DöVLƏt büDCƏSİ
Yüklə 1,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2001 2002 2003 2004 mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM
- 3.1.1.9. Yanacaq və enerji
_______Milli Kitabxana_______ 148 gerçəkləşdirmək üçün xüsusi tədbirlər görür (AR Konstitusiyası 43- ü maddə). Cədvəl 3.9-dan göründüyü kimi 2004-cü ildə 2001-ci illə müqayisədə mənzil-kommunal xərclər 2,2 dəfə artmışdır. Cədvəl 3.9 2001 2002 2003 2004 mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) mlrd. AZM Büdcə xərclə rində (%) Mənzil- kommunal təsərrüfatı xərcləri 81,5 2,0 100,0 2,1 146,8 2,4 179,8 2,4 “Mənzil-kommunal təsərrüfatı” bölməsinin köməkçi bölmələrindən biri “Su təsərrüfatı” köməkçi bölməsidir. “Su təsərrüfatı” köməkçi bölməsinə su təchizatının bütün amillərinə nəzarət və onların tənzimlənməsi, qeyri-kommersiya təyinatlı su təchizatı sistemlərinin tikintisi və istismarı, su təchizatı sistemlərinin istismarı, tikintisi, texniki xidməti, təmiri və ya təkmilləşdirilməsinə kömək göstərilməsi ilə bağlı xərclər aiddir. Su sektorunun son illərdə maddi-texniki bazası yaxşılaşdırılmışdır. Lakin, enerji sektorunda olduğu kimi su sektorunda istehlak olunan suyun dəyərinin tam həcmdə yığılmaması və borclar problemi vardır. Bu problemin qarşısının alınması məqsədilə 25 mart 2002-ci ildə “Su sektorunda maliyyə intizamının gücləndirilməsi Proqramı” təsdiq edilmişdir. Proqramda istehlakçılara satılan suyun dəyərinin tam həcmdə ödənilməməsi, amortizasiya ayırmalarına və elektrik enerjisinə sərf olunan xərclərin artması, eyni zamanda mövcud olan tariflərin səviyyəsinin Abşeron Regional Səhmdar Su Cəmiyyətinin (hazırkı “Azərsu”) maliyyə vəziyyətinə mənfi təsir etdiyi göstərilir. Belə ki, istehlakçılara verilən 2000-ci ildə 182,5 mlrd. AZM dəyərində suyun yalnız 116,9 mlrd. AZM (və ya 64%), 2001-ci ildə isə 50%-inin yığıldığı göstərilirdi. Yaranmış vəziyyət Səhmdar Cəmiyyət qarşısında büdcə öhdəliklərinin yerinə yetirilməməsinə səbəb olmuşdur. Belə ki, 2000-ci ildə hesablanmış 17,3 mlrd. AZM vergilərdən yalnız 13,3 mlrd. AZM (və ya 77%) ödənilmişdir. Digər tərəfdən bu proses _______Milli Kitabxana_______ 149 beynəlxalq maliyyə institutları tərəfindən ödənilmiş kreditlərin qaytarılmasını çətinləşdirir. Sadalanan problemlərin qarşısının alınması məqsədilə idarəetmə strukturunun təkmilləşdirilməsi, qiymət və tariflərin tənzimlənməsi, texniki tədbirlərlə yanaşı dövlət büdcəsi ilə əlaqələrin tənzimlənməsi və büdcə vəsaitindən istifadəyə nəzarətin gücləndirilməsi sahəsində aşağıdakı tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur: • büdcə təşkilatları tərəfindən su təchizatına görə ödənişin təmin edilməsi; • büdcə və sənaye təşkilatlarının debitor borclarının ödənilməsinə ciddi nəzarət mexanizminin tətbiq edilməsi; • büdcə təşkilatlarının sudan istifadəyə görə yaranmış borcların vergi borcları ilə əvəzləşdirilməsinə yol verilməməsi və s. “Kommunal təsərrüfatı” köməkçi bölməsinə paraqraflarından biri “istilik” paraqrafıdır. Bu paraqrafa şəhər və yaşayış məntəqələrində istilik (buxar, qaz, kömür və s.) şəbəkələrinin istismarı, tikintisi, texniki xidməti, həmçinin bu