Down sendromlu çocuklarda motor geliŞİMİ ve müdahalesi

296
Ebevyenler için görevler
- Çocuk tarafından edinilen pozisyonun çocuk tarafından sürekli
farkındalığı ve çocuk taşınırken desteklenmesi.
- Puset, sallanan sandalye, araba koltuğu, çocuk bisikleti 
koltuğu, çocuk oturağı kullanımı için tavsiye alınması.
- Yerde ya da bir oturaktaki oturma postürünün örneğin 
giyinirken, yıkanırken ve beslenirken kullanılması.
- Oyun oynama ve rutin bakım sırasında “egzersiz terapisi” 
başlığı altındaki aktivitelerin temin edilmesi.
- Ayrıca yüzüstü, sırtüstü ve dönme pozisyonunda motor 
aktivitelere başvurulması.

---

297
Genel motor resim
- Yer çekimine karşı postür ve hareket gelişiminde problemler 
vardır. Çocuk kendini kolları ve bacakları üzerinde 
destekleme ve gövdesini etkili şekilde esnetmede zorlanır. 
Mümkün olduğunca fazla desteğe ihtiyaç duyar.
- Stabilite eksikliğinin telafi edilmesi için simetrik postür 
ve hareket paternleri oluşturulmuştur (fok balığına benzer 
hareketler, popo üzerinde kayma, tavşan zıplaması). Çocuk 
ağırlığını lateral olarak transfer etmekte problem yaşar ve ileri 
doğru hareket eder.
Spesifik motor problemler
- Omuz ve kalçaların stabilize edilmesinde problemler vardır.
- Kollar ve bacakların yer çekim kuvvetine karşı kaldırılmasında 
yetersizlik vardır. Bacaklar yeterli şekilde ileri doğru itemez.
- Gövde motor aktivitesi yetersiz oluşmuştur. Gövde 
ekstansiyonu, gövde rotasyonu, lateral fleksiyon, gövde 
stabilitesi ve dengede eksiklik vardır.
Telafi edici motor aktiviteler
- Çocuk hareket etme ihtiyacı duyacaktır. Hareket etmeye 
başladığında ekstansiyon, stabilite ve itme kuvvetinin eksikliğini 
telafi edecektir. Çocuğun kullandığı ileri doğru hareket etmenin 
şekli, postüral kontroldeki bireysel bozukluklara ve çocuğun 
gelişim aşamasına bağlıdır.
- Omuz kuşağı etrafındaki stabilite eksikliğinden kaynaklanan,  
postüral kontrol sapındaki esas bozukluklar; gövdedeki zayıf 
ekstansiyon gelişimi ile kombine olduğunda, bu dirsekler ya da 
eller üzerinde simetrik destek alma tercihine yol açar; 
kontralateral kolu oynatabilmek için ağırlığın lateral olarak 
transferi başlangıçta problemlere sebep olur ve sonucunda 
simetrik hareket stratejilerinin gelişmesine yol açar. Yüzüstü 
pozisyonda çocuk fok balığına benzer hareketler yapar ya da  
eller-dizler pozisyonunda tavşan zıplamasından faydalanır.
- Omuz kuşağındaki stabilite eksikliği ve gövdedeki ekstansiyon 
eksikliği, yüzüstü pozisyonda ya da eller-dizler pozisyonunda 
hareket edemeyecek şekildedir. Böyle bir durumda ileri doğru 
hareket etme güçlükle oluşur. Çocuk, sırtüstü pozisyonda 
simetrik olarak bacaklarıyla itme yoluyla dönerek ya da oturma 
pozisyonunda ileri doğru giderek hareket eder.  
5.5  Evre 5: Yerde ileri doğru hareket ederken  
 
