Ekspertizasi dərsliK
Yüklə 3,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ətirli spirtlərin hazırlanması
- Şəkər şərbətinin və kolerin hazırlanması
- Kupajın aparılması.
351 doldurulur. Üzərinə su-spirt məhlulu əlavə olunaraq xammalın növündən asılı olaraq, gündəlik qarışdırılmaqla 5-14 gün saxlanır. Sonra birinci axım cövhər götürülür. Xammala su-spirt məhlulunun təzə
partiyası əlavə olunur və gündəlik qarışdırılmaqla 5-10 gün saxlanır. Sonra ikinci axım cövhəri götürülür və eyni qabda birinci ilə qarışdırılır. İşlənmiş xammal tərkibindən qalıq spirti çıxarmaq üçün qovmaya verilir. Cövhəri ekstraksiya qurğusunda hazırladıqda saxlanma müddəti 2-3 dəfə qısalır. Cövhərlərlə xammalda olan efir yağlarının və ekstrakt maddələrinin 75-95%-i ayrılır. Ətirli spirtlərin hazırlanması. Ətirli spirt özünü rəngsiz, şəffaf destilyat kimi göstərir. Efir yağlı və digər ətirli xammalın su-spirt məhlulu ilə birgə destilləsindən alınır. Zavoda daxil olan ətirli xammal tərəzidə çəkilir, masada sortlaşdırılır və əzicidə xırdalanır. Otlar ot doğrayanlarda xırdalanır. Efir yağlı xammal destillə aparatının qazanına (kubuna) doldurulur, təzə xammaldırsa üzərinə 60 h.%, quru xammaldırsa 50 h.% tündlükdə su-spirt məhlulu əlavə olunaraq, destillə edilir. Destillənin əvvəlində və destillə prosesində temperatur 80- 90 0 C, sonunda isə 100 0 C olur. Ətirli spirtin su-spirt buxarları defleqmator və soyuducuya daxil olur. Destillə zamanı 3 fraksiya destilyat alınır (%-lə): baş 0,1-2; orta (ətirli spirt) 50-70 və son 30- 50. Hər fraksiyanın götürülməsinə orqanoleptik təhlildən sonra başlanır. Ətirli spirtin çıxımı 45-60% təşkil edir. Spirtin tündlüyü 75-80 h.%-dir. Alınan ətirli spirt toplayıcıya yığılır və nasosun köməyilə mernikə vurulur. Qalan fraksiyalar toplayıcı-mernikə yığılır. Cövhərlərin və ətirli
spirtlərin alınma
prosesini intensivləşdirmək üçün vakuum qurğulardan istifadə olunur. Şəkər şərbətinin və kolerin hazırlanması. Şərbətlər isti və soyuq üsulla 65,8 və 73,2 kütlə % qatılıqda hazırlanır. Şəkər şərbətinin soyuq üsulla hazırlanması şəkərin 20-25 0 C-də suda həll edilməsi ilə aparılır. İsti üsulla kütlə payı 65,8% olan şərbət almaq 352 üçün şərbət bişirmə qazanlarına 1 kq şəkərə 0,5 dm 3 hesabı ilə yumşaldılmış su əlavə edilməklə; kütlə payı 73,2% üçün isə -0,35 dm 3 miqdarında su tökülərək (qarışdırıcı ilə) fasiləsiz şəkildə qarışdırılır. Su 50-60 0 C-yə qədər qızdırılır. Hesablanan miqdarda şəkər əlavə olunur. Şəkər həll olunduqdan sonra şərbət iki dəfə qaynayana qədər qızdırılır, əmələ gələn köpük götürülür. Köpük və yuyuntu suyu xüsusi toplayıcıya yığılır və süzülmədən sonra növbəti bişirmə üçün istifadə olunur. Qaynama 30 dəqiqədən artıq çəkməməlidir. Əks halda şərbətin rəngi dəyişir. Hazır şəkər şərbəti süzgəcdən keçirilir, nasosla soyutmaya və sonra xüsusi paylayıcı- toplayıcıya yönəldilir. Əgər 73,2% qatılıqda şəkər şərbəti hazırlamaq lazımdırsa (so- yutmada şəkər kristallarının çökməsinin qarşısını almaq üçün), bişirmədə şərbətə 1 ton şəkərə 1,0-1,5 kq hesabı ilə 10%-li limon turşusu vurulur. İnversiya müddəti 2 saat, inversiya dərəcəsi 50%- dir.
