Ə. H.ƏLİyev, F.Ə.ƏLİyeva, V. M. MƏDƏtova
31 saylı iş. İtlərdə mədəaltı vəzinin çıxarılması və nəticələri
Yüklə 4,61 Kb. Pdf görüntüsü
|
117 31 saylı iş. İtlərdə mədəaltı vəzinin çıxarılması və nəticələri Lazım olan material və avadanlıqlar: it, cərrahi masa və alətlər, sarğı materialları, spirt, efir, xloroform, fizioloji məhlul və s. Panekreas vəzi qırmızı-sarımtıl rəngdə olub, mədənin arxa tərəfində yerləşir. Pankreas vəzi qan damarları ilə yaxşı təchiz olunmuşdur. Azan siniri və simpatik sinir lifləri ilə inervasiya olunur. Pankreas vəzi qarışıq vəzilərdən olub, iki mühüm vəzifə daşıyır. Belə ki, vəzinin parenximasını təşkil edən kiçik hüceyrələr sekretor vəzifə daşıyırlar. Bu hüceyrələrin axarları vardır. Onlar hazırladıqları sekreti axarlar vasitəsilə ümumi pankreas axarına, ümumi pankreas axarı ilə pankreas şirəsi on ikibarmaq bağırsağa tökülür. Pankreas vəzinin parenximası arasında səpələnmiş axarları olmayan Langerhans adacıqları daxili sekresiya vəzifəsi daşıyır. Langerhans adacıqlarının quruluşu və miqdarı müxtəlif heyvanlarda çox müxtəlifdir. Orta yaşlı sağlam adamın bir qram pankreas vəzisində orta hesabla 2200-dən 21350-yə qədər Langerhans adacıqları vardır. Langerhans adaqcıqları pankreas vəzinin çox hissəsini təşkil edən digər hüceyrələrə nisbətən daha zəngin kapilyar qan damarları və limfa epitelisi ilə əhatə olunmuşdur. Pankreas vəzinin daxili sekretor funksiyasını 1889- cu ildə Merinq və Minkovski itlər üzərində təcrübə ilə öyrənmişlər. İşin gedişi: Pankreas vəzin orqanizmin şəkər mübadiləsi üçün əhəmiyyətini heyvanlarda vəzin bütövlüklə və ya bir hissəsini kəsib çıxarmaq üsulu ilə öyrənmək olar. 118 Pankreas vəzin çıxarılması əməliyyatı aseptika və antiaseptika şəraitində ümumi narkoz altında aparılır. Arxası üstə cərrahi stola bağlanmış itin qarnının dərisi üstündəki tükləri təmizləyir, sonra o nahiyəni sabunlu ilıq su ilə yuyub qurudurlar. Xəncərvarı çıxıntıdan başlanmış orta xətt üzrə heyvanın qarnının dərisini və dərialtı toxumanı 10 – 15 sm uzunluğunda kəsirlər. Dəri və dərialtı təbəqəni kəsdikdən sonra qarın əzələlərini kəsirlər. Kəsilmiş yaranı ayırdıqda piy toxuması aydın görünür. Piy toxumasını bir qədər sol qarın boşluğuna tərəf çəkirlər. Sağ qabırğaaltı nahiyədə oniki- barmaq bağırsağı və ona birləşmiş pankreas vəzini görmək olur. Məlum olduğu kimi vəzin başı, cismi və quyruq hissələri vardır. Vəzin quyruq hissələri qan damarları ilə zəngindir. Belə ki, qan damarları quyruq hissədən vəzə daxil olur. Ona görə vəzin başqa hissələrinə nisbətən quyruq hissəsində əməliyyat aparmaq bir qədər çətin olur. Pankreas vəzi bədəndən kəsib çıxarmaq istədikdə hər şeydən əvvəl onun qan damarlarını bağlamalı və sonra kəsmək lazımdır. Bunun üçün vəzidən mümkün qədər uzaqda hər iki (arteriya və vena) qan damarlarını liqatura ilə bağlayıb kəsirlər. Pankreas vəzini qan damarlarından ayırdıqdan sonra, onun quyruq hissəsini ətraf toxumalardan və üzvlərdən tamamilə ayırırlar. Bu məqsədlə peretondan əmələ gəlmiş, onu ətraf üzvlər ilə birləşdirən xüsusi bağları kəsirlər. Ətraf toxuma və üzv- lərdən ayrılmış vəzini bir qədər yuxarı qaldırıb yaranın səthinə çıxarırlar. Vəzin cismini ətraf toxumalardan ayırmazdan əvvəl, qanaxma olmasın deyə qan damarlarını bağlayırlar. Bunun üçün onikibarmaq