motor davranış

---

298
- Oturma pozisyonunda ya da popo üzerinde kayarken 
ileri doğru hareket etme başlangıçta simetrik olarak 
gerçekleşecektir. Çocuk dengesini kaybetmemeye dikkat eder 
ama bacaklarını simetrik olarak ileri doğru iter ve çeker; bunu 
kollarıyla simetrik şekilde iterek, gövdesini fleksiyona getirip 
esneterek destekler.
- Yüzüstü pozisyonda ileri doğru hareket ederken, bacaklar 
yeterli şekilde itemeyebilir. Bu durumda, çocuk dirsekleri 
üzerinde kendini ileri doğru çeker ve bunu yine başlangıçta 
simetrik olarak yapar.  
- Bacakların yanlara doğru kaymasının bir sonucu olarak 
emekleme postüründe kalçaların yeterli şekilde stabilize 
olamaması mümkündür.
- Emekleme postüründe omuzlar göreceli stabilite eksikliği 
gösterdiğinde, çocuk vücut ağırlığını bacakları üzerinde geriye 
doğru hareket ettirir. O zaman kalçalar, emekleme sırasında 
yetersiz olarak uzatılır.
- Vücut ağırlığını transfer etmek ve bir kol ya da bacağa destek 
vermek mümkün olmadığında, başka bir seçenek olarak, 
kontralateral bacağını kaldırmadan ama yerde sürükleyerek  
yine emekleyebilir.
- Simetrik postüral ve hareket paternleri kanalıyla; bunu izleyen 
rotasyon, lateral fleksiyon ve ekstansiyon, stabilite ve gövdenin 
dengesi yerde ileri doğru ilerleme esnasında yetersiz olarak 
gelişir. 
Motor gelişim için neticeler
- Omuzların stabilitesinin yetersiz gelişimi oturma 
pozisyonunun temin edilmesini, gövdenin kollarla dik pozisyona 
getirilmesi gerektiğinde etkiler. Aynı zamanda manuel motor 
aktivitesinin daha ileri gelişimi üzerinde de neticeleri vardır.
- Kalçaların stabilitesinin yetersiz gelişimi, örneğin ayakta 
durma, ayağa kalkma ve yürüme sırasında, kalçaların stabilize 
edilmesi kabiliyeti üzerinde neticeler doğurur. 
- Oturma pozisyonu etrafındaki postür değişiklikleri sırasında 
ve yürüme esnasında motor aktivitenin vasat olarak gelişmesi 
gözlenebilir. Bununla birlikte gövde motor aktivitesi, örneğin 
oturmada, bu duruma bağlı olarak iyileşmeyecektir.
- Bazı çocuklar ilk seferde emeklemez ama popoları üzerinde 
kayarlar. Bunun gelişimi için çocuğun gezebilmesinin önemi 
büyüktür. Motor açısından bakıldığında amaç, popo üzerinde 
kaymadaki asimetri (gövde, kollar ve bacaklar) olmalıdır. 

---

299
Çocuklar artan postüral kontrolden geçerler, yürümeyi 
öğrendikten sonra da emeklemeye devam ederler. 
- Telafi edici hareket paternlerinin ortaya çıkışı, hedefe yönelik 
hareketin gelişimini engeller.
Tedavi amaçları
- Omuz ve kalçaların fonksiyonel stabilitesinin gelişimi.
- Yeterli gövde motor aktivitelerin gelişimi.
- Çocuk için hareket imkanlarının gelişmesi. Gezinebilmek için 
asimetrik hareket paternlerinin gelişimi (sürünme, emekleme, 
asimetrik olarak popo üzerinde kayma).
Egzersiz terapisi
- Yerde ileri doğru ilerlemenin temel şartları, önceki gelişimsel 
evrelerde daha ayrıntılı olarak gelişir. Gövde motor aktivitesi ile 
omuz kuşağının ve kalçaların stabilitesinin yüzüstü ve sırtüstü  
pozisyonda, dönme sırasında ve otururken imkanlı hale 
getirilmesi gerekir. Bu gelişimsel evrelerdeki vurgulama, 
asimetrik ve ayrışmış postüral ve hareket paternlerinin gelişimi 
üzerindedir. Bu; çocuğun gövdesini, omuzlarını ve kalçalarını 
stabilize edebildiği seviyenin fonksiyonel motor aktiviteyi 
mümkün kıldığı anlamına gelir. Örneğin yüzüstü pozisyonda 
dirsekler üzerinde desteklemede vurgu, ağırlığın lateral olarak 
transferinde ve kontralateral kolun serbest bırakılmasında 
olmalıdır. Akabinde bilateral ekstansiyon, rotasyon, lateral 
fleksiyon ve gövdenin stabilizasyonunun egzersiz edilmesi için, 
yatay düzlemde uzanmak kolaylaştırılır. 
- Omuz kuşağının, gövdenin ve kalçanın eller-dizler 
pozisyonunda stabilize kabiliyetinin iyileştirilmesi. Başlangıç 
postüründe ayrışma kazanılması kabiliyeti üzerinde çalışılır. 
Gerekirse, bu, gövdenin ekstra desteklenmesi ile, örneğin rola  
üzerinde yüzüstü pozisyonda çalışılabilir.  
- Yerde ileri doğru ilerlemenin kolaylaştırılması. İlk başta 
simetrik olsa da, asimetrik ve ayrışmış postüral ve hareket 
paternlerinin vurgulanması. 
- Eğimli bir yüzeyde yerde ya da yukarı basamaklarda hareket 
etmek, asimetrik hareket paternlerinin gelişimini stimüle eder.
Ebeveynler için görevler
- Yerde hareketin stimüle edilmesi.
- “Yüzüstü pozisyon”, “dönme” ve “ayakta durma” başlığı 
altındaki bilgilere bakabilirsiniz. 

---