Səhih Dua Və Zikirlər Kitabı
68
Nəsəi deyir ki: "Onun hədisləri yalanına görə rədd edilir". İbn Hibban
deyir ki: "O, musiqiyə qulaq asar və müğənnilər saxlayaradı. Həmçinin
yalandan hədislər rəvayət edər və onları səhih (etibarlı) ravilərə isnad edərdi".
İbn Əbu Hatim deyir ki: "Öz atamdan bu ravi barəsində soruşdum o: "Rədd
edilmiş (munkər)"
151
. İbnul Covzi bu hədisi zəif hesab etmiş, həmçinin
Hafiz əl-Busayri "əz-Zəvaid" deyir ki: "Bu hədis alimlərin icması ilə Saleh
İbn Həsən səbəbilə zəifdir". Həmçinin bu hədisin İbn Abbasdan başqa
rəvayət yolları da vardır: Lakin bütün bu rəvayətlər zəifdir. Onların raviləri
arasında İsa İbn Meymun etibarlı ravi sayılmaz
152
. İmam Nəsəi, İbn Hibban
deyirlər ki: "O, hədislər rəvayət edir ki, hər biri uydurmadır".
Həmçinin ravilər
arasında AbdulMəlik İbn Muhəmməd, Əbu Davud onun zəif olduğunu
söyləmişdir, Həmçinin Abdullah İbn Yaqub vardır ki, kimliyi bilinmir.
Həmçinin Həkim rəvayət etdiyi hədisin ravilərindən olan Muhəmməd İbn
Muaya vardır ki, İmam Darakutni onu yalançı adlandırmışdır. İmam Əbu
Davud deyir ki: "Muhəmməd İbn Kəbdən rəvayət edilir ki, hər bir rəvayət
də zəifdir". Bu hədislərə zəif deyən imamlardan: İbn Nasr, İmam Nəvəvi, İbn
Teymiyyə
153
.
Bütün bu deyilənlərdən aydın oldu ki, bu hədislərin zəifliyində heç bir
şübhə yoxdur. Dua etdikdən sonra əlləri üzə sürtməyin icazəli olduğunu
söyləyənlərin digər dəlliləri bəzi səhabələrin əməlləridir: Əbu Nuaym, o da
Vəhbdən rəvayət edir ki: "Mən gördüm ki, İbn Ömər və İbn əz-Zubeyr
dua etdikdən sonra əlləri ilə üzlərinə sürtərdilər (məsh) edərdilər (Onlar dua
etdikdə ovuclarını üzə tərəf çevirərdilər)"
154
. Hədisin ravilərindən olan
Muhəmməd İbn Fuleyh İbn Suleyman əl-Aslam barəsində alimlər fikir
ayrılığıdadırlar. Bəziləri onu etibarlı sayarkən, digərləri zəif qəbul etmişlər.
İmam Ukayl deyir ki: "Onun hədisləri qəbul edilməz". Hədisdə məşhur
olan Yəhyə İbn Məin də onu zəif qəbul etmişdir. Həmçinin ravilərdən olan
atası Fuleyh İbn Suleyman əl-Aslamdır. Oğlundan fərqli olaraq daha zəif
ravidir. Muhəmməd İbn Şeybə deyir ki: "Mən İbn Mədinidan onun
barəsində soruşdum. O: "O, və qardaşı zəif ravilərdir". İmam Ukayl və Curcani
onu zəif ravilər kitabında qeyd etmişlər. Hafiz İbn Həcər "Taqrib" 5443
deyir ki: "O, sadiqdir, lakin çox xəta edərdi". İbn Həcərin bu cür yanaşması
ravinin zəif olmasına dəlildir. Çox az ehtimal var ki, Fuleyh Vəhbdən bu
rəvayəti eşitsin. Vəhb 128-ci ildə vəfat etmişdir, Fuleyh isə 168-ci ildə. Bütün
151
“İlya" 2/351.
152
Əbu Davud 1485, Beyhəqi 2/212, Həkim 4/270.
