Eimi redaktor: Rəyçilər: Ağasəlim Ələsgərov

hesabına əldə edilmişdir. Beş ildə iqtisadiyyatda məşğul olanlann sayı cəmi 12 faiz 

artmışdır.  Əmək  məhsuldarlığı  orta  hesabla  ildə  14  faiz  yüksəlmişdir.  Ancaq 

qeyri-neft sektorunda əmək  məhsuldarlığı aşağı düşmüş  və 2005- ci ilin 93 faizini 

təşkil  etmişdir.  2010-cu  ildə  ölkənin  qeyri-neft  sənaye  sahələrində  209  min  nəfər 

fəaliyyət göstərmiş və cəmisi 2 milyard manatlıq əlavə dəyəri olan məhsul istehsal 

etmişlər. İqtisadi səmərəlilik baxıımndan onların əmək məhsuldarlığı (əlavə dəyərə 

görə)  qənaətbəxş  qiymətləndirilə  bilməz  (cəmisi  9627  manat).  Əmək 

məhsuldarlığının  ölkə  üzrə  artımı  neft  sektoru  hesabına  təmin  edilmişdir. 

2005-2010-cu  illərdə  əmək  məhsuldarlığının  hesabına  ümumi  daxili  məhsulun 

artımının 90 faizi, işçilərin sayının artması hesabına isə 10 faizi təmin edilmişdir. Bu 

qədər >mksək artım 2010- cu ildə ümumi daxili məhsulun artımının neft sektorunun 

hesabına  (65%)  əldə  edilməsi  ilə  izah  edilir.  Neft  sektorunda  işləyənlərin  sayı 

2010-cu illə müqayisədə 12% azalmış, qeyri-neft sektorunda isə 12% artmışdır. Fakt 

ondan  ibarətdir  ki,  2010-cu  ildə  əmək  məhsuldarlığı  ölkə  üzrə  9604  manat  (cari 

qiymətlə), o cümlədən neft sektoru üzrə 696 min manat (870 min dollar), qeyri-neft 

sektoru  üzrə  4862  manat  (6078  dollar),  kənd  təsərrüfatı  üzrə  -  777  manat,  emal 

sənayesində  4600  manat  olmuşdur.  Göründüyü  kimi  neft  sektorunda  əmək 

məhsuldarlığı qeyri-neft sektoruna nisbətən 150 dəfəyə qədər çoxdur. Beş ildə ölkə 

üzrə iqtisadiyyatda məşğul olanların sayı 460 min nəfər artmışdır. Artım bütünlükdə 

qeyri-neft  sektorunda  baş  vermişdir.  Bu  dövrdə  kənd  təsərrüfatmda  əmək 

məhsuldarlığı cəmisi 7,2 faiz, emal sənayesində isə 22,3 faiz yüksəlmişdir. Əmək 

məhsuldarlığını iqtisadiyyatın dövlət və qeyri-dövlət sektorlan üzrə də hesablamışıq. 

2011-ci  ildə  ölkə  üzrə  əmək  məhsuldarlığı  11905  manat,  o  cümlədən  dövlət 

sektorunda  7974  manat,  özəl  sektorda  13295  man.  olmaqla,  dövlət  sektoruna 

nisbətən  1,7  dəfə  çox  olmuşdur.  Buradan  da  bir  daha  sübut  olur  ki,  dövlət 

investisiyalarmm özəl sektora qoyulması iqtisadi cəhətdən çox sərfəlidir. 

Ekspertlərin  fikrincə,  Azərbaycanda  əmək  məhsuldarlığı  orta  Avropa 

göstəricisindən 3 dəfə aşağıdır (53, 07.04.2012). Bizim heablamalanmız göstərir ki, 

Rusiya, Belarusiya və Qazaxıstanla müqayisədə Azərbaycanda əmək məhsuldarlığı 

1,3-2,1 dəfə, Avropa ölkələri ilə müqayisədə 3,5-4 dəfə, ABŞ-la müqayisədə 5 dəfə 

aşağıdır (cədvəl 2.9). 

96 

---

Cədvəl 2.6 

Bəzi ölkələrin xidmət sektorunda əmək məhsuldarlığı (2006-cı il) 

 

Ölkələrin adı

 

Xidmət

 

sektorunda 

ümumi 

daxili  məhsul,  milyon 

dollar

 

Əhali,

 

mln.

 

nəfər

 

Adambaşına

 

göstərilən

 

xidmət,

 

dollar

 

İşçilərin

 

sayı,

 

min.

 

nəfər

 

Əmək

 

məhsuldar

 

dollarla

 

1

 

Belarus Respublikası

 

19205

 

9,8

 

1960

 

1,92

 

10003

 

2

 

Azərbaycan  Respublikası 

(2006-CI il)

 

4700

 

8,6

 

546

 

1,92

 

2448

 

3

 

Azərbaycan  Respublikası 

(2009-cı il)

 

12176

 

8,95

 

1360

 

2,0

 

6090

 

4

 

Qazaxıstan

 

Respublikası

 

43742

 

15,3

 

2859

 

3,7

 

11822

 

5

 

Özbəkistan

 

Respublikası

 

7152

 

27,8

 

257

 

3,78

 

1892

 

6

 

Ukrayna Respublikası

 

50644

 

46,6

 

1087

 

9,52

 

5320

 

7

 

Litva Respublikası

 

18300

 

3,4

 

5382

 

0,84

 

21786

 

S

 

Almaniya 

Federativ 

Respublikası

 

1912020

 

82,5

 

23176

 

24,6

 

77724

 

9

 

Amerika 

Birləşmiş 

Ştatları

 

101400000

 

301,0

 

336877

 

110,0

 

921818

 

Mənbə: 

“Azərbaycanın statistik göstəriciləri“, 2009, s.684, “Azərbaycanın milli 

hesabları", 2009, s.29, Dövlətstatkom, “Страны u Регионы мира", МГИМО МВД РФ, 

Москва, 2010, əsasında müəllif tərtib etmişdir. 

Cədvəl 2.7 

Bəzi ölkələrin kənd təsərrüfatında əmək məhsuldarlığı (2006-cı il) 

S.

 

s.

 

Ölkələrin adı

 

Kənd 

təsərrüfatında 

yaradılan  UDM,  mln. 

dollar

 

İşçilərin sayı, 

mln. nəfər

 

Əmək

 

məhsuldarlığı,

 

dollar

 

1

 

Belarus Respublikası

 

4062,5

 

858

 

4735

 

2

 

Azərbaycan Respublikası (2006-cı il)

 

1490

 

1552

 

960

 

3

 

Azərbaycan Respublikası (2009-cı il)

 

2883

 

1566,5

 

1840

 

4

 

Qazaxıstan respublikası

 

5670,3

 

1480

 

3831

 

5

 

Özbəkistan Respublikası

 

4768,2

 

4620

 

1032

 

6

 

Ukrayma Respublikası

 

16163

 

4968

 

3253

 

7

 

Litva Respublikası

 

1800

 

240

 

7500

 

8

 

Almaniya Federativ Respublikası

 

28970

 

1300

 

22285

 

9

 

Amerika Birləşmiş Ştatları

 

130000

 

1566,5

 

83041

 

Mənbə: 

“Azərbaycanın statistik göstəriciləri”, 2009, s.684, “Azərbaycanın milli 

hesabları",  2009,  s.29,  Dövlətstatkom,  “Страны  u  Регионы  мира",  МГИ 

Международных  отношений  МВД  РФ,  Москва,  2010,  əsasında  müəllif  tərtib 

etmişdir. 

97 

---