Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
ölkənin valyuta ehtiyatlan 50 milyard dollara bərabər olmuşdur. 2004-2011-ci illərdə Sahibkarlara Kömək Milli Fondunun hesabma verilən kreditlərin həcmi 910 milyon manat səviyyəsində olmuşdur. Azərbaycanda xarici investisiyalar 2,6 dəfə artmış və 2004-2011-ci illərdə bütövlükdə 22,5 milyard manata bərabər olmuşdur. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu vasitəsilə investisiya layihələrinin güzəştli qaydada kreditləşdirilməsinin daha effektiv mexanizminin yaradılması sahibkarlarm maliyyə mənbələrinə çıxış imkanlanm asanlaşdımuşdır. Yaradılmış əlverişli biznes mühiti nəticəsində iqtisadiyyata qo30ılmuş xancı investisiyalann adambaşma düşən həcminə görə MDB məkanında və Şərgi Avropada apancı dövlətlərdən olan Azərbaycan artıq xaricə investisiya yatıran ölkəyə çevrilmişdir. Qazamimış uğurlar Azərbaycamn ticarət, xüsusilə ixrac potensialımn artmasım təmin etmiş, neft məhsullan ilə yanaşı, qeyri-neft məhsullannm ixracmm da genişlənməsinə səbəb olmuşdur. Belə ki, 2010-cu ildə 2003-cü illə müqayisədə ümumi ticarət dövriyyəsi 5,4 dəfə, o cümlədən ixrac 8,2 dəfə, idxal isə 2,5 dəfə artmışdır. İxracın diversifikasiyası istiqamətində uğurlar əldə edilmiş və qeyri-neft məhsullanmn ixracı 1,9 dəfə çox olmuşdur. 2010-cu ildə Azərbaycan xarici dövlətlərlə 27,9 jnilyard dollarlıq ticarət əməliyyatlan aparmışdır. Xarici ticarət dövriyyəsinin 76,4 faizini ixrac, 23,6 faizini idxal təşkil etmişdir ki, bu da 14,7 milyard dollarlıq müsbət saldo deməkdir. 2010-cu ildə ölkəyə 8,2 milyard dollar xarici investisiya daxil olmuşdur və onun yalnız 35,8 faizi neft sektoruna yönəlmişdir. Qlobal ma- liyyə-iqtisadi böhran nəticəsində bir çox Avropa ölkələrində resessiya davam etdiyi halda, Azərbaycanda makroiqtisadi sabitlik, iqtisadi artım, yoxsulluq səviyyəsinin azalması və əhalinin maddi rifah halmıh 5diksəlməsi böhran ilində də, yəni 2009-cu ildə də davam etmişdir. Azərbaycan iqtisadiyyatımn uğurlu inkişafı, onun davamlı artımı, maliyyə ehtiyatlanmn çoxalması, konservativ borclanma siyasəti, habelə onun böhrana qarşı nümayiş etdirdiyi dayanıqlıq nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Təsadüfi deyildir ki, 2010-cu ilin mayında Azərbaycana ilk dəfə olaraq “Fitch” beynəlxalq reytinq agentliyi tərəfindən “sabit” investisiya reytinqi verilmişdir. Dünya Bankı və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası tərəfindən hazırlanan “Doinq Busines 2009” hesabatında Azərbaycan biznes mühitinin yaxşılaşdıniması sahəsində ən islahatçı ölkə elan edilmiş, “Doinq Busines 2010” hesabatmda da Azərbaycan öz mövqeyini qoruyub saxlamışdır. Dünya İqtisadi Forumunun hazırladığı “Qlobi Rəqabətinik 2013-2014-cü illər Hesabatı”nda Azərbaycamn 2013-cü ildəki 46-cı yerdən 39-cu yerə yüksəlmişdir. “Standart and Poors” beynəlxalq reytinq agentliyi isə ölkə iqtisadiyyatını əks etdirən göstəricini “Stabil”dən “Pozitiv”ə yüksəltmişdir. 2003-cü illə müqayisədə qey 89
