Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Türkiye Büyük Millet Mecli

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
28
depoları ve çeşitli plastik borularda, cam elyaf takviyeli polyester v.b. üretiminde 
kullanılmaktadır. Tekstil tipi malzemenin, %17’si dayanımlı plastiklerde, %15’i diğer 
dayanımlı kullanımlarda ve %4’ü diğer alanlarda kullanılmaktadır.  
Bu sektörde de yıllık ortalama %3-7 civarında bir büyüme beklenmektedir. B
2
O
3
'e olan 
toplam talebinin A.B.D.'de % 20’si (2004), B.Avrupa'da % 11'i (2001 yılı) bu tür elyaftan 
kaynaklanmaktadır. 
2.5.2.1.3. Optik Cam Elyafı (Fiber Optikler) 
Fiber Optikler, düşük refrakter özellikli malzeme ile kaplı yüksek refraktif özellikli 
camdan oluşur. Optik fiberler, iç çekirdek ve dış bölüm olarak iki ayrı malzemeden 
oluşmaktadırlar. İç çekirdek yüksek refrakter özellikli camlardan dış yüzey ise düşük refrakter 
özellikli camlardan yapılmaktadır.  İç çekirdek genellikle borosilikat cam ile eritilmiş 
silikattan yapılmaktadır. 
İngiliz Felecon'un ürettiği yeni bir elyaf saniyede 140 milyon baytı 27 km. uzağa 
taşıyabilmektedir. Bu lifler %6 borik asit ihtiva etmektedir. Phillips'in Hollanda'daki 
fabrikasında bu lifler üretilmektedir. Optik cam elyafında toplam talep 135 milyon km 
olmasına rağmen toplam arz 105 milyon km’dir.  
Fiber optikler , iletişim sistemlerinde verilerin çok hızlı bir şekilde taşınmasında 
kullanılır. Veriler çok ince optik fiberler aracılığıyla ışık fotonları şeklinde taşınmaktadır. 
Fiber Optik pazarı, cam elyaf pazarındaki en dinamik sektördür.  Bu sektörde, iletişim 
sektöründe artan ihtiyaç, yeni kanuni düzenlemeler, özelleştirmeler ve yüksek hızlı ve daha 
geniş data transferi ihtiyacı gerektiren dinamik yenilikler nedeniyle çok yüksek bir rekabet 
artışı mevcuttur. 
2.5.2.1.4. Borosilikat Camlar  
Bor ürünlerinin en önemli kullanım alanlarından biri borosilikat camları üretimidir. 
Borosilikat camlar, en az %5 bor oksit ihtiva eden, silikat camlar olarak tanımlanmaktadır. 
Borosilikat camların; düşük termal genleşme katsayısına sahip olması amacıyla,  bor oksit 
içeriklerinin %10-15 B
2
O
3 
arasında değişmesi gerekliliği belirtilmesine rağmen, farklı 
camlardaki gerçek seviyeler %1 ile %34 B
2
O
3
 arasında değişmektedir.  Örneğin Pyrex'de 
%13,5 B
2
O
3
 vardır. Camın  ısıya dayanmasını, cam imalatı  sırasında çabuk ergimesini ve 
devitrifikasyonun önlenmesini sağlayan bor; yansıtma, kırma, parlama gibi özelliklerini de 
arttırmaktadır. Bor, camı asite ve çizilmeye karşı korur.  

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
29
Borosilikat camlarının en önemli özellikleri termal şoklara dayanıklı olmaları, darbe 
mukavemetlerinin yüksek oluşu, kimyasal etkilere ve çizilmeye karşı dayanıklı olmalarıdır.  
Borosilikat camları uzun yıllardan beri mutfaklardaki  cam  kaplarda, beyaz eşyaların cam 
kapaklarında ve laboratuvar camlarında kullanılmaktadır. Son dönemlerde binalarda 
kullanımında artış vardır. Borosilikat camların binalarda kullanılması hususunda AB’de  2 
adet standart kabul edilmiştir.  
Borosilikat camlar özellikle Batı Avrupa ve ABD’de üretilmektedir. Borosilikat 
camlarında dahil olduğu özel cam üretimleri,  Avrupa ülkelerinden Almanya, Fransa ve 
İngiltere’de yoğunlaşmıştır.  
2.5.2.1.4.1. LCD Ekranlar   
Son yıllarda LCD (Liquid Crystal Display) olarak adlandırılan Likit Kristal Ekranlar, 
borosilikat camları için önemli bir kullanım alanı olmuştur. LCD pazarında rekabet eden 
üretici firmalar  Uzakdoğu’da, Kore, Tayvan ve Japonya üçgeninde toplanmıştır. Japonya’da 
ki LCD üreticilerinin borik asit talepleri giderek artmaktadır. Japonya’da 2002 Yılında 13.000 
ton civarında olan kullanımlarının 2005’de tahmini olarak 20.000 tona çıkması 
beklenmektedir.  
2.5.2.1.5. CRT Camı (Renkli TV Katot Tüpleri) 
Bor, renkli katod X-ray tüplerinin (CRT’ler) üretimi sırasında kullanılmakta olan 
televizyonun solder  cam fritlerinde kullanılmaktadır. CRT’ler, iki yarı parça halinde,  panel 
ve boru  olarak üretilmektedir. Solder televizyon camları renkli televizyon camlarında, 
1950’li yıllardan beridir  bu iki parçayı birleştirmek üzere kullanılmaktadır. TV Solder  camı, 
%75 kurşun oksit, %12 çinko oksit, %9 bor oksit, %2 baryum oksit ve %2 silikon dioksit’ten 
oluşmaktadır. 
 
