DöVLƏt büDCƏSİ
Yüklə 1,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tikinti xərcləri
- 2001 2002 2003 2004 mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM
_______Milli Kitabxana_______ 154 Fitosanitar Nəzarəti Xidməti və “Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti aid edilir; - Meşə təsərrüfatı xərcləri; - Balıqçılıq və ovçuluq təsərrüfatı xərcləri; - Ətraf mühitin mühafizəsi xərcləri; - Hidrometeorologiya xərcləri. Meşə, balıqçılıq və ovçuluq təsərrüfatı, ətraf mühitin mühafizəsi və hidrometeorologiya xərcləri yalnız bir struktur Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərin maliyyələşdirilməsinə yönəldilir. 3.1.1.9. Sənaye, tikinti və faydalı qazıntılar Sənaye xərcləri. Məlumdur ki, ölkədə sənayenin, xüsusilə neft maşınqayırmasının keçən əsrin 70-80-ci illərində inkişafı yüksək olmuşdur. Hazırkı, dövrdə isə sənayenin (o cümlədən, maşınqayırma) sahələrinin inkişafı ötən dövrlərlə nisbətdə aşağı düşmüşdür. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatlarına əsasən: - sənayedə çalışan işçilərin sayı 2004-cü ildə, 1995-ci ilə nisbətən 47,6% azalmışdır; - sənaye məhsulunun ümumi həcm indeksi (1990-cı il 100% götürmüş olsaq) 2000-ci ildə 32%, 2002-ci ildə 35%, 2003-cü ildə 37%, 2004-cü ildə 39% təşkil etmişdir. Xüsusilə bu rəqəm emal sənayesi üzrə aşağı olmuşdur: 2000-ci ildə 23% və 2002-ci ildə 24%, 2003-cü ildə 30%, 2004-cü ildə 33%. Müasir dövrdə Azərbaycan Respublikasında mövcud potensialı aşkar etmək və həmin sahələrin inkişafını yenidən bərpa etmək üçün dövlət müəyyən proqramlar hazırlayır. Bu sahədə qəbul edilmiş proqramlardan biri də Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 15 oktyabr 2002-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikasında maşınqayırma sənayesinin 2002-2005- ci illərdə İnkişaf Proqramıdır. _______Milli Kitabxana_______ 155 Proqramın əsas məqsədi rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalının təmin edilməsi, maşınqayırma sənayesi məhsullarına olan daxili tələbatın ödənilməsinə nail olunması, maşınqayırma sənayesinin inkişafı əsasında digər istehsal və xidmət sahələrinin inkişaf etdirilməsi və ölkənin ixrac potensialının artırılması göstərilir. Proqramın maliyyə təminatı bir neçə mənbədən alınan vəsaitlər hesabına təmin edilir. Bu vəsaitlərdən bir qismini dövlət büdcəsinin xərclərindən bu istiqamətə ayrılan təxsisatlar təşkil edir. Dövlət büdcəsindən 2004-2005-ci illərdə sənaye məqsədləri üçün yönəldilən vəsaitlər Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi və Azərbaycan Respublikasının Dövlət Tikinti və Arxitektura Komitəsi tərəfindən bölüşdürülürdü. Azərbaycan Respublikasının Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi vasitəsilə bölüşdürülən vəsaitlər 2004-2005-ci illərdə geoloji kəşfiyyat və təbiətdən istifadəyə nəzarət tədbirlərinin maliyyələşdirilməsinə sərf edilir. Yeni təsnifata görə 2006-cı ildən (dövlət büdcəsi haqqında qanunun tətbiq edilməsi haqqında fərmana görə) geoloji kəşfiyyat və təbiətdən istifadəyə nəzarət tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi məqsədilə yönəldilən xərclər faydalı qazıntılar köməkçi bölməsinə aid edilir. Nəticə etibarı ilə sənaye köməkçi bölməsində hər hansı bir maliyyələşmənin aparılması nəzərdə tutulmur. Yuxarıda adı çəkilən proqram üzrə isə 2004-2005-ci illərdə faktiki olaraq maliyyə vəsaitləri ayrılmamışdır. Tikinti xərcləri. Ölkədə tikinti sahəsinə yönəldilən vəsaitlərin böyük hissəsi investisiya şəklində təsərrüfat subyektlərinə qoyulur. Son illərdə tikinti sektorunun inkişafında dövlət büdcəsi vasitəsilə bu sahəyə yönəldilən maliyyə vəsaitlərin artımı da müsbət təsir göstərmişdir. Belə ki, dövlət büdcəsi xərclərində bu istiqamətə yönəldilən vəsaitlərin həcmi son illər üzrə 2001-ci ildə 13,8 mlrd.AZM-dən 2004-cü ildə 497,6 mlrd.AZM-ə yüksəlmişdir. 2004-cü ildə investisiya xərcləri büdcə məxaricində tikinti xərclərinin alt maddəsi kimi göstərilir (Bu məqamı əsas götürərək investisiya xərcləri tikinti maddəsində göstərilir). _______Milli Kitabxana_______ 156 Cədvəl 3.11 2001 2002 2003 2004 mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) Sənaye və tikinti xərcləri 13,8 0,3 16,1 0,3 81,0 1,3 497,6 6,6 13 yanvar 1995-ci ildə qəbul edilmiş “İnvestisiya fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu ölkə iqtisadiyyatına investistisiyaların intensiv surətdə cəlb olunmasına, beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlığın və inteqrasiyasının inkişafına və mülkiyyət formasından asılı olmayaraq bütün investorların hüquqlarının bərabər surətdə qorunmasına yönəldilmişdir [7]. Qanuna əsasən, investisiya dedikdə, gəlir (mənfəət) və ya sosial səmərə əldə etmək məqsədilə sahibkarlıq və digər fəaliyyət növləri obyektlərinə qoyulan maliyyə vasitələri, eləcə də maddi və intellektual sərvətlər nəzərdə tutulur [7]. 1995-ci ildən iqtisadi inkişafa başlamış Azərbaycan Respublikası investistisiyaların cəlbediciliyi baxımdan yüksək qiymətləndirilə bilər. Belə ki, 1994-cü ildən 2002-ci ilə qədər ölkə iqtisadiyyatına 12,5 mlrd.dollardan artıq investisiya qoyulmuşdur. Məlumdur ki, bu investisiyaların böyük hissəsini xarici investisiyalar təşkil edir. 1998-2003-cü illərdə iqtisadiyyata yönəldilən ümumi investisiyaların 75% (10 mlrd.dollar) xarici investisiyaların payına düşür. Xarici investisiyaların 72,4% (son beş ildə) neft sənayesinə yönəldilmişdir. İqtisadiyyata yönəldilən daxili investisiyaların payı 2000- 514,4 mln.dollar, 2001-470 mln.dollar, 2002-561,7 mln.dollar, 2003- 893,4 mln.dollar, 2004-1318,1 mln.dollar təşkil etmişdir. “İnvestisiya fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanununa əsasən investisiya fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsi mənbələrindən biri kimi büdcədən və büdcədənkənar fondlardan investisiya məqsədli təxsisatların ayrılması göstərilir. Yüklə 1,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|