Elżbieta Struzik
Yüklə 372,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
BIOELEKTRONICZNA METAFIZYKA ŚWIATŁA W. SED LAKA 101
życia i nieśmiertelności było światło”21. Współczesna metafizyka światła, sięgająca do kwantowego dna życia i świadomości, rozpatrująca problem istnienia ludzkiego przez pryzmat elektromagnetycznej teorii życia, stanowiła by filozoficzną próbę uzasadnienia pierwotnych przekonań człowieka, iż życie indywiduum jest światłem, przy czym rozpatrywanie problemu nie ogranicza się do odkrywania warstwy znaczeniowej w symbolu, lecz dotyka samej natury rzeczywistości i bytu ludzkiego. Kategoria światła towarzyszyła człowiekowi w procesie kształtowania się jego świadomości, przybierając różne formy wyobrażeniowe w zależności od stopnia rozwoju pojęć abstrakcyjnych i możliwości wyrażania rzeczywistości zdeterminowanej jego rozwojem indywidualnym w obrębie gatunku. Jak kolwiek nie istnieje „specjalna archeologia światła”, można — jak przypuszcza Sedlak — rozważać tezę, „że światło jest czynnikiem antropogennym, nie tylko jako kryterium odróżniające hominidów od zwierząt, ale także jako czynnik dynamizujący używanie świadomości i jej rozwój”22. W innym miejscu stwierdza: „Umysł ludzki jest rzeczywiście wielościennym pryzmatem łamią cym światło na wszelkie sposoby. Światło jest zawsze jasną smugą w historii człowieka. Od anim aqi ciał niebieskich i ognia, do przypisania bóstwu atrybutów świetlistości, poprzez kult solamy, filozoficzną obróbkę światła i drapowanie Jedynoboskości w świetlistą oprawę. Minął olbrzymi czas, w którym światło łamało się w ludzkiej myśli poszukującej najlepszego wyrazu dla transcendentalnej abstrakcji. Mózg człowieka jest jakimś niepojętym pryzmatem ze szczególną skłonnością do światła. Upodobania w tym kierunku wydają się rzutować na naturę myśli.”23 Sedlak uważa, iż pierwotnych źródeł wszelkich teorii światła poszukiwać należy w rozważaniach starożytnych myślicieli greckich, którzy uwzględnili dawne teogonie wschodnie i greckie, antropomorfizując jeden z elementów świata — ogień. N ader często odwoływały się one do dwóch praelementów — 21 W. S e d l a k : Życie jest światłem. Bioelektronika i możliwości nowej antropologii. „Studia Filozoficzne” 1978, nr 10, s. 100. Myśl ta znajduje wyraz w pracy W. S e d l a k a: Człowiek i Góry Świętokrzyskie. Warszawa 1993, w szczególności w rozdziale Antropologia gigantyzmu, s. 187— 194. Ważność kategorii światła, które uznaje za czynnik antropogenny, ukazuje w pracach: Na
s. 133—145, a także w rozdz. 10: Załamanie światła w pryzmacie myśli, s. 111— 121. 22 I d e m : Na początku było jednak światło..., s. 138. 22 Ibidem, s. 114. Sedlak uważa, iż człowiek posiadał intuicyjną wiedzę, identyfikując życie* ze światłem, światło z boskośdą i wiecznością. W Życie jest światłem napisze: „Intuicja pochodzi widocznie z naj głębszych pokładów nieskażonej natury ludzkiej. Może być w rezonansie z istotnymi cechami żywej materii. Intuicja może stanowić jedynie »okno«, przez które przeziera w autentycznej postaci natura człowieka [...]. Ludzkość musi przez tysiąclecia oczekiwać, by twórcza myśl na tak długim promieniu czasu zatoczyła krąg, uzasadniając jej odwieczną intuicję.” Ibidem, s. 342—343. 102 ELŻBIETA STRUZIK światła i ciemności. Filozofia starożytna jońskich filozofów przyrody, po szukująca prapoczątku wszechistnienia, jako jeden z praelementów kon stytuujących rzeczywistość wymieni ogień. Również pitagorejczycy w swoich rozważaniach kosmologicznych zwrócą się ku tej kategorii, wprowadzając do rozważań astronomicznych kategorię „ognia centralnego”. W refleksji nad powstaniem wszechświata wprowadzą kategorię próżni, utożsamiając nie- ograniczoność z ciemnością, światło zaś z ograniczonością. Opozycyjność światła i ciemności, jak również poszukiwanie przeciwieństw wypływają ze skłonności dualistycznego widzenia rzeczywistości. Pitagorejczycy stan po czątkowy wszechświata wyobrażali sobie jako nieograniczoną przestrzeń, ciemną próżnię pozbawioną światła, ale charakteryzującą się pewną potenc- jalnością zaistnienia światła. Ciemność m a pejoratywne znaczenie, a ogień, światło jako ograniczone, czyli zrozumiałe, stanowiły element pozytywny. W koncepcji Heraklita ogień staje się obrazem zmiennej rzeczywistości, owa zmienność jest właśnie tym stałym, poszukiwanym przez jońskich filozo fów przyrody praelementem. Heraklitejski ogień m a cechy pierwotne i wtórne. Pierwotną jest ciepło; światłu i jasności nadano status pochodnych. Ogień uznany zostaje za życiodajną zasadę (duszę istot żyjących), a także utoż samiony z mądrością (logosem). Heraklit mówiąc o boskości ognia i logosu, ulega wpływom Ksenofanesa, który wypracował oryginalną koncepcję bóstwa (całe jest myśleniem, siłą duchową kieruje światem). Późniejsze interpretacje sprowadzą się do utożsamienia bóstwa z logosem, stąd też późniejsi filozofo wie będą używać kategorii logosu w sensie metafizycznym, utożsamiając logos z rozumem boskim, mającym charakter immanentnej siły kierującej wszelkimi procesami kosmicznymi. Człowieka zaczyna się pojmować jako swoisty mikrokosmos podlegający procesom kosmicznym, obdarzony duszą pojmowa ną jako czysty ogień, który jest zasadą życia i mądrości. Kategoria światła w ujęciu symbolicznym, a także w znaczeniu metaforycznym pojawi się w Państwie Platona. D obro świata Idei postrzega on jako źródło światła i istnienia rzeczywistości świata zmysłowego. W nawiązaniu do Platona powstaje teoria światła Filona z Aleksandrii, przedstawiciela synkretyzmu żydowskiego. Drugie źródło jego teorii stanowi biblijna interpretacja światła. Odkrywa sens alegoryczny Biblii i poddaje go swoistej interpretacji. Boga pojmuje jako istotę transcendentną wobec świata, dla człowieka niepojętą i niedostępną w procesie poznania rozumowego. Jedynie mistyczna intuicja umożliwia poznanie tajemniczego Absolutu. Filon określa Boga jako pra- światłość, uznaje za stwórcę idei, czyli wiecznych prawzorów rzeczy. Innym synkretycznym nurtem podejmującym problematykę opozycyjności światła i ciemności, dobra i d a będzie gnostycyzm. W ramach filozofii religii gnostycy starali się połączyć myśl Platońską z pierwiastkami chrześcijańskim, włączając także mity i wierzenia religijne Wschodu. Teologia gnostycka eksponuje radykalny dualizm, który rządzi relacją Bóg — świat, człowiek — świat. Bóg
Yüklə 372,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|