196
70
Йеня орада, с. 68.
71
Йеня орада, с. 69.
72
Йеня орада, с. 70.
73
Йеня орада, с. 100-101.
74
Йеня орада, с. 221.
75
Йеня орада, с. 393.
76
Йеня орада, с. 393.
77
Мящяммядяли Тярбийят. Данышмяндани-Азярбайъан, с. 393.
78
Йеня орада, с. 394.
79
Йеня орада, с. 395.
80
Йеня орада, с. 399.
81
Йеня орада, с. 436.
82
Бах: Хамдаллах Казвини. Нузхат ал-кулуб
(
материалы по Азербай-
джану
). Баку, 1983, с. 37-62.
83
Ябу Бякр ял-Гцтби ял-Ящяри. Тарихе-Шейх Цвейс, с. 10.
84
Йеня орада, с. 7-8.
85
Бартольд В.В. Сочинения, том VII. М., 1971, с. 282.
86
Мящяммядяли Тярбийят. Данишмяндани-Азярбайъан, с. 27.
87
Яссар Тябризи. Мещр вя Мцштяри. Бакы, 1986.
88
Йеня орада, с. 4.
89
Йеня орада, с. 250-256.
90
Йеня орада, с. 251-252 – фарсъадан тяръцмяси М.Султановундур.
91
Мящяммядяли Тярбийят. Данишмяндани-Азярбайъан, с. 134.
92
Йеня орада, с. 119.
93
Йеня орада, с. 119.
94
Гази Бцрщаняддин. Диван. Бакы, 1988, с. 4.
95
Йеня орада, с. 6.
96
Йеня орада, с. 11.
97
Йеня орада, с. 16.
98
Бах: Щаъыйева З.Т. Сули Фягищ. Йусиф вя Зцлейха (XIV яср Азяр-
байъан йазылы абидяси. Мятн вя лексик очерк). Бакы, 1991.
99
Гящряманов С., Хялилов Ш. Мустафа Зярир. Йусиф вя Зцлейха (По-
еманын мятни вя тарихи-грамматик очерк). Бакы, 1991.
100
Йеня орада, с. 167.
101
Мящяммядяли Тярбийят. Данишмяндани-Азярбайъан, с. 228.
102
Йеня орада, с. 301.
103
Йеня орада, с. 302.
104
Кяримов
К
. Азярбайъан миниатцрляри, с. 8.
105
Йеня орада, с. 10.
106
Йеня орада, с. 10.
107
Йеня орада, с. 12.
108
Азярбайъан тарихи. 7 ъилддя. III ъилд, с. 150.
197
109
Бах: Сяфярова З.Й. Сяфияддин Урмяви. Бакы, 1995; йеня онун. Азяр-
байъанын мусиги елми (XIII-XX ясрляр). Бакы, 1998; Цзейир Щаъы-
бяйов. Азярбайъан халг мусигисинин ясаслары. Бакы, 1985, с. 18.
110
Мящяммядяли Тярбийят. Эюстярилян ясяри, с. 89.
111
Йеня орада, с. 89.
112
Гийаси Ъ. Йахын-узаг еллярдя, с. 9.
113
Хамдуллах Казвини. Нузхат ал-кулуб (Материалы по Азербайджану),
с. 51.
114
Мурадов В. Орта яср Азярбайъан шящярляри, с. 66.
115
Онуллащи С.М. XIII-XVII ясрлярдя Тябриз шящяри, с. 198.
116
Азярбайъан тарихи цзря гайнаглар, с. 178.
117
Мурадов В. Орта яср Азярбайъан шящярляри, с.73.
118
Йеня орада, с. 73.
119
Йеня орада, с. 92.
120
Йеня орада, с. 113.
121
Гийаси Ъ. Йахын-узаг еллярдя, с. 8.
122
Йеня орада, с. 9.
123
Йеня орада, с. 90.
IV FƏSİL
AZƏRBAYJAN MƏDƏNİYYƏTİ XV ƏSRDƏ
§1. Dövrün ijtimai-siyasi, iqtisadi mühitinə ümumi
baxış.
XV əsrin əvvəlinə doğru Azərbayjan ijtimai-siyasi
təkamülünün yeni mərhələsinə qədəm qoydu. Bu zaman ölkənin
şimal qismində bir neçə yüzillik ərzində siyasi müstəqilliyini,
varlığını qoruyub saxlamaq uğrunda gərgin hərbi-siyasi,
xüsusilə diplomatik mübarizə aparmış Şirvanşahlar dövləti
mövjud idi. Əsrlər boyu onun dörd tərəfində müxtəlif dövlətlər
yaranmış, güjlənmiş, bir çox hallarda Şirvanşahlar dövlətini də
vassal ağılılığına salmış və siyasi tarix səhnəsini tərk etmişlər.
Daxili siyasi sabitliyi qorumağa çalışan Şirvanşahlar uğurlu,
mütəhərrik xariji siyasət sayəsində sülalə hakimiyyətini, dövlət
müstəqilliyini də mühafizə edə bilmişdilər.
1
XIV əsrin sonlarına
doğru Azərbayjanın jənub qismi Jəlairilər dövlətinin tərkibində
idi. Son Jəlairi hökmdarı Əhməd (1382-1410) gərgin
sülalədaxili mübarizədə qalib çıxaraq parçalanma təhlükəsi
qarşısında olan Jəlairilər dövlətinin ərazi bütövlüyünü bərpa edə
bildi.
Lakin Sultan Əhməd obyektiv prosesin (sülalə
hakimiyyətinin süqutunun) qarşısında ajiz idi. Yaxın və Orta
Şərq hökmdarlarını vahiməyə salmış Əmir Teymurun hərbi
yürüşü qarşısında davam gətirə bilməyəjəyini anlamış sultan
Əhməd Azərbayjanı tərk edərək Bağdada qaçmalı oldu. Jənubi
Azərbayjanda hakimiyyətə vaxtilə Sultan Əhmədə xidmət etmiş
Qaraqoyunlu Qara Məhəmməd yiyələndi. Tezliklə Azərbayjanın
jənub qismi yenidən Əmir Teymurun viranediji hərbi yürüşünün
hədəfinə çevrildi. Ölkənin bu hissəsi Qərbi İran və İraqla