Koler elektrik qızdırıcılı bişirmə qazanlarında da hazırlanır. Qazana çəkisi məlum olan miqdarda şəkər doldurulur və 160- 180 0
ləşmə baş verir. Onu fasiləsiz qarışdırılmaqla aparırlar. Koler hazır olan kimi bişirməni dayandırır və koleri 60 0 C temperaturlu su ilə 1,35 sıxlığa (təqribən 70 kütlə %) qədər duruldurlar. Koler 60- 65 0 C-yə qədər soyuduqda qarışdırmanı dayandırır və onu nasosla təzyiq toplayıcıya vururlar. Kupajın aparılması. Ayrı-ayrı tərkib hissələrinin qarışdırıl- ması ilə likor-araq məmulatlarının hazırlanma prosesi kupaj aparılması, alınan qarışıq isə kupaj adlandırılır. Kupajın hazırlanması - texnoloji prosesin əsas əməliyyatı olub, məmulatın keyfiyyəti onun dəqiq yerinə yetirilməsindən çox asılıdır. Kupajdan əvvəl meyvə-giləmeyvə şirələri, morslar çökün- tüdən ehtiyatla ayrılır və süzücü-sıxıcıdan buraxılır. Əgər lazım gələrsə əvvəlcə bentonitlə işlənir. Limon turşusu kupaja vurul- mazdan əvvəl suda həll edilir. Efir yağları və vanilin 353 spirtləşdirilmiş məhlullar şəklində əlavə olunur. Rəngləyici indiqokarmin və tartrazin qabaqcadan suda, yaxud məmulatın kupajından götürülən nümunədə həll edilir. Koler kupaja vurulmazdan əvvəl su ilə (1 kq kolerə 1 dm 3 su) duruldulur. Spirt və ətirli maddələr itkisi olmaması üçün şəkər şərbəti kupaja vurulmazdan əvəl 20 0 C-yə qədər soyudulur. Likor-araq məmulatları reseptə uyğun hazırlanır və xammal sərfi 1000 dal məmulatın hazırlanması üçün müəyyən olunur. Meyvə-giləmeyvə xammalından hazırlanan məmulatlarda həm- çinin ümumi ekstraktın miqdarı (kq), efir yağlı xammaldan alınanlarda isə efir yağlarının miqdarı (dm 3 ) da göstərilir. Reseptdə həmçinin 1000 dal məmulatın hazırlanması üçün xammal sərfi (kq) də göstərilir. Xammal və yarımfabrikatların sərfi orta keyfiyyətli xammala görə aparılır. Adətən zavodda olan xammal və yarımfabrikatlar qəbul olunmuş reseptdən bir qədər fərqlənir. Ona görə də kupajın hazırlanmasına keçməzdən əvvəl onun hesablanması aparılır. Sonra laboratoriyada sınaq kupajı yerinə yetirilir. Kupaj aparılarkən şəkərin qatı spirt məhlulunda çöküntü əmələ gətirmək xassəsi nəzərdə saxlanılmalıdır. Ona görə də kupajda tərkib hissələrinin qarışdırılması müəyyən ardıcıllıqla aparılmalıdır. Əvvəlcə spirtləşdirilmiş şirələr, morslar, cövhərlər, ətirli spirtlər sonra rektifikasiya olunmuş spirt və məmulatın hazır- lanması üçün nəzərdə tutulan suyun çox hissəsi verilir. Möhkəm qarışdırıldıqdan sonra qarışığa şəkər şərbəti, limon turşusu, rəngləyicilər və tələb olunan həcmə çatdırmaq şərti ilə su əlavə olunur.
Analizin nəticələrindən asılı olaraq kupaj korreksiya olunur (tənzimlənir) və göstəriciləri tələb olunan parametrlərə uyğun gəldikdə süzülməsinə icazə verilir. Hazır kupaj süzülmədən sonra yenidən analiz olunur və standartın tələblərinə və reseptə uyğun gəlirsə doldurulmaya icazə verilir. Süzülmənin sürətinə məmulatın özülülüyü, sıxlığı və tem- peraturu təsir göstərir. Süzülmə üçün fasiləli işləyən azbest
Yüklə 3,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|