RAFĠQ ĠSMAYIL.
Prezidentin Ģəxsi təĢəbbüsü, qayğısı və yardımı
sayəsində
1992-ci ilin iyununda Əbülfəz Elçibəy prezident seçildi və ali hakimiyyətin ayrı-ayrı sahələrinə
rəhbərlik prezidentin təmsil etdiyi istiqlalçı qüvvələrin nümayəndələrinə tapĢırıldı. Bu
sahələrdən biri
də humanitar siyasət idi ki, dövlət müĢaviri kimi mən ona məsul idim.
Bu sahə
cəmiyyətin inkiĢafının yeganə yaradıcısı olan ĠNSAN yetiĢdirmək amalına xidmət etdiyinə görə
qarĢımızda hərtərəfli vahid humanitar siyasətin iĢlənib hazırlanması vəzifəsi dururdu və
deyərdim ki, bu gün də durmaqdadır.
Bəllidir ki, humanitar siyasət bütövlükdə cəmiyyətin, ayrılıqda onun hər bir fərdinin: 1)
mədəni-mənəvi (mədəniyyət, din, xüsusi yaradıcılıq, mətbuat, radio, televiziya və s.); 2) fiziki
sağlamlıq (səhiyyə, idman, ekologiya, turizm və s.); 3) əqli-zehni (məktəbəqədər tərbiyə, orta
və ali təhsil, elm və s.) inkiĢafı problemlərini əhatə edir. Göründüyü kimi, humanitar sahə
geniĢ və çoxĢaxəlidir. Onun əsas obyekti, bir qədər yuxarıda söylədiyimiz kimi, ĠNSANdır,
ĠNSANın varlığıdır, yaĢamasıdır, əqli-mədəni səviyyəsidir, professional və fiziki hazırlığıdır və
bütün bunlarla bağlı olan problemlərin həllidir.
Biz əməli fəaliyyətimizdə bütün bu deyilənlərin fərqinə varmağa çalıĢır və bunu da nəzərə
alırdıq ki, Azərbaycan keçid dövrünü yaĢayır, bu sahədə yürüdüləcək siyasət son dərəcə
gərəkli və vacibdir, bəĢəri və milli dəyərlərə, eləcə də klassik irsimizə söykənən siyasətin və
ayrı-ayrı sahələrə aid konsepsiyaların hazırlanması taleyüklü vəzifədir və uzun vaxt tələb edir.
Biz bilirdik ki, ən azı stereotiplərin müqaviməti, özü də, güclü müqaviməti var; mövcud
kriminal dairələr güclüdür, ən yaxĢı halda bu fəaliyyət sahələri üçün mühafizəkarlıq səciyyəvi
haldır; mövcud durum əksəriyyəti əsasən təmin edir. Həm də elə bir zamandır ki, humanitar
sahənin, demək olar ki, heç bir sahəsinə aid heç bir qanun yoxdur, fəaliyyət qanunlarla
tənzimlənmir, həyatın bütün sahələrində mənfi hallar misilsiz dərəcədədir, dövlət əmlakını
dağıtmaq, rüĢvət, proteksiya və s. müdhiĢ miqyas alıbdır. Onu da nəzərə alırdıq ki, humanitar
sahə əsasən dövlət büdcəsi və dotasiyası hesabına yaĢayır və həmin dövrdə xəzinə, demək
olar ki, bomboĢ idi. Adicə maaĢların ödənilməsi aylarla yubadılırdı. Odur ki, mövcud sistemi
əsasında təkamül dayanan islahatlar yolu ilə yenidən qurmaq prinsipinə üstünlük verilməsi
fəaliyyətimizin əsas istiqaməti oldu.
Ümumiyyətlə, nə iĢlər görmüĢük?
Ayrı-ayrı sahələr üzrə görülmüĢ iĢləri sadalamağa keçmədən bütün sahələrə Ģamil olunan bir
tədbiri ayrıca qeyd etmək istərdim. Bu tədbir elm, təhsil, mədəniyyət, səhiyyə, idman və s.
sahələrə aid mülkiyyətin qorunub-saxlanılması və onlardan öz təyinatı üzrə istifadə olunması
ilə bağlı prezidentin imzası ilə xüsusi sərəncamın verilməsidir. Bununla əvvəlki iqtidardan
miras qalmıĢ dağıdıcılıq prosesi tam olmasa da xeyli səngidi və mövcud mülkiyyəti qoruya
bildik. Təkcə bir faktı göstərmək istərdim ki, Elmlər Akademiyası sistemində 200-dən çox
kommersiya qurumu yerləĢirdi. Hələ bu sərəncamın verilməsindən sonra belə EA-nın
arxeologiya və etnoqrafiya muzeyinin binası neft Ģirkətlərindən birinə Ģübhəli məqsədlər və
Ģərtlərlə icarəyə verildi. Muzey, kitabxana, məktəb, xüsusilə texniki-peĢə məktəblərinin
binaları və digər mülkləri məqsədli Ģərtlərlə icarəyə verilir və ya dağıdılırdı. Mövcud təlimatlar
pozulur, muzey salonlarında hətta ziyafətlər belə təĢkil edilirdi. Bu baxımdan Azərbaycan
Tarixi və Ġncəsənət muzeylərini göstərə bilərik. Belə halların qarĢısı çətinliklə alınırdı.