11
həm də müsəlmanlara doğru yol göstəricisi və müjdə olsun deyə gerçək
olaraq nazil etmişdir». (Nəhl 102) «Şübhəsiz ki, bu aləmlərin Rəbbindən
nazil edilmişdir. Onu sadiq Ruh (Cəbrail) endirdi; sənin qəlbinə ki,
xəbərdar edənlərdən olasan. (Bu Quran) açıq–aydın ərəb dilində (nazil
edildi)». (Şuəra 192-195).
Biz,
Allahın zatı və sifətləri ilə yaratdıqlarından çox uca olub onların
üzərində olduğuna iman edirik. Allah
subhənəhu və təalə
bu haqda belə
buyurur: «O, Ucadır, Uludur». (Bəqərə 255). «O Öz qulları üzərində
mütləq hakimiyyət sahibidir. O, Müdrikdir, (hər şeydən) Xəbərdardır».
(Ənam 18).
Biz,
Allahın, Özünü bu ayələrdə vəsf etdiyi kimi olduğuna iman edirik:
«Şübhəsiz ki, Rəbbiniz göyləri və yeri altı gündə yaradan, sonra da Ərşə
ucalan Allahdır. İşləri yoluna qoyan Odur». (Yunus 3).
Allahın, Ərşə istiva etməsi Onun cəlal və əzəmətinə layiq, zatına xas
olaraq Ərşin üzərinə yüksəlməsidir ki, bunun da necəliyini Allahdan başqa
heç kəs bilməz.
Biz,
Allahın, Ərşin üzərində olmasına, elmi ilə bəndələrinin yanında
olduğuna,
13
onların vəziyyətlərinin necə olduğunu bildiyinə, nə
danışdıqlarını eşitdiyinə, nə etdiklərini gördüyünə, işlərini nizamladığına,
kasıba ruzi verdiyinə, çətin vəziyyətdə olanın ehtiyacını ödədiyinə,
istədiyinə mülk verdiyinə, istədiyindən də aldığına, istədiyini yüksəlt-
diyinə, istədiyini də zəlil etdiyinə, hər bir xeyirin Onun əlində olduğuna
və Onun hər şeyə gücü çatdığına iman edirik. Bu vəsflərə sahib olan Allah
subhənəhu və təalə
, bəndələrinin üstündə Ərşinin üzərinə istiva etmiş olsa da
belə, Onun elmi ilə yaratdıqlarının yanında, onlarla birlikdə olmasına
mane deyildir. «Onun heç bir bənzəri yoxdur. O, Eşidəndir, Görəndir».
(Şura 11).
Cəhmiyyənin bir qolu olan Hüluliyyə və başqalarının; «Allah, yer
üzündə qulları ilə birlikdədir» - dedikləri kimi, Allahın yer üzündə qulları
ilə birlikdə olduğunu söyləmirik. Allaha, Ona layiq olmayan nöqsan
13
Buradaki bərabərlik zatı bərabərlik olmayıb, elmilə Allah təalanın yaratdıqlarının yanında olmasına
işarədir.
12
sifətlər aid etdiklərinə görə, bu əqidə daşıyıcısının və belə deyənin ya kafir
ya da zəlalətdə olduğunu hökm edirik.
Biz,
Peyğəmbərin
salləllahu aleyhi və alihi və səlləm
Allahdan xəbər verərək
buyurduğu hər bir şeyə iman edirik: «Hər gecə, Rəbbimiz gecənin son
üçdə bir hissəsində dünya səmasına enir və belə deyir: «Mənə dua edən
yoxmu, duasına cavab verim. Məndən istəyən yoxmu, istədiyini verim.
Məndən bağışlanma/məğfirət diləyən yoxmu, onu bağışlayım?!»
14
Biz,
Allahın, Qiyamət günü bəndələri arasında hökm vermək üçün (Ərəsət
meydanına) gələcəyinə
15
iman edirik. Allah
subhənəhu və təalə
bu haqda belə
buyurur: «Xeyr! Elə ki yer lərzəyə gəlib parça–parça olacaq, sənin
Rəbbin və səf–səf (düzülmüş) mələklər gələcək və o gün Cəhənnəm
gətiriləcək. O gün insan (günahlarını) xatırlayacaqdır. Lakin (bu)
xatırlamanın ona nə faydası?». (Fəcr 21-23).
Biz,
Allahın, Özünü bu ayələrdə vəsf etdiyi kimi olduğuna iman edirik:
«İstədiyini edəndir». (Buruc 16).
Biz,
Allahın, iradəsinin iki növ olduğuna iman edirik.
ÜMUMİ İRADƏ - Bir şeyin mütləq olaraq Allahın istəyi ilə olması
deməkdir. Yəni bunu Allah istəyir və o hadisə də olur. Bu halda istək
obyektinin Allah üçün sevimli olub-olmaması mühüm deyildir. Bu
“Məşiə” istək mənasındadır. Allah
subhənəhu və təalə
belə buyurur: «Əgər
Allah istəsəydi, onlar bir-biriləri ilə vuruşmazdılar. Lakin Allah
istədiyini edir». (Bəqərə 253). «Əgər Allah sizi azdırmaq istəyirsə, mən
sizə nəsihət vermək istəsəm belə nəsihətim sizə fayda verməz. O sizin
Rəbbinizdir…». (Hud 34).
ŞƏRİ İRADƏ - Bir şeyin olmasını Allahın istəməsi deməkdir. Lakin
bu, o şeyin mütləq olaraq baş verəcəyi demək deyildir. Allahın istədiyi -
14
Buxari 1145, 6321, 7494; Muslim 758; Əbu Davud 1315, 4733; Tirmizi 446, 3498; İbn Macə 1366;
Darimi 1478, 1479; Əhməd 2/264, 265, 267, 282, 419, 487, 506.
15
Allahın İTYAN/Gəliş və MƏCİ/Gəlmək sifətlərinin Quranda dəlilləri çoxdur: Bəqərə 210; Ənam
158 və s. Sünnədə olan dəlillər üçün baxın: Buxari 7405, 7439; Muslim 183, 2675.