E L e k t r o n b I z n e s
Yüklə 2,88 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- E L E K T R O N B İ Z N E S _________________________123___________________________ VERİLƏNLƏRİN MƏNBƏLƏRİ VƏ İSTEHLAKÇILARI
- E L E K T R O N B İ Z N E S
E L E K T R O N B İ Z N E S _________________________123___________________________ VERİLƏNLƏRİN MƏNBƏLƏRİ VƏ İSTEHLAKÇILARI Mürəkkəb təşkilati idarəetmə sistemlərinin səmərəli idarə edilməsi müasir avtomatlaşdırma vasitələrindən istifadə edilməsini tələb edir. Bu məsələnin uğurlu həlli yalnız o halda mümkündür ki, informasiyanın avtomatlaşdırılmış emalı siste- minin istifadəçilərinin hər bir kontingenti üçün onların tələblərinə cavab verən verilənlərin emalı mühiti yaradılmış olsun. İstənilən informasiya emalı sisteminin əsas məqsədi istifadəçilərin informasion tələblərinin tam və vaxtında ödənmə- sindən ibarətdir. İstifadəçi öz tələbini özünə münasib dillərdən birində ifadə edir. Yalnız xırda təlimatları anlayan texniki vasitələr geniş tətbiq tapa bilmir. Buna görə də informasiya emalı sisteminin elə bir komponenti olmalıdır ki, istifadəçiyə münasib dillə qarşılıqlı fəaliyyəti təmin etsin. Bundan əlavə, verilənlərin emalı proseslərinin texnoloji təsvirinin də münasib dillə həyata keçirilməsi vasitələri olmalıdır. İnformasiya emalı sistemlərinin proqram təminatının tərkibi və funksiyalarının daha dərin dərk edilməsi üçün onların təkamülünün bir-neçə mərhələsini nəzərdən keçirmək məqsədəuyğundur. Birinci mərhələ informasiyanın avtomatlaşdırılmış işlənməsi sistemlərinin təşəkkül tapma dövrüdür ki, bu da EHM kodlarında və ya Assembler dilində tərtib edilən fərdi proqramlar üzrə hesablamaların aparılmasına EHM tətbiqi ilə xarakterizə olunur. Bu mərhələdə informasion xidmətin avtomatlaşdırılması üçün EHM tətbiqi özünü doğrultmadı. Çünki, proqram tərtibinə və ilkin informasiyanın daxil edilməsinə çəkilən əmək və maliyyə məsrəfləri avtomatlaşdırmadan əldə edilən qənaəti üstələyirdi. Bu E L E K T R O N B İ Z N E S _________________________124___________________________ mərhələnin vacibliyi onda idi ki, proqram tərtibi, ilkin informasiyanın daxil edilməsi, emalı və təqdim edilməsi məsrəflərinin azaldılması metodlarının işlənib hazırlanması problemini bütün kəskinliyi ilə ortaya qoydu. İkinci mərhələdə əməliyyat sisteminin və müvafiq translyatorlarla birgə yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dillərinin yaradılması hesabına proqramlaşdırmaya sərf edilən əmək və maliyyə məsrəflərinin əhəmiyyətli dərəcədə azaldılması mümkün oldu. Əməliyyat sisteminin təməlinə qoyulan ideya tez-tez rast gələn və özünü doğruldan priyomlar çoxluğunun seçilib ayrılmasından və onların tipik prosedurlar formasında təsvirindən ibarətdir. Müvafiq prosedurların sonrakı proqramlarda istifadə edilməsi yüksək ixtisaslı mütəxəssislər kollektivi tərəfindən həyata keçirilirdi. İxtiyari əməliyyat sistemi əmrlərin və parametrlərin insan üçün münasib olan formada daxil edilməsini, hesablayıcı sistemin resurslarının paylanmasının əlaqələndirilməsini təmin edən komponentlərə və aparaturanın diaqnostikası, müxtəlif daşıyıcılardan verilənlərin üzünün köçürülməsi, verilənlərin dəyişdirilməsi və bərpası və s. kimi standart funksiyaların icrasını təmin edən proqramlara malikdir. Əməliyyat sistemi vahid düşüncə ilə əlaqələndirilmiş müəyyən ardıcıllığa malik olan əməllərin təsviri vasitələrinə də malikdir. Bu ardıcıllıq, adətən, əmr faylı adlandırılır. İstənilən yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dilinin təməlində tipik emal vahidlərinin, yəni operandların və emalın təməl konstruksiyalarının, daha doğrusu, operatorların təyin edilməsi ideyası dayanır. Tipik emal vahidləri dedikdə, verilən tipləri (məsələn, tam, həqiqi, sətri və s.) nəzərdə tutulur. Emalın təməl konstruksiyaları dedikdə, praktiki olaraq bütün E L E K T R O N B İ Z N E S _________________________125___________________________ yüksək səviyyəli dillərdə rast gələn mənimsətmə, budaqlanma və dövr operatorları, həmçinin prosedur və ya altproqramların təsviri operatorları, operator mötərizələri, seçmə konstruksiyası, bəzi dillər üçün xarakterik olan sətrlər üzərində xüsusi əməl operatorları nəzərdə tutulur. İnformasiya emalı sisteminin inkişafının ikinci mərhələsində verilənlərin emalı sisteminin hazırlanması prosesi tədricən “emalatxana” elementlərini itirərək “sənaye” əlamətləri qazanmağa başladı. Bezdirici işlərin fəal axtarışına başlandı. Verilənlərin emalı prosesləri dəqiqləşdirildi və unifikasiya edildi. Bütün bunların avtomatlaşdırılması üçün dil və proqram vasitələri yaradıldı. Aparaturanın dəyərinin xüsusi çəkisi durmadan azalmağa başladı. Bunun əvəzində proqram təmina- tının dəyəri durmadan artdı. Çünki hər bir yeni məsələnin həlli üçün yeni proqram tərtib edilirdi. Praktiki olaraq verilənlər üzrə proqramların uyuşanlığına diqqət ayrılmırdı. İnformasiyanın daxil edilməsi yenə də baha olaraq qalırdı. Hər bir məsələnin özünəməxsus verilənlərinin olması külli miqdarda lazımsız təkrarlanmalara səbəb olurdu ki, bu da əlavə vəsait itkisi demək idi. Bu vəziyyətdən çıxış yolu verilənlərin emalı sistemi üçün xarakterik olan funksiyaların icrasını avtomatlaşdıran dil və proqram vasitələrinin yaradılmasından ibarət idi. Bu məsələlər informasiya emalı sistemlərinin avtomatlaşdırılmasının inkişafının üçüncü mərhələsində həll edildi. Bu mərhələnin xüsusiyyəti odur ki, kompakt (yığcam) saxlanan verilənlərə çoxsaylı istifadəçilərin operativ müraciət edə bilməsinə imkan verən texniki qurğular - böyük tutumlu birbaşa müraciətli yaddaş qurğuları və displeylər, həmçinin maşın yönümlü rabitə vasitələri meydana çıxdı. İnformasiyanın Yüklə 2,88 Kb. Dostları ilə paylaş:
|