Ebedi dönüş mitosu

İÇİNDEKİLER
Önsöz
 
7
Sunuş
 
11
BİRİNCİ BÖLÜM 
ARKETİPLER VE TEKERRÜR
Sorun
 
17
Bölgelerin, Tapmakların ve Kentlerin Göksel Arketipleri
 
21
Merkez Simgeciliği
26
Kozmogoninin Tekerrürü
 
31
Ritüellerin İlahi Modelleri
 
35
Dindışı Eylemlerin Arketipleri
 
41
Mitoslar ve Tarih
 
47
ÎKÎNCI BÖLÜM 
ZAMANIN YENİDEN DOĞUŞU
Yıl, Yeni Yıl, Kozmogoni
 
61
Yaratılışın Periyoâikliği
70
Zamanın Sürekli Yeniden Doğuşu
 
79
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 
TALİHSİZLİK VE TARİH
Acı Çekmenin Normalliği
 
97
Kutsalın Tezahürü Olarak Görülen Tarih
 
104
Kozmik Devreler ve Tarih
 
112
Yazgı ve Tarih
127 
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 
TARİHİN TERÖRÜ
Ebedi Dönüş Mitosunun Sürmesi
 
135
Tarihselciliğin Güçlükleri
 
141
Özgürlük ve Tarih
 
147
Umutsuzluk ya da İman
 
152
Notlar
157
Bibliyografya
179
5

---

Tantzi ile Brutus Coste'ye
Chaîet Chaimite'de geçirdiğim iz 
akşamların anısına

---

ÖNSÖZ
Aşırı iddialı olmaktan çekinmeseydik bu kitaba T a rih  
Felsefesine Giriş
altbaşlığını verirdik. Ne de olsa bu eliniz­
deki denemenin asıl amacı budur; şu farkla ki tarihsel feno­
menin spekülatif analizi yerine arkaik toplumların -belirli 
bir "tarih" biçiminin bilincinde olmakla birlikte onu hesaba 
katmamak için her türlü çabayı sarfeden toplumların temel 
kavramlarını incelemektedir. Bu geleneksel toplumları ince­
lerken bir karakteristik bizi özellikle etkiledi: somut, tarih­
sel zamana karşı başkaldırmaları, şeylerin başlangıcının mit­
sel zamanına, "Büyük Zaman"a periyodik dönüş için duyduk­
ları özlem. "Arketipler ve tekerrür" adını verdiğimiz şeyin 
anlam ve işlevi, ancak bu toplumların somut zamanı yadsıma 
istemlerini, özerk, yani arketipler tarafından düzenlenmeyen 
bir tarih yönünde her girişime duydukları husumeti kavraya- 
bildiğimizde anlaşılabilirdi. Bu reddediş, bu karşılık, bu ki­
tabın da kanıtladığı gibi sadece ilkel toplumların tutucu eği­
limlerinin bir sonucu değildir. Kanımızca, tarihin (yani, ta- 
rihüstü modelden yoksun olayların) bu şekilde değersizleşti- 
rilmesinde ve dindışı, sürekli zamanın bu şekilde reddedi- 
lişinde insan varoluşunun metafizik bir "değerlendirilmesini"
7

---

okumak mümkündür. Ama bu değerlendirme hiç de bazı hegel- 
sonrası felsefi akımların -özellikle Marksizm, tarihselcilik 
ve varoluşçuluğun "tarihsel insan”ının, tarih içinde kendini 
yaparak
insan olan insanın keşfinden beri amaçladıklarıyla 
aynı değildir.
Ne var ki, tarih olarak tarih sorunu bu denemede doğrudan 
ele alınmayacaktır. Başlıca amacımız arkaik toplumların 
spekülasyon alanında belirleyici olan bazı çizgileri sergile­
mektir. Bu alanın basit bir şekilde sunuluşunun özellikle, kla­
sik felsefenin metinlerinde ya da Batı'nın tinsel tarihindeki 
belli durumlarda kendi sorunlarını ve çözüm araçlarını bul­
maya alışmış felsefeci için ilginç olacağını düşündük. Batı 
felsefesinin kendisini (deyim yerindeyse) "taşralılaştırma" 
eğiliminde olduğuna dair eski bir kanı var: bunu önce kendisini 
kendi geleneği içinde yalıtarak ve sözgelim i Doğu 
düşüncesinin sorunlarını ve çözümlerini görmezden gelerek 
yapıyor; ikinci olarak da "ilkel" insanın, geleneksel toplum­
lara mensup insanın deneyimini hesaba katmama pahasına 
tarihsel medeniyetlerin insanı dışında herhangi bir "durum"u 
tanımayı inatla reddederek yapıyor. Biz, felsefi antropoloji­
nin Sokrates-öncesi insanın (başka bir deyişle geleneksel in­
sanın) evrendeki yerine ilişkin değerlendirmesinden öğrenecek 
bir şeyleri olduğu inancındayız. Dahası: metafiziğin temel so­
runları arkaik ontolojinin öğrenilmesiyle yepyeni bir biçimde 
ele alınabilir. Daha önceki bir kaç çalışmamızda, özellikle