Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr

Yuqori kuchlanishning o‘sish tezligi o‘t oldirish tizimining ishonchli ishlashini ta’minlashda katta
ahamiyatga ega. YUqori kuchlanish, teshib o‘tish kuchlanish qiymatiga qanchalik tez erishsa, o‘t oldirish
shami izolyatoridagi qurum orqali isrof bo‘ladigan tok miqdori shunchalik kam bo‘ladi. Hozirgi kunda
qo‘llanilayotgan ko‘pchilik o‘t oldirish tizimlarida yuqori kuchlanishning o‘sish tezligi 250-350 V/mks ga 
teng, VAZ-2109 avtomobilidagi yangi elektron o‘t oldirish tizimida uning qiymati 700 V/mks gacha boradi.
Yuqori kuchlanish bo‘yicha zaxira koeffitsienti K


z

.  O‘t oldirish tizimining ishonchli ishlashi
uchun, avj oldiradigan yuqori kuchlanish U
2max
, teshib o‘tish kuchlanishi U

to


qiymatidan ancha katta

bo‘lishi kerak. Chunki, bir tomondan avtomobillarni ishlatish borasida o‘t oldirish g‘altagi va yuqori 
kuchlanish o‘tkazgichlarining izolyatsiyasi eskirishi natijasida o‘t oldirish tizimi avj oldiradigan yuqori
kuchlanish tobora pasayib boradi. Masalan, 50000 km yo‘l yurgan avtomobillarda yuqori kuchlanish 20% 
gacha kamayishi mumkin. Ikkinchi tomondan, yuqorida ko‘rsatilganidek, teshib o‘tish kuchlanish qiymati
ham dvigatelning ishlash sharoitiga ko‘ra o‘zgarib turadi va dvigatelni ishlash muddati oshgan sari u ham 
ortib boradi.
Yuqori kuchlanish bo‘yicha zaxira koeffitsienti K
z
, o‘t oldirish tizimi avj oldirgan yuqori kuchlanish 

qiymati U

2max

ni teshib o‘tish kuchlanishi U

to


ga nisbati bilan aniqlanadi:

,
max

2

to

z

U

U

K

. 

O‘tkazilgan ilmiy-tadqiqot ish natijalariga ko‘ra yangi avtomobillar yoki o‘t oldirish tizimining yangi

komplekti uchun yuqori kuchlanish bo‘yicha zaxira koeffitsienti K
z
=1,5 dan kam bo‘lmasligi kerak.