54
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
Bu kəlamların nə demək olduğunu az da olsa anla
yırdım. Ona görə də mənə nə qədər “evimin dirəyi,
gözümün işığı” deyib əzizləsələr də, valideynlərimin
xoşuna gəlməyən hərəkətlərdən çəkinirdim.
* * *
Kənddən çox da aralı olmayan dağların ətəklə
rindən həmişə yanıqlı tütək səsi gəlirdi. Əlimi alnıma
qoyub həmin səmtə baxanda qoyunquzu sürüsü gö
rünürdü. Və bilirdim ki, Nəcinin otardığı qoyunlar
dır. Kənddə ondan başqa heç kimin tütəyi yoxudu.
Onun əsl adı Nəcəf idi. Lakin hamı onu Nəci deyə ça
ğırırdı. Ermənilər Köhnə Həsənlini yandırıbdağıdan
da ataanası, bacıqardaşı faciə ilə həlak olmuşdu.
Nəcinin ipi Allahdan üzülmədiyindən sağ qalmışdı.
Ağlagəlməz bir təsadüf nəticəsində əmisi Mikayıl
qundaqda olan Nəcəfi qoltuğuna alıb ölümün ağzın
dan qurtarmışdı. Nəci, ayağı yer tutandan sonra ona
himayə duran əmisinə çobanlıq eləyib, qoyun otarır
dı. Nəcəfin oynaq, qara gözləri, şivərək boyu, dolu
sifəti, mərcan kimi ağappaq dişləri vardı. Çaldığı ala
bəzək tütəyi Köhnə Həsənlinin qabağındakı bataqlıq
da bitən qarğıdan düzəltmişdi. Aramızda xeyli yaş
fərqi olsa da, bizimki tuturdu. Qocam onu da deyirdi
ki, Nəcəf yetim olsa da, gözükönlü tox, halal uşaqdır.
Heyləsindən adama zərər gəlməz. Qocamdan icazə
alıb teztez Nəcinin yanına gedirdim. Məni görəndə
elə sevinirdi ki! Deyirdi ki, sən yanımda olanda darıx
mıram. Birinci dəfə Nəcinin yanına gedəndə sürünün
itləri kənardan qaraltımı alıb hürəhürə üstümə cum
dular. Nəci duyuq düşənəcən, itlər məni haqladılar.
Elə qorxdum ki! İncəvara, itlər yaxınlaşanda nəyə
55
Daş y
ağan gün
görəsə mənə dəymədilər və peşman olubmuş kimi
quyruqlarını bulayıb kənarda şöngüdülər.
Nəci “Qorxma! Qorxma!” – deyədeyə yamacaşağı
yüyürüb, özünü mənə yetirdi. Əvvəlcə itlərə təpindi,
sonra mənə ürəkdirək verib dedi ki, arxayın ol,
mənim itlərim heç vaxt arvaduşağa dəyib toxunmaz.
Nəinki mənimki, kənddəki itlər də arvaduşağı qap
mır. Qapsa, heyləsini bircə gün də qapıda saxlamaz
lar, aparıb azdırarlar.
İtlərin bu xasiyyətini bilmirdim. Nəci: “Əsl it qadı
na, bir də uşağa dəyməz” deyəndə, təəccüb məni gö
türdü. İlahi, it itliyi ilə qadınauşağa dəymir, amma
erməni quldurları Köhnə Həsənlidə insafsızcasına
bütün arvadları, uşaqları, qundaqdakı körpələri belə
qırıb, qılıncdan keçiriblər. Ha fikirləşdim, bu sualıma
cavab tapa bilmədim. Və erməni vəhşilərinə olan
nifrət hissim daha da gücləndi.
Nəci teztez ataanasının, altı bacısının, iki qarda
şının ermənilər tərəfindən işgəncə ilə necə öldürül
düyündən ürəkağrısı ilə danışıb kövrəlirdi. Nəciyə
həmin qanlı hadisələri əmisi Mikayıl danışmışdı. Nəci
əmisinin dediklərini dilə gətirdikdən sonra alabəzək
tütəyə dəm verirdi. O, ermənilərin Köhnə Həsənlilərin
başına gətirdiyi müsibətləri alabəzək tütəyin dili ilə
car çəkib, dağlarıdaşları lərzəyə gətirirdi. Həmişə də
tütəyi çalanda yönünü Köhnə Həsənliyə tərəf tutur
du. Hərdən tütəyinə ara verib deyirdi ki, neçə dəfə
qoyunları Köhnə Həsənli tərəfdəki yamaclara verib,
ataanamın, bacıqardaşlarımın qəbrini axtarmışam,
amma tapa bilməmişəm. Əmim bunu eşidib biləndə
dedi ki, nahaq yerə özünü yorma. Dava vaxtı ermənilər
uşaqdanböyüyədək hamısını ucdantutma qırırdılar.
