Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 2.1 Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət sektorları fizrə əlavə dəyərin artım tempi (2003-cQ ilə nisbətən, müqayisəli qiymətlə, faizlə)
vəsaiti sərf edilmiş, iqtisadiyyatın şaxələnməsinə xüsusi önəm verilmişdir. Eyni zamanda sosial problemlərin həlli, regionlann tarazlı inkişafi, sahibkarlığın işgüzar fəallığının artıniması, işsizliyin azaldılması da daim gündəmdə saxlanılmışdır.
2004 2005
2010
2012
Ümumi daxili məhsul
110,2
139,3
298
306
Mədənçıxarma sənayesi
102,5
174,6
501
427
Emal sənayesi
110,5
128,5
168
189
Elektrik enerjisi, qaz və su təchizatı
102,4 107,5
111
138
Kənd təsərrüfatı
105
113
127
142
Tikinti
136,9
139,6
268
372
Mənbə: Müəllif tərəfindən ‘‘Azərbaycan milli hesabları' indekslər metodundan istifadə etməklə tərtib edilmişdir. əsasında zəncirvarı 2013-cü İl ərzində əsas makroiqtisadi göstəricilər sırasında yer alan ümumi daxili məhsul (ÜDM) 5,8 faiz artaraq 57,7 milyard manat təşkil etmişdir. Bu dövrdə adambaşına düşən ümumi daxili məhsulun həcmi 2003- cü ildəki 873 manatdan (889dollar) 2013-cü ildə 6207 manata (və ya 7913 ABŞ dollanna) çatmışdır. Hesablamalara əsasən 2010-cu ildə dünya iqtisadiyyatında orta artım 4,8 faiz, MDB dövlətlərində isə 4,3 faiz təşkil etmişdir. 2010-cu ildə sənaye məhsulunun istehsalı 2,6 faiz, qeyri - neft sənayesində 6,6 faizlik, maşın və avadanlıqlann istehsalmda 1,9 dəfə, metallurgiyada 44,6 faiz, qida məhsullanmn istehsalmda 2,4 faiz artım qeydə alınmışdır. 2010-cu ildə Azərbaycanm neft-qaz sektorunda proqnozlar yerinə yetirilmiş, 51 milyon ton neft, 27 milyard kubmetr qaz hasil edilmişdir. 2010-cu ildə əsas kapitala yönəldilmiş investisiyalarda daxili investisiyaların payı 75,2 faiz təşkil etmişdir. Bu da dövlətin investisiya qoyuluşunda bilavasitə özünün iştirakı və ölkədə münbit investisiya mühitinin yaradılması ilə sıx bağlıdır. İqtisadi sahədə əldə olunan uğurlar ilk növbədə əhalinin həyat səviyyəsini yüksəltmək və sosial müdafiəsini gücləndirmək məqsədilə istifadə edilir. Bunun nəticəsidir ki, 2010-cu ildə minimum aylıq əməkhaqqı və əmək pensiyalannm baza hissəsi 85 manata çatmışdır, muzdlu işçilərin orta aylıq əməkhaqqı 9,1 faiz artaraq 325 manat təşkil etmişdir. Aztəminatlı şəxşlərə ödənilən sosial müavinətin məbləği orta hesabla 20, şəhid ailələri və təhsil alanlar üçün təqaüdlər isə müvafiq olaraq 50 və 15 faiz artınlmışdır 87
Azərbaycan hökuməti qlobal maliyyə böhranmm təsirlərinin neytrallaşdınl- ması və iqtisadi sabitliyin təmin olunması üçün adekvat siyasət həyata keçirmişdir. Görülən tədbirlər nəticəsində pul siyasəti manatın sabitliyinin qorunmasına, inflyasiyamn aşağı səviyyədə tənzimlənməsinə xidmət etmişdir. Dövlət daha böyük iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün yeni sənaye və emal müəssisələrinin tikintisinə də xüsusi önəm verir. Sumqayıtda tikilmiş texnopark (STP) sənayedə keyfiyyətcə yeni universal istehsal kompleksidir. Ümumilikdə 17 zavoddan ibarət olan STP-də respublika əhəmiyyətli müxtəlif çeşidli məhsullar, o cümlədən kabellər, transfarmatorlar, 3diksək gərginlikli avadanlıqlar, hidroturbinlər, su nasoslan, elektrik mühərrikləri, borular, texniki qazlar istehsal edilir. Zavodlar müasir texnologiyalar əsasmda ölkə iqtisadijo^atı üçün mühüm əhəmiyyətli böyük ixrac potensialına malik geniş çeşidli məhsullar istehsal edirlər. Həmin müəssisələrdə istehsal olunan məhsulun dünya bazarma ixracı ölkənin əlavə vaİ 30ita qazanmasına imkan verəcəkdir. Hazırda bütün ölkələr ərzaq təhlükəsizli)dndən qorunmağın əsas yolunu ölkə daxilində kənd təsərrüfatımn inkişafimn stimullaşdınimasmda görürlər. 2003-cü ildən başlayaraq Azərbaycanda aqrar sektorda həyata keçirilən islahatlar və bu sahəyə yatmlan investisiyalar kənd təsərrüfatımn inkişafına təkan vermişdir. Kənd təsərrüfatı məhsullan istehsalçılanna vergi güzəştlərinin uzunmüddətli tətbiqi, subsidiyalann və kreditlərin verilməsi ilə dövlət birbaşa aqrar sektorun inkişafma dəstək göstərir. Dövlət Taxıl Fondu tərəfindən 2 böyük tutumlu elevator. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə ümumi tutumu 140 min ton olan 13 taxıl anban tikilmişdir. Taxıl istehsalçılarım yüksək keyfiyyətli toxumla təmin etmək məqsədilə Yevlax rayonunda müasir tələblərə cavab verən “Azərtoxum” təsərrüfatı yaradılmışdır. Bundan əlavə dünyada taxıl bazannda yaranmış gərginliyi nəzərə alaraq idxal edilən buğda və un əlavə dəyər vergisindən azad olunmuşdur. Əhalini çörək və çörək məmulatı ilə etibarlı təmin etmək üçün Dövlət Taxıl Fondu tərəfindən alman buğdanın həcmi 2 dəfədən çox artınlaraq 500 min ton həddində müəyyən edilmişdir. 2013-cü ildə dövlət büdcə xərclərinin 46,5 faizini əsaslı tikintiyə, 48 faizim cari xərclərin maliyyələşdirilməsinə, 3,7 faizinin dövlət borclanna xidmət edilməsinə istiqamətləndirilmişdir. Ümumi xərclər 19,9 milyard manat olmuşdur. Mühüm makroiqtisadi göstərici, yəni dövlət büdcəsinin gəlirlərinin ümumi daxili məhsula nisbəti Azərbaycan üzrə 2003-cü ildə 17%-dən 2013- ci ildə 33,8%-ə qədər artmışdır (Dövlət Neft Fondundan transfer daxil olmaqla). Ancaq həmin ildə, neft fondundan transfer nəzərə alınmadan, dövlət büdcəsi gəlirlərinin ÜDM-ə nisbəti 14,3 faiz təşkil etmişdir. 2010-cu ildə bu göstərici Belarusiya üzrə-30, Rusiya üzrə-35, Qazaxıstan üzrə-31 faiz olmuşdur. 88
Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|