Ekologiya” fanidan (amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazishga doir o‘quv-uslubiy ko’rsatma) Navoiy – 2023

Chang cho‘ktirish kameralarining ishlash tartibi. Changli havoni tozalash qurilmalari orasida chang cho‘ktirish kameralari alohida o‘rin egallaydi. Og‘irlik kuchi (P = mg) ta’sirida changli havoni chang zarralaridan tozalash uchun davriy yoki yarim uzluksiz ishlaydigan tozalash qurilmasiga chang cho‘ktirish kamerasi deyiladi. Ularning turli ko‘rinishlari 1-4 rasmlarda ko‘rsatilgan.
Tozalash printsipi shundan iboratki, kameraga changli havo oqimi ma’lum tezlik bilan kirib, chang zarralari o‘z og‘irlik kuchlari ta’sirida chang yig‘gich kameralaridan biriga tushadi, tozalangan havo esa tozalash qurilmasidan chiqib ketadi. Shuni alohida ta’kidlash kerakki, chang cho‘ktirish kameralari changli havo tarkibidan o‘lchami 100 km va undan katta bo‘lgan qattiq zarralarini ushlab qolishga mo‘ljallagan bo‘lib, ular tozalashning birinchi bosqichda qo‘llaniladi.
Changli havo
tozalangan havo

chang zarralari

rasm. Gorizontal chang cho‘ktirish kamerasi
Changli havoning tozalanish darajasi (qurilmaning ishlash samaradorligi) changli havo oqimining tezligiga bog‘liq. Tozalash kamerasida changli havo oqimining tezligi 1 m/s ni tashkil etganda changli havoni tozalash darajasi 60-80% ni tashkil qiladi, tezlik 3 m/s ga etganda esa bu ko‘rsatkich 40-50% dan oshmaydi, chunki tezlik oshganda chang yig‘gich kamerasiga cho‘kkan chang zarralari yana harakatga tushib, tozalangan havo bilan aralashadi, ya’ni ikkilamchi ifloslanishni vujudga keltiradi va tozalash qurilmasidan chiqib ketadi. Bunday holatlarda tozalash darajasi keskin pasayadi. Changli havo oqimining sekin harakatlanishini ta’minlash uchun kameraning hajmi kattaroq qilib yasaladi. Shuning uchun bunday tozalash qurilmalari oddiy tuzilishga ega bo‘lsalarda, ammo katta joyni egallaydi.
Ishlab chiqarish korxonalarida ko‘p polkali chang cho‘ktirish kameralaridan foydalaniladi (2- rasm).

Tozalqangan havo changli havo

2- rasm. Ko‘p polkali chang cho‘ktirish kamerasi
Kameradagi bo‘shliq ma’lum burchaklar ostida qiya qilib o‘rnatilgan polkalar yordamida seksiyalargа bo‘lingan. Kamerada changli havo oqimi sekin harakatlanadi, chang zarralari polkalarga uriladi va o‘z og‘irlik kuchlari ta’sirida cho‘kadi. Polkalarda chang zarralarining cho‘kish vaqti keskin kamayadi. Tozalash kamerasidan changlarni chiqarib olish uchun polkalar maxsus silkituvchi moslamaga ulangan bo‘ladi.
Chang cho‘ktirish kameralariing ishlash samaradorligini oshirish (havoni tozalash darajasini oshirish) maqsadida ularning ichki bo‘shliqida vertikal to‘siqlar yoki sim pardalar o‘rnatiladi. Bunday chang cho‘ktirish kameralarida (3 –rasm) changli havo oqimi to‘siqlarga urilib, tezligini pasaytiradi va chang zararchalari inertsiya va gravitatsion kuchlar ta’sirida chang yig‘gich kamerlaridan biriga kelib tushadi Ushbu tozalash qurilmalari ham dag‘al tozalash qurilmalari guruhiga mansub bo‘lib, ularda changli havoni tozalash darajasi 50-60% ni tashkil etadi.

Changli havo tozalqangan havo
chang zarralari