56
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
Sonra da meyitlərini ya yandırır, ya da ki, dərin
xəndəklər qazıb basdırırdılar. Ona görə də dördbeş
min adamdan birinin də qəbir yeri bilinmir. Nəci bu
sözləri deyəndə, oynaq qara gözlərindən qopan yaş,
çöl havasında qızarıb qaralan dolu sifətindən süzülüb
yaxasını isladırdı. Nəcinin nələr çəkdiyini təsəvvür
etdikcə ürəyimin başına od düşürdü.
Quyruğu yerlə sürünən buynuzlu qara qoç ala
bəzək tütəyin yanıqlı səsini eşidəndə sürüdən təklənib,
Nəciyə tərəf gəlirdi və sahibinə yanaşıb onun söy kən
diyi dəyənəyə sürtünürdü. Nəcinin əynindəki nimdaş
pencəyin ətəyini yalayırdı. Buynuzlu qara qoç Nəcinin
özününküydü. Əmisi bu qoçu ona quzu vaxtında ba
ğışlamışdı. O da belə olmuşdu: İki payız bundan əvvəl
əbrəş qoyun üç quzu doğmuşdu. Əmisi həmin quzu
lardan birini Nəciyə peşkəş eləyib demişdi ki, bu,
səninkidir. Nəci də həmin vaxtdan buynuzlu qoçu ələ
öyrətmişdi. Buynuzlu qara qoç da Nəcidən əl çəkmirdi,
mehrini ona salmışdı. Teztez sürüdən ayrılıb Nəciyə
sürtüşürdü. Hərdən sahibinə buynuz da atırdı, ancaq
bərkdən vurmurdu, Nəci ilə oynamaq istəyirdi. Buy
nuzlu qara qoçun bu cür şıltaqlığından Nəcinin xoşu
gəlirdi, eyni açılırdı və çiynindəki çantadan çörək qır
qırıntısı çıxardıb buynuzlu qoça yedizdirirdi. Buynuz
lu qara qoç Nəcinin üzünə baxabaxa çörəyi ləzzətlə
göyşüyürdü. Ancaq buynuzlu qoç kənar adam kimi
mənə məhəl qoymurdu. Və bə zən də geri çəkilib üstü
mə cumur, məni vurmaq istə yirdi.
Buynuzlu qara qoç həddini aşıb cızığından çıxan
da Nəci ona təpinirdi. Buynuzlu qara qoç da səhvini
başa düşürmüş kimi qabaq ayaqlarını qaldırıb Nəcinin
çiyinlərinə qoyur, onun boyunboğazını, sirsifətini,
57
Daş y
ağan gün
alabəzək tütəyini qoxulayıb yalayır və sanki qəlbisınıq
olan yetim sahibinin könlünü almaq istəyirdi. Nəci də
buynuzlu qara qoçun bu hərəkətindən xoşhal olub,
onun yanlara əyilmiş buruqburuq buynuzlarına, qaş
qa alnına, boğazından sallanan qoşa qotazlara, qəşəng
gözlərinə sığal çəkirdi. Mən isə belə bir mənzərənin
şahidi olmaqdan məmnunluq duyurdum. Nəci ilə
buynuzlu qoçun rəftarına heyranlıqla tamaşa edib,
onların mehribanlığına həsəd aparırdım. Buynuzlu
qara qoç elə bil alabəzək tütəyin səsində Nəcinin ke
çirdiyi iztirabları hiss edir və arxasız sahibinin acı ta
leyini anlayıb, ona həmdərd olmaq istəyirdi.
Ucubucağı görünməyən qoyun sürüsünün içində
bircə buynuzlu qoç Nəcininki idi. Neçə dəfə əmisi
qəssab çağırıