Ebedi dönüş mitosu

Birinci Bölüm
1. Bkz. 
Patterns in Comparative Religion
(Ing. çevirisi 
Londra ve New York, 1958), adlı kitabımız, s. 216 ve devamı.
2. Coşmologie şi alchimie babiloniana
(Bükreş, 1937) ki­
tabımız, s. 21.
3. Edward Chiera, 
Sumerian Religious Texis,
I (Upland, 
1924), s. 29.
4. Uno Harva (eski adıyla Holmberg), Der Baum des Le- 
bens (
Annales Accademiae Scientiarum Fennicae,
Helsinki, 
1923), s. 39.
5. Raymond VVeill, 
Le Champs des roseaux et le champs
des offrandes Idans la religion funeaire et la religion generale
(Paris, 1936), s. 62.
6. H. S. Nyberg, "Questions de cosmogonie et de coşmologie 
mazd^ennes'*, 
Journal Asialique
(Paris), CCXIX (Temmuz- 
Eylül 1931), s. 35-36{Ama, Hery Corbin'in haklı olarak belirt­
tiği gibi, "bunların [menok ve getik] ifade ettikleri karşıtlığı 
saf ve yalın bir Platonik şemaya indirgememeliyiz. Burada 
gördüğümüz düşünceyle madde arasında, ya da evrensel ile 
algılanan arasındaki bir karşılık değildir. 
Menok'
un göksel, 
görünmez, tinsel ama tamamıyla somut bir durumla 
karşılanması gerekir. Getik dünyevi, görünür, maddi bir duru-
s
■ 
157

---

mu anlatır, ama bizim bildiğim iz maddeye göre madde- 
dışıdır bu". Corbin, "Cyclical Time in Mazdaism and Ismail- 
ism") 
Man and Time
(New York ve Londra, 1957), s. 118.
7. Bkz. Rabbi gelenekler, Raph'ael Patai, 
Man and Tem-
ple
(Londra, 1947), s. 130.
8. E. Burrovvs, "Some Cosmological Patterns in Babylonian 
Religion", 
The Lahyninth,
ed. S.H. Hooke (Londra, 1935), s.
55. 
'
9. Bkz. 
Cosmologie
adlı kitabımız, s. 22; Burrovvs, s. 60.
10. Wisdom of Solomon 9:8; çev. R.H. Charles, 
The Apo-
crypha and Pseud-epigrapha o f the Old Testament in English
(Oxford, 1913), I, s. 549.
11. Charles, II, s. 482.
12. Charles, II, s. 405; Alberto Pincherle, 
Gli Oracöli Sibi-
lini gludaici
(Roma, 1922), s. 95-96.
13. Bkz. van Hamel, zikreden Gerardus van der Leeuvv, 
L'homme prim itif et la religion
(Fransızca basım ı, Paris,
1940), s. 110.
14. Ananda K. Coomaraswamy, 
The Rg Veda as Land-
nama-bok
(Londra, 1935),s. 16.
15. Örneğin, 
Satapatha Brahmana,
XIV, 1, 2, 26, vb.; bkz. 
aşağıda, Bölüm II.
16. Bkz. Cosmologie, s. 26-50; ayrıca bkz. 
Images and Sym-
bols: Studies in Religious Symbolism
(Londra ve Nevv York, 
1961) Bölüm I. [Türkçesi için bkz. 
İmgeler ve Simgeler,
çev. 
M.A. Kılıçbay, Ankara, Gece Yayınları, 1992, ç.n.]
17. VVillibald Kirfel, 
Les Types du premier homme et du
premier roi dans l'histoire legendaire des Iraniens,
II (Nevv 
York ve Londra, 1964), s. 259.
18. Bkz. Paul Schebasta, 
Les Pygmees
(Paris, 1940), s. 156; 
diğer örnekler için 
Shamanism
adlı kitabımız, s. 280.
19. Bkz. Örneğin W. Gaerte, "Kosmische Vprstellungen İm 
Bilde prahistorischer Zeit: Erdberg, Himmelsberg, Erdnabel 
und VVeltströme", 
Anthropos
(Salzburg) IX (1914), s. 856-79. '
20. A lfred Jerem ias, 
Handbuch der attorientalischan
158

