının, əmin-
amanlığının, sosial rifahının və sabaha inamının qarantı kimi məhz Heydər Əlirza 
oğlunun dövlətçilik strategiyasını görür və yüksək qiymətləndirir. 
Dünyanın  hansı  bucağında  yaĢamasından  asılı  olmayaraq  ürəyində 
Azərbaycan sevgisi, qanında milli təəssübkeĢlik duyğusu olan hər bir azərbaycanlı 
Heydər Əliyevi öz doğması bilir, onun uca adı ilə öyünür, fəxr edir, bu müqəddəs 
adın kölgəsində özünü daha da güclü, daha da inamlı hiss edir. 
Öz  xalqının  Ģəksiz  və  Ģəriksiz  lideri,  bu  böyük  insana  olan  milyonların 
sevgisi  və  qüruru  içərisində,  yəqin  ki,  Naxçıvan  və  Zəngəzur  camaatının  payı  bir 
qədər artıqdır. Hər halda bu camaat belə hesab edir. Bu da təbiidir. Heydər Əliyev 
1923-cü  ilin  gözəl  bir  yaz  günündə  -  mayın  10-da  Azərbaycanımızın  ən  qədim 
Ģəhərlərindən  olan,  milli  varlığımızın  ləyaqətli  daĢıyıcısı,  mərd  mübariz  insanları 
ilə  tanınan,  Qafqazda  sivilizasiyanın  mərkəzlərindən  biri  sayılan  tarixi  Naxçıvan 
torpağında dünyaya göz açmıĢ, burada böyümüĢ, məktəbə getmiĢ, təhsil almıĢ, ilk 
əmək  fəaliyyətinə  baĢlamıĢdır.  Bu  mənada  naxçıvanlılar  özlərini  cənab  Heydər 
Əliyevə "bir köynək yaxın" sayırlar və bu inamlarında tamamilə haqlıdırlar. 
Zəngəzur  camaatı  da  naxçıvanlılar  kimi  cənab  Heydər  Əliyevi  daha  çox 
özlərininki sayırlar və onların da bu istəkləri əsassız deyildir. Ən azı ona görə ki, 
bütün Azərbaycan xalqının fəxri, vüqarı olan bu böyük Ģəxsiyyət öz soy-kökü ilə 
Zəngəzur  torpağına,  Azərbaycanın  qədim  torpaqları  sayılan  bu  dağlar  diyarına 
bağlıdır. 
Əslində Naxçıvan da, Ərdəbil də, Zəngəzur da, Qarabağ da vaxtı ilə anamız 
Azərbaycanın  aralarında  heç  bir  sərhəd,  heç  bir  bölgü  olmayan  bütöv  əraziləri, 
zaman-zaman bir-biri ilə qaynayıb-qovuĢmuĢ, qohumlaĢmıĢ türk ellərinin ata-baba 
torpaqları  olmuĢdur.  Bu  torpaqlar  arasında  sərhədlər  sonradan  çəkilmiĢdir.  Əgər 
xanlıqlar  dövründə  bu  sərhədlər  Ģərti  xarakter  daĢıyırdısa,  1828-ci  ildə  bağlanmıĢ 
Türkmənçay  müqaviləsi  Azərbaycanı  iki  yerə  bölməklə,  həm  də  Rusiyanın 
himayəsinə  keçmiĢ  Ģimal  torpaqlarımızı  quberniyalara  ayıraraq  tarixi  əlaqələri, 
ənənələri qırmağa, birliyimizi sarsıtmağa, isti münasibətlərimizi soyutmağa çalıĢdı. 
1828-ci  ildə  Naxçıvanın  Təbrizə  yolunu  kəsdilər...  1920-ci  ildə  isə  Ġrəvanı 
Naxçıvandan ayırdılar. Ərikli dağının qol-budağını budadılar. Zəngəzuru  mələdə-
mələdə  Naxçıvandan  və  Qarabağdan  qopardılar,  Naxçıvanla  Qarabağ  arasına 
ayrılıq yaylığı sərdilər (90, 106). 
...  1918-ci  il  Sisyana  qarğıĢ  kimi,  taun  kimi,  yanğın  və  zəlzələ  kimi  gəldi. 
Bu qədim Azərbaycan torpağında daĢ daĢın üstündə qalmadı. 
DaĢnak  Andronik  Ozanyanın  baĢçılıq  etdiyi  10  min  nəfərdən  artıq  erməni 
ordusu  Zəngəzurda  böyük  talan  və  qırğınlara  baĢladı.  Ġnsanları  yalnız  türk  və 