bağırsağa və vəziyə gələn, bu 119 üzvləri qan ilə təchiz edən iri arteriyanın vəzinin cisminə gələn xüsusi şaxəsini liqatura ilə bağlayıb kəsirlər. Lakin vəzinin kiçik qan damarlarını bağlamırlar, kəsilmiş damarları sıxıcı ilə bururlar. Bu damarlar kəsildikdə belə az da olsa qanaxma öz-özünə dayanır. Belə qanaxma əməliyyat üçün qorxu törətmir. Qan damarları bağlandıqdan sonra vəzinin böyük və kiçik axarlarını tapırlar. Axarların altından liqatura keçirib bağlayır və sonra kəsirlər. Vəzinin quyruq və cismini ətraf toxumalardan ayırdıqdan sonra, nəhayət, vəzinin baş hissəsini ətraf toxumalardan ayırmaq lazımdır. Vəzinin baş hissəsi onikibarmaq bağırsağa birləşmir, sərbəst halda müsariqəyə söykənir. Müsariqədən vəzə gedən qan damarlarını ehtiyatla təmizləyib liqatura ilə bağlayır və kəsirlər. Vəzin hər üç hissəsini ətraf toxumalardan ayırdıqdan sonra onu bədəndən ayırıb xaric edirlər. Yaranı diqqətlə yoxlayıb, axmış qanı tampon vasitəsilə silib təmizləyirlər. Pankreas vəzini çıxartdıqdan sonra yaranı tikirlər. Əvvəlcə pereton pərdəsini tikirlər. Pərdəni mümkün qədər nazik liqatura ilə fasiləsiz tikmək lazımdır. Pereton pərdəni tikdikdən sonra qarın əzələlərini, nəhayət, qarın dərisini qalın liqatura ilə fasiləli tikişlə tikirlər. Pankreas vəzisi çıxarılmış heyvan uzun müddət yata bilmir. Belə heyvanın çox yaşaması üçün heyvana daima insulin hormonu vururlar. Bundan başqa vəzinin kiçik bir parçasını bədəndə saxladıqda onun uzun müddət yaşamasına kifayət edir. Pankreas vəzinin kiçik bir parçasını bədəndə saxlayıb çox hissəsinin çıxarılması əməliyyatı, vəzinin bü- tövlüklə çıxarılması əməliyyatına oxşayır. Lakin bu əmə- liyyat zamanı vəzinin böyük axarını bağlamamaq şərti ilə 120 axara yaxın vəzinin təxminən 0,8 – 0,9 hissəsini saxlamaq şərti ilə qalan hissəsini kəsib çıxarırlar. Pankreas vəzisi çıxarılmış heyvana vəzi çıxarılandan bir gün sonra qida verilir. Vəzisi çıxarılmış heyvanların şəkərləri mənimsəmək qabiliyyəti pozuldu- ğundan belə heyvana mümkün qədər zülallar ilə zəngin qida vermək lazımdır. Heyvanlarda pankreas vəzin çıxarılması ilə yaranan eksperimental pankreatik diabet, demək olar ki, insanlarda təsadüf edilən şəkər xəstəliyinə oxşayır. Eksperimental şəkər xəstəliyinin başlıca əlaməti vəzi çıxarılandan sonra qanda şəkərin artması ilə əlaqədardır. Qanda şəkərin miqdarı artdıqda şəkər sidiklə ifraz olunmağa başlayır (qlükozuriya). Pankreas çıxarılandan bir gün sonra qanda şəkərin miqdarı normaya nisbətən 2 – 3 dəfə arta bilər. Bu zaman sidikdə şəkərin miqdarı 2%-ə qədər olur. Sonrakı günlər qanda şəkərin miqdarı 0,5%-ə qədər, sidikdə isə 10 – 15%-ə qədər artır. Eksperimental pankreatik diabetə tutulmuş heyvanların iştahı artır və onlar çox yeyirlər. Lakin çox qida qəbul etmələrinə baxmayaraq onlar proqressiv surətdə arıqlayırlar. Bu xəstəliyin əsas əlamətlərindən biri də külli miqdarda sidik ifraz etmələridir (poliuriya). Eksperimental pankreatik diabet xəstəliyinə tutulmuş heyvanların şəkər mübadiləsinin pozulması dərəcəsindən asılı olaraq onları müvafiq pəhriz altında saxlayırlar. Pankreas vəzisi çıxarılmış heyvanların ölməməsindən ötrü onun bədəninə ya insulin vurulur, ya da cərrahi əməliyyat zamanı vəzinin kiçik bir parçası bədəndə saxlanılır. Yüklə 4,61 Kb. Dostları ilə paylaş:
|