---

Geisteskultur
(2. basım, Berlin ve Leipzig, 1929), s. 130.
21. Bkz. Burrows, s. 51, 54, 62, not 1; A.J. VVensick, 
The
Ideas o f the Western S'emites Concerning the Navel o f the
Earth
(Amsterdam, 1916), s. 15; Patai, s. 85. Aynı simgeciliğin 
Mısır'da varlığına ilişkin bkz. Patai, s. 101, not 100.
22. Örneğin, Küçük Ruslar arasında; Mansikka, zikreden 
Harva s. 72. 
•
23. Theodor D om bart, 
der Sakraiturm, I: Zikkurrat
(Münih, 1920), s. 34; bkz. A. Parrot, 
Ziggurats et Tour de Babel
(Paris, 1949). Hint tapinakları da dağlara benzetilir. Bkz. 
W illy Foy, "Ind ische K ultbauten als Sym bols des 
Götterbergs", Festscrift Ernst Windisch zum siebzigsten Ge- 
burtstag dargebracht (Leipzing, 1914), s. 213-16. Azteklerde 
aynı simgecilik hakkında bkz. VValter Krickeberg, "Bauform 
und YVeltbild im atten Mexico", 
Paideuma
(Bam berg), IV, 
(1950), 295-333.
24. W.F. Albright, "The Mouth of the Rivers", 
The Ameri­
can Journal of Semitic Languages and Literatures
(C hicago), 
XXXV (1919), s. 173. 
'
25. Marcle Granet, 
La Pensee chinoise
(Paris, 1934) s. 324, 
Le Cahamanisme
adlı kitabımız, s.. 243.
26. Kisa'l, 15; zikreden VVensick, s. 15.
27. Jeremias, s. 113; Burrovvs, s. 46,50.
28. Metinler için Burrovvs, s. 49, ayrıca bkz. Patai, s. 55.
29. Zikreden Wensick,s. 19, 16; ayrıca bkz. W.H. Roscher, 
"Neue Omphalosstudien" Abhandlungen der Königlich Sach- 
sischen Gesellschaft der VVissenschaft (Leipzig), 
P hil.-hist.
Klasse,
XXXI, I (1916),s. 16, 73; Burrovvs, s. 57, Patai, s. 85.
30. Bkz. Kirfel'in yorumu, s. 8.
31. Burrovvs, s. 49; Christensen, I, s. 22.
32. VVensick, s. 14; Sir E.A. VVallis Budge, 
The Book of the
Cave o f Treasures
(London, 1927), s. 53; Oskar Daenhanrdt, 
Naturgadsen, I (Leipzig, 1909), s. 112, Burrovvs s. 57.
33. Antik Doğu'da tapınakların kozmik sim geciliği 
hakkında bkz. A.M. Hocart, 
Kings and Councillors
(Kahire,
159

---

1936), s. 220; Patai, 
s. 106.
Bazilika ve katedrallerin kozmik 
simgeciliği hakkında bk
z.
Hans Seldmayr, "Architectur als 
abbildende Kunst", 
Österreichische Akademie der Wissen-
schaften, Zilzungberichle
(Viyana), Phil.-hist. Klasse, 225/3 
(1948) ve Die Kathedrale (Zürih, 1950).
34. Bkz. 
İmgeler ve Simgeler
.
35. 
Commentarii la leğende Meşterului Manole,
(Bükreş, 
1943).
36. Mrs. (Margaret) Sinclair Stevenson, 
The Rites ö f the
Tıvice-Born
(Londra, 1920), s. 354 ve not.
37. Mephistopheles de Vater aller Hindernisse, "tüm en­
gellerin babası" idi. (
Faust
, dize 6209).
38. A.W. Howitt, 
The■ Native Tribes o f South-East Aus-
tralia
(Londra, 1904), s. 645; Henry Callaway, The Religious 
System of the Amazulu (Londra, 1869), s. 58.
39. Amold van Gennep, 
Tabou et totemisme a Madagascar
(Paris, 1904), s. 27.
40. Bkz. Gerardus van der Leeuvv, 
Phaenomenologie der
Religion
(Tübingen, 1935),s. 349, 360.
41. W.D. VVhitney ve C.R.Lanman (çev.), 
Atharva-Veda
(Harvard Oriental Series, VIII, Cambridge, Mass., 1905), s. 
750-51.
42. R.E. Hume (çev.), 
The Thirteen Principal Upanishads
(Oxford, 1931).
43. Bkz. E.S.C. Handy, 
Polynesian Religion
(H onolu lu ,
1927), s. 10, Raffaele Pettazzoni, "îo and Rangi", Pro regno pro 
sanctuari (Nijkerk, 1950), s. 359-60.
44. J.W.E. Mannhardt, 
Wald-und Feldkutle,
I, (2. basım, 
Berlin, 1904-1905), s. 169, 180.
45. Bkz. S.H. Hooke, ed., 
Myth and Ritual
(Londra, 1935), 
s. 9,19,34.
46. RenĞ Labat, 
Le Caractere religieux de la royaute assy-
ro-babylonienna
(Paris, 1939), s. 247; İsrail'de benzer bir mit- 
sel-ritüel karmaşanın kalıntıları için bkz. Patai, s. 90.
47. 
Pattems in Comparative Religion
adlı kitabımızdaki
160

---

tarımsal gizemcilik konusundaki bölüme bkz., s. 354.
48. Çev. E.H. Palmer, 
Sacred Books of East,
VI, s. 33.
49. Örneğin bkz. 590 Auxerre Konseyi.
50. Oıjinin kozmolojik anlamı için bkz. Bölüm IL
51. A.M. Hocart, 
Le Progres de Vhomme
(Fransızca çev., 
Pa-ris, 1935), s. 188, 319; ayrıca bkz. W.C. MacLeod, 
The Ori-
gin and History o f Politics
(New York, 1931), s. 217.
52. Bkz. Mythes et dieux des Germains (Paris, 1939),s. 99 
ve Horace et les Curiaces (Paris, 1942), s. 126.
53. Demezil, 
Ouranos-Varuna
(Paris, 1934), s. 42, 62.
54. Bkz. M oret'nin. Mısır'da kraliyetin kutsal niteliğine 
ilişkin çalışmaları ve Labat'nın Asur-Babil kraliyeti üzerine 
incelemeleri.
55. Ferdinand Ohrt, "Herba, gratia plena", 
FF Communi­
cations
(Helsinki), No: 82 (1929), 17, 18; "La mandragore et le 
mythe de la "naissance miraculause", adlı çalışmamız, Zal- 
moxis (Paris ve Bükreş), İÜ (1945), 1-52, özellikle s. 23, ye 
Pat-
terns in Comparative Religion,
s. 296.
56. Çev. Whitney and Ianman, VII, s. 149.
57. Armand Delatte, 
Herbarius
(2. basım, Liege, 1938), s.