ri-neft məhsullarının ixracı 3,6 dəfə artmışdır. 2010-cu ildə əsas kapitala yönəldilmiş investisiyaların 75 faizi qeyri-neft sektorunda müxtəlif infrastruktur layihələrin maliyyələşdirilməsinə sərf edilmişdir. 2009-cu ildə dünya ölkələrinin inkişaf və gəlirlilik səviyyəsini qiymətləndirmək məqsədilə Dünya Bankı “ümumi daxili məhsul” göstəricisindən fərqlənən “ümumi milli gəlir” göstəricisindən istifadə etmişdir. Eyni zamanda bu göstərici alıcılıq qabiliyyətinin paritetliyinə əsasən hesablanmışdır. Dünya Bankı tərəfindən, keçmiş SSRİ Respublikalan və Avropa postsosialist ölkələri, “Avropa və Mərkəzi Asiya” regionuna daxil edilməklə, qruplaşdınlmışdır. Onlann bəzi makroiqtisadi göstəriciləri 1 saylı əlavədə əks etdirilmişdir. Əlavədən görünür ki, 2006-cı ildə, keçmiş postsovet respublikalarından, Azərbaycan da daxil olmaqla, beşi orta səviyyədən aşağı gəlirli, dördü (Rusiya, Latviya, Litv'a və Qazaxıstan) orta səviy>'ədən yüksək gəlirli ölkə, biri (Estoniya) yüksək gəlirli ölkə olmuşdur. Avro zonası yüksək gəlirli ölkələrdən ibarət olmuşdur. Alıcılıq qabiliyyətinin paritetliyinə görə Azərbaycan üzrə adambaşına düşən ümumi milli gəlir (ÜMG) göstəricisini «Avropa və Mərkəzi Asiya» regionu üzrə əldə edilmiş orta göstərici ilə müqayisə ‘edərək. Dünya Bankı Azərbaycamn gəlirlilik səviyyəsini orta səviyyədən aşağı qiymətləndirmişdir. 2011-ci ildə ölkənin İqtisadiyyat və Sənaye Naziri bəyan etmişdir ki, beynəlxalq qurumlar Azərbaycanı orta səviyyədən yüksək gəlirli ölkə kimi qijTnətləndirirlər (31, 23.12.2011). Məlumdur ki, ölkələrin iqtisadi inkişaf səviyyəsini xarakterizə edən və diqqət yetirməli mühto bir göstərici də yüksək texnoloji məhsulların ixracıdır. İnkişaf etmiş ölkələrdə və bütünlükdə avro zonasmda bu göstərici orta hesabla 21%, Pribaltika ölkələrində 7-13%, Qazaxıstanda 21%, Rusiyada 9% olduğu halda, Azərbaycanda cəmisi 2%-ə bərabər olmuşdur. İnkişaf etmiş ölkə meyarlanndan biri ümumi daxili məhsulun və sənayenin sahə strukturu olduğuna görə qeyd edim ki, belə ölkələrin kənd təsərrüfatında ümumi daxili məhsulun bir faizindən 2,7 faizinə qədəri istehsal edilir. İndi bu göstərici Azərbaycanda 5,3 faizdir (2013-cü il). Başqa sözlə ümumi daxili məhsulun aqrar sektordan asılılığı İngiltərədə 1%, Almaniyada 1,2, Yaponiyada 1,3, ABŞ-da 1,9% təşkil etdiyi halda, Azərbaycanda 5,3 faizdir. Emal sənayesinin inkişaf səviyyəsini əks etdirən 2.2 saylı cədvəldən görünür ki, Azərbaycanda emal sənayesi ümumi sənaye məhsul- lannm 17%-ni istehsal edir. Bu göstərici ABŞ-da 69% (2002-ci il), Yaponiyada 79, Almaniyada və İngiltərədə 77, Fransada 67% olmuşdur. Azərbaycanın qeyri-neft emal sənaye sahələrinndə sənaye məhsulunun yalnız 9 faizə qədəri istehsal olunur. 90
Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|