DöVLƏt büDCƏSİ
Yüklə 1,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sosial müdafiə
_______Milli Kitabxana_______ 142 • dövlət büdcəsi hesabına aylıq müavinət alan qaçqınlar və məcburi köçkünlər; • pulsuz nəqliyyat vasitələri almağa hüququ olan və belə vasitələrlə təmin olunmayan əlillərə verilən aylıq kompensasiyaları alanlar. 2. Sosial xidmətlərin göstərilməsilə bağlı xərclər. Bura əlillər və qocalar üçün internat evləri şəbəkəsinin maliyyələşdirilməsi daxildir. 3. Sosial təminat siyasətinin həyata keçirilməsi ilə bağlı inzibati strukturların fəaliyyətinin təmin edilməsi ilə bağlı xərclər. Bura : • tibbi-əmək ekspert komissiyalarının saxlanması; • əmək və əhalinin sosial müdafiəsi mərkəzlərinin saxlanması xərcləri. 2006-cı ildən aztəminatlı ailələrin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədilə “Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında” qanun qüvvəyə minmişdir. Bu qanuna görə ünvanlı dövlət sosial yardımı - aztəminatlı ailələrə dövlət tərəfindən göstərilən pul yardımlarıdır. Sosial yardımın məbləği ailənin orta aylıq gəliri ilə hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusu arasında yaranan fərq məbləğində hesablanır. Ehtiyac meyarı - əhalinin əsas sosial demoqrafik qrupları üzrə yaşayış minimumundan asılı olaraq ünvanlı dövlət sosial yardımının təyin edilməsi məqsədilə dövlət büdcəsi ilə birgə hər il üçün təsdiq olunan həddir. Sosial yardım dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına maliyyələşdirilir. Sosial müdafiə maddəsi üzrə nəzərdə tutulan xərclər iki istiqamətə yönəldilir: • pensiyalarla bağlı xərclər (pensiyalara əlavə olunan aylıq müavinətlər və pensiya xərcləri); • sosial yardımlarla bağlı xərclər (kompensasiya xarakterli ödənişlər və uşaqlı ailələrə verilən dövlət müavinətləri) [9]. Pensiyalara əlavə olunan aylıq müavinətlər – işləməyən pensiyaçıların, ölkəmizin erməni təcavüzündən müdafiə edərkən və 1990-cı ilin 20 yanvar hadisələri zamanı əlil olmuş şəxslərin, 70 _______Milli Kitabxana_______ 143 yaşından yuxarı tənha ahıl vətəndaşların, hərbi xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən əlil olmuş şəxslərin pensiyaçılarına əlavə olunan aylıq müavinətlər, həmçinin işləməyən əmək pensiyaçılarının pensiya və müavinətlərinin minimum həddinin artırılmasına görə ödənilən aylıq müavinətlər aid edilir. Pensiya xərcləri – sosial pensiyaların ödənilməsi xərcləri daxildir. Ümumilikdə bu kateqoriyaya daxil olan xərclər mahiyyəti etibarı ilə sosial sığorta hadisəsinin subyekti olan əhali qruplarına yönənilib. Sosial yardımlarla bağlı xərclər. Kompensasiya xarakterli ödənişlərə vaxtı ilə mövcud olmuş və sonralar ləğv edilmiş kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə güzəştlərin əvəzində əhalinin ayrı-ayrı təbəqəsinə verilən aylıq müavinətlər aiddir. Hazırda bu kompensasiyalar ölkənin ərazi bütövlüyü, müstəqilliyi və konstitusiya quruluşunun müdafiəsi zamanı əlil olanlara, Böyük Vətən müharibəsi əlillərinə və müharibə əlillərinə bərabər tutulanlara, Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarına, həlak