2.5.2.2. Seramik Sanayi 
Bor oksit, boraks, kolemanit ve diğer sodyumlu borlar seramik sırların üretiminde 
kullanılmaktadır. Bor oksitin temel fonksiyonu, esas itibarıyla cam ve malzeme arasında ısısal 
açıdan uyum sağlamak ve sırrın  ısısal genleşme kat sayısını düzenlemektir. Sırlara, bor 
ilavesinin  diğer bir önemli faktörü, ergimenin ilk aşamalarında cam oluşumunu sağlamaktır. 
Boratlar, aynı zamanda  sırçaların refrakter endeksini artırarak görünümünü de 
iyileştirmektedir. Sırra bor eklenmesi mekanik gücü ve çizilme direncini artırır.  Bor ayrıca,  

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
30
kimyasalların ve suyun etkilerine karşı direnci artırır. Diğer taraftan borlar renklendiricilerin 
katılımına taban oluştururlar.  
Seramik sırlarında kullanılan bor oksit oranı  ağırlıkça %8-24 arasında değişir. Mutfak 
eşyalarının yapımında kullanılan kurşunlu sırlarda B
2
O
3
 miktarı %10-24 arasındayken, 
kurşunsuz sırlarda ise %8’dir. Emaye sırlarında ise bor oksit oranı %8-32 arasında değişir. 
Örneğin; aside karşı dayanıklı çelik üzerindeki emayeler %10 B
2
O
3
 içerirken, toz halindeki 
titanyum sırları %32 B
2
O
3
 içermektedir. 
Son 20 yılda, süs sırlarında büyük artış olmaktadır. Emaye’ye kıyasla bazı  sır üretici 
ülkelerde, borat tüketiminin daha az olması nedeniyle, bölgeler arasında büyük farklılıklar  
meydana gelmiştir. Brezilya ve Avrupa’nın  bazı Akdeniz kıyı ülkelerinde olduğu gibi, yerli 
seramik sanayiinin geliştiği ülkelerde, ABD’ye göre seramik sektöründe daha fazla borat 
tüketilmektedir.  
Emayelerin akışkanlığını ve doygunlaşma  ısısını azaltan bor oksit % 20'ye kadar 
kullanılabilmektedir. Özellikle emayeye katılan hammaddelerin %17-32'si bor oksit olup, sulu 
boraks tercih edilir. Seramiği çizilmeye karşı dayanıklı  kılan bor, %3-24 miktarında 
kolemanit halinde sırlara katılır. Bazı hallerde bor oksit veya susuz boraks da kullanılır. Sırlar 
genelde içerdiği ana maddeye göre sınıflara ayrılmaktadır.   Metalle kaplanan emaye onun 
paslanmasını önler ve görünüşüne güzellik katar. Çelik, aluminyum, bakır, altın ve gümüş 
emaye ile kaplanabilir. Emaye asite karşı dayanıklılığı arttırır. Mutfak aletlerinin çoğu emaye 
kaplamalıdır.  
Seramik sırlar ve emaye fritler borlar için ana pazarlardan biridir.  Tahminlere göre bu 
pazar dünya bor tüketiminin %12’sini karşılamaktadır.   
Ülkemizde seramik kaplama malzemelerinin başlangıcı Çanakkale Seramik Fab. A.Ş. 
ile 1957 yılına dayanmaktadır. Başlangıçta hammadde kaynaklarının yakınlarına 
konuşlandırılan fabrikalar (Çan, Söğüt, Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Uşak) bir çok konuda 
olduğu gibi frit konusunda da kendi kendilerine yeterli olacak şekilde yatırımlarını 
gerçekleştirmişlerdir. Son yıllarda Kale Frit’in yeni yatırımıyla, Türkiye’nin frit ithalatında 
düşüş olacağı tahmin edilmektedir. 
 
2.5.2.3. Temizleme ve Beyazlatma Sanayii 
Sabun ve deterjanlara mikrop öldürücü (jermisit) ve su yumuşatıcı etkisi nedeniyle %10 
boraks dekahidrat ve beyazlatıcı etkisini artırmak için toz deterjanlara %10-20 oranında 

---