---

6 
 
müsəlman  olduqlarına  görə  qətlə  yetirdilər,  didərgin  saldılar,  ev-eĢiklərini  talan 
edib yandırdılar. 
Zəngəzur camaatının bir hissəsi Naxçıvana, bir hissəsi isə Qarabağa pənah 
apardı.  DaĢnakların  iĢgəncə  və  təqiblərindən  canını  götürüb  Naxçıvana  qaçan 
Sisyanın  Comərdli  kəndinin  camaatı  arasında  Azərbaycan  xalqının  milli  iftixarı, 
Müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi və qurucusu Heydər Əliyevi dünyaya bəxĢ 
etmiĢ Əliyevlər ailəsi də var idi. Bu ailə mahalda öz mərdliyi, igidliyi ilə sayılıb-
seçilən  Comərdin  və  dövrünün  tanınmıĢ  adamı  olan  Urudlu  Kərbəlayı 
Abbasqulunun nəsli kimi tanınmıĢ və hörmət qazanmıĢdı. 
Cənab  Heydər  Əliyevin  ulu  babası  Comərd  kiĢi  qardaĢı  Alagöz 
Məhəmmədlə birlikdə Comərdli kəndinin bünövrəsini qoymuĢlar. Kənddəki bütün 
ailələr  bu  iki  qardaĢın  törəmələri  olmaqla  demək  olar  ki,  bir-birinə  qohumdurlar. 
Comərdli camaatının Sisyanın digər qədim azərbaycanlı kəndləri olan Urud, ġəki, 
Ərəfsə, Dəstəgird və s. kəndlərlə də yaxın qohumluq əlaqələri vardır. 
Akademik  Cəlal  Əliyev  "Elm  həqiqətdir"  kitabında  öz  ailələrinin  nəsil 
Ģəcərəsini belə göstərir (133, 301). Əliyevlər ailəsinin soy ağacı: 
Comərd  -  Süleyman  –  Məhəmməd  –  Comərd  -  Əli  –  Kərbəlayı  Cəfər  - 
Əlirza 
Əlirza  Kərbəlayı  Cəfər  oğlunun  anası  urudlu  Gülcahan  Kərbəlayı 
Abbasqulu qızının soy ağacı: 
Qulu  -  Behbudalı  -  Ġsgəndər  -  Cəfərqulu  -  Hüseynqulu  -  Məmmədqulu  - 
Nəcəfqulu - Kərbəlayı Abbasqulu - Gülcahan 
Ġzzət xanım Cəfərqulu qızı Əliyevanın ata nəslinin soy ağacı: 
Əbdüləli  –  Ağamalı  -  Məmmədəli  -  Ġmamqulu  -Cəfərqulu  -  Kərbəlayı 
Abdulla - Məmmədəli - Cəfərqulu - (Ġzzət xanım Əliyevanın atası) 
Ġzzət xanım Cəfərqulu qızı Əliyevanın ana xətti ilə nəsil Ģəcərəsi: 
Güllübəyim  -  Taclıxanım  -  Bibixanım  -  Səkinə  -Sarabəyim  (Ġzzət  xanım 
Əliyevanın anası) 
Bu böyük və son dərəcə istedadlı ailənin nəsil Ģəcərəsi ulu babaları Comərd 
kiĢidən  baĢlayaraq,  üzü  bəri  bütün  nümayəndələri  öz  azərbaycanlı  soy-kökünə, 
milli  varlığına,  dini  inamına,  vətəninə  və  xalqına  bağlı  mərd-mübariz  insanlar 
olmuĢlar. 
Onu  da  qeyd  etmək  yerinə  düĢərdi  ki,  Azərbaycana  xalqımızın  xilaskarı, 
ümummilli lider Heydər Əliyevi, akademik Həsən Əliyev, akademik Cəlal Əliyev, 
akademik  Aqil  Əliyev  kimi  elm  korifeylərini,  Azərbaycan  Respublikasının 
Prezidenti, qloballaĢan dünyanın siyasi mənzərəsində xüsusi dəsti xətti ilə seçilən, 
görkəmli siyasi xadim cənab Ġlham Əliyevi töhfə etmiĢ bu qüdrətli nəslin genoloji 
soy ağacı ətraflı öyrənilməli, müxtəlif aspektlərdən tədqiq edilməlidir. Bu Heydər 
Əliyev fenomeninin izahına, onun fövqəlinsan dühasının haradan qaynaqlanmasına 
aydınlıq  gətirə  bilər.  Məsələ  burasındadır  ki,  cənab  Heydər  Əliyevin  mənsub 
olduğu  nəsil  XX  əsrdə  50-dən  artıq  alim,  elm  və  incəsənət  xadimi  yetirmiĢ,  bu 

---