153
"Əzkər" 399, "Məcmua" 3/480, "Məcmuul Fətava" 1/188, Beyhəqi "Zəif".
154
Buxari "Ədəbul Mufrad" 609, əl-Albani "Zəif".
Səhih Dua Və Zikirlər Kitabı
69
bunlara rəğmən hədis səhih sayıla bilməz. Əsrimizin Muhəddisi əl-Albani
hədisə "Zəif" demişdir.
O, ki qaldı Vitr və ya digər beş namazların birində Qunut dualarında dua
etdikdən sonra əlləri üzə sürtməyə heç şübhəsiz ki, bu heç bir zəif dəlili belə
olmayan bidət bir əməldir. Səhih hədislərdə Əhməd 3/137, Təbərani "Sağir"
1/111, "Səhih" Peyğəmbərin 70 Quran hafizini qətl edən müşriklər əleyhində
Qunutda dua etməsi, həmçinin Ömərdən rəvayət edilən hədisdə
Peyğəmbərin Ramazan ayında Qunutda etdiyi dualar səhih isnadla bizə
çatmışdır. Lakin onların heç birində Peyğəmbərin dua etdikdən sonra
əllərini üzünə sürtməsi rəvayət edilməmişdir. Nə Peyğəmbərdən , nə
səhabələrdə belə bir şey rəvayət edilməmişdir və bu əməl Bidət olan bir
əməldir. İmam Beyhəqi deyir ki: "Qunut duaları zamanı (namaz əsnasında)
əlləri üzə məsh etmək barədə Sələflərdən heç bir şey varid olmamışdır. Bu
barədə bir xəbər gəlmiş olsa da belə namazdan qeyri vaxta olan rəvayətlərdir.
Bu da Peyğəmbərdən zəif olaraq rəvayət edilmişdir. Bir çox kimsələrdə
namazdan kənarda dua əsnasında belə edərdilər. O, ki qaldı bu əməlin namaz
əsnasında etməyə nə Peyğəmbərdən , nə səhabələrdən bu barədə səhih bir
rəvayət yoxdur. Sələflərin yoluna uyğun olaraq bu kimi şeyləri tərk etmək
daha doğru olardı. Yəni – namaz əsnasında Qunut dualarında dua etdikdən
sonra əlləri (üzə sürtmədən) yana salmaq"
155
.
Bir çox imamlar istər namaz əsnasında, istərsə də namazdan kənarda dua
etdikdən sonra əlləri üzə məsh etməyi qadağan etmişlər. İmam İbn Nasr
"Qiyam əl-Leyl" deyir ki, İmam Məlikdən dua etdikdən sonra əlləri üzə
sürtmək barəsində soruşduq o: "Bu barədə heç bir məlumat yoxdur" dedi.
Həmçinin İbn əl-Mubarak dua etdikdən sonra əlləri üzə məsh etmək
barəsində soruşduqda o: "Sufyan əs-Souri bunu pisləyərdi" dedi. İmam
İbnul Covzi "İlya" deyir ki: "Əhməd İbn Hənbəl deyir ki: Mən bu əməli
Həsənul Bəsridən başqa edən bir kimsə tanımıram". İmam Nəvəvi
"Məcmua" deyir ki: "Daha gözəldir ki, belə etməyəsən". İmam İzz İbn
AbdusSalam deyir ki: "Cahillərdən başqa heç kəs dua etdikdən sonra əlləri
üzə məsh etmir"
156
.
Müxaliflərin Gətirdikləri Şübhələrə Verilən Cavab: Dua etdikdən sonra
əlləri üzə sürtməyin müstəhəb (doğru) olduğunu söyləyənlər bu hədislərin
zəif olması ilə razılaşırlar. Lakin onlar qeyd edirlər ki, bu hədislər bir-birilərini
qüvvətləndirərək həsən dərəcəsinə çatırlar. Bu barədə onlar Hafiz İbn Həcər və
İbn Manavi əsaslanırlar. Lakin alimlər həm onlara, həm də zəif hədisləri
155
"Sünən Beyhəqi" 2/212.
156
"Fatava əl-İzz" 1/47.