sistemlərin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə qaytarılmayan borcların, kreditlərin və subsidiyaların verilməsi ilə bağlı xərclər daxildir. Azərbaycan Respublikasında əhalinin və digər istehlakçıların etibarlı və keyfiyyətli istilik təchizatı xidmətlərinin təşkilinin əsaslı surətdə yaxşılaşdırılmasının, bu sahənin mərhələlərlə bazar iqtisadiyyatı prinsipləri əsasında inkişaf etdirilməsinin, onun səmərəliliyinin artırılmasının və bu sahəyə investisiyaların cəlb edilməsinin təmin edilməsi məqsədilə “Azərbaycan Respublikasında istilik təchizatı sahəsində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi haqqında” 8 iyun 2005-ci il tarixli Sərəncam imzalanmışdır. Bu sərəncamda istilik təchizatı ilə bağlı əsas problemlər kimi idarəetmədə pərakəndəlik, əsas fondların köhnəlməsi, istilik şəbəkələrinin yararsız hala düşməsi, texnoloji itkilərin artması və enerji daşıyıcılarının sərfinə müəyyən edilmiş normalardan artıq yol verilməsi göstərilir. Həmçinin, bu sərəncamla “Azəristiliktəchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti yaradılır. “Azəristiliktəchizat” ölkə ərazisində yaşayış məntəqələrində yaşayış evlərinin və binalarının, _______Milli Kitabxana_______ 150 habelə sosial və digər təyinatlı obyektlərin istilik təchizatı işlərini həyata keçirməlidir. Hazırda (2006-cı il üzrə) dövlət büdcəsindən mənzil- kommunal təsərrüfatına yönəldilən xərclərin strukturu aşağıdakı kimidir: - mənzil təsərrüfatı. Bura şəhər və rayonların yerli xərclərindən maliyyələşən müəssisə və təşkilatlar üzrə xərclər aid edilir; - kommunal təsərrüfatı. Bu köməkçi bölməyə isə “Azəristiliktəchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti vasitəsilə yönəldilən vəsaitlər, həmçinin şəhər və rayonların yerli xərclərindən maliyyələşən müəssisə və təşkilatlar üzrə xərclərin aiddir; - su təsərrüfatı köməkçi bölməsinə “Azərsu” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti vasitəsilə yönəldilən vəsaitlər daxildir; - mənzil-kommunal təsərrüfatı ilə bağlı digər xidmətlər. Bura şəhər və rayonların yerli xərclərindən maliyyələşən müəssisə və təşkilatlar üzrə xərclər aid edilir. 3.1.1.9. Yanacaq və enerji “Yanacaq və enerji” sektorunun hüquqi tənzimlənməsi qəbul edilmiş çoxsaylı hüquqi-normativ aktların tətbiq edilməsi ilə həyata keçirilir. Bu normativ-hüquqi aktların sırasına “Energetika haqqında”, “Еlеktroenergetika haqqında”, “Еnеrji rеsurslаrındаn istifаdə hаqqındа” qanunları və s. aid etmək olar. 1.“Energetika haqqında” qanunda dövlətin еnеrgеtikа siyаsətinin məqsədlərindən biri kimi enеrji çаtışmаzlığı şərаiti yаrаndıqdа, еnеrgеtikаnın səmərəliliyini аrtırmаq üçün istеhsаlçı və istеhlаkçılаrа dоtаsiyаlаrın vеrilməsi göstərilir. 2.“Еlеktroenergetika haqqında” qanunda isə elеktrik və istilik еnеrjisi sаhəsində idаrəеtmə və dövlət nəzаrətinə bir sıra tədbirlər aid edilir [47]. Bu tədbirlərdən müvаfiq icrа hаkimiyyəti оrqаnlаrının еlеktrik və istilik еnеrjisinin qiymətlərinin (tаriflərinin) tənzimlənməsi, еlеktrik еnеrjisinin iхrаc və idхаl еdilməsi əməliyyаtlаrınа хüsusi icаzənin vеrilməsi göstərilə bilər. Yüklə 1,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|