olmuş döyüşçülərin dul arvadlarına, Sovet İttifaqı və Sosialist Əməyi Qəhrəmanlarına, üç dərəcəli Şöhrət ordeninin hər hansı bir dərəcəsinə təltif edilmiş şəxslərə, şəhid ailəsi üzvlərinin hər birinə, Çernobıl qəzası əlillərinə, sosial pensiyaçılarına və s. şəxslərə ödənilir. Uşaqlı ailələrə verilən dövlət müavinətlər ailədə aylıq adambaşına 16500 AZM-dən aşağı olan 16 yaşınadək bütün uşaqlara verilir. Dövlət Sosial Müdafiə Fondu haqqında Əsasnaməyə (Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 31 avqust 2002-ci il tarixli Fərmanı) görə fondun əsas vəzifələrindən biri dövlət büdcəsindən ayırmalar (transfert) hesabına sosial pensiyaların, aztəminatlı əhaliyə müavinətlərin və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər müavinətlərin maliyyələşdirilməsini həyata keçirməkdir. Dövlət Statistika Komitəsinin 2004 – cü il üzrə məlumatlarına əsasən 1,373 min nəfər pensiyaçıların 230 min nəfəri (16,7%) sosial və xidmət illərinə görə pensiya alan şəxslərdir. Pensiyaçıların 16,7% dövlət büdcəsindən vəsait alır. Bu pensiyaçılara 2004-cü ildə təyin edilən orta aylıq pensiyanın məbləği 93849 AZM təşkil etmişdir. _______Milli Kitabxana_______ 144 Digər tərəfdən DSK-nın verdiyi məlumata görə 2004-cü ilin əvvəlinə 1545,3 min nəfər şəxs dövlət büdcəsindən 171,9 mlrd.AZM müavinətlər almışdır. Bu şəxslərin 105,7 min nəfəri (2004-cü ildə) uşağın anadan olmasına görə 6,6 mlrd.AZM məbləğində birdəfəlik müavinət, 23,6 min nəfəri 3 yaşına çatan uşaqlara qulluqla əlaqədar 3,9 mlrd.AZM məbləğində müavinət, 37,6 min nəfəri 11,8 mlrd.AZM məbləğində dəfn üçün müavinət almışdır. Daha böyük məbləğ 149,6 mlrd.AZM uşaq doğulduğu andan 16 yaşına çatana qədər aldığı müavinətlər isə 1378,4 min nəfərə şamil edilmişdir. Sosial müdafiə xərclərinin strukturunda Böyük Vətən müharibəsi, Qarabağ müharibəsi əlilləri, şəhid ailələri, məcburi köçkünlərə və s. bu kateqoriyadan olan şəxslərə verilən güzəştlərin ləğvi edilməsi və kompensasiyalarla əvəz edilməsi maddəsi üzrə ödənişlərin məbləği 137,8 mlrd.AZM olmuşdur. 2003-cü ildə bu maddə üzrə 107,0 mlrd.AZM vəsait xərclənmişdir. Aşağıdakı cədvəldən göründüyü kimi sosial müdafiə və sosial təminat xərclərinə dövlət büdcəsindən yönəldilən vəsaitlərin həcmi son dörd ildə əhəmiyyətli şəkildə artmışdır. Bu cür addımın atılmasında əsas məqsəd hər il hazırlanan büdcə-vergi siyasətinin əsas istiqamətləri kimi büdcə xərclərinin sosialyönümlülüyünün (və investisiya yönümlülüyü) təmin edilməsinin göstərilməsidir. Cədvəl 3.8 2001 2002 2003 2004 mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) Sosial müdafiə xərcləri 515,0 12,8 725,8 15,6 768,0 12,4 841,1 11,2 Sosial təminat xərcləri 215,7 5,4 225,3 4,8 302,0 5,0 338,2 4,5 2006-cı ilin yanvar ayının 1-dən Azərbaycan Respublikasında sosial müavinətlərin təyin olunması və verilməsinin hüquqi əsaslarını müəyyən edən və bu sahədə yaranan digər münasibətləri tənzimləyən “Sosial müavinətlər haqqında”, həmçinin Azərbaycan Respublikasında vətəndaşların əmək pensiyası hüquqlarının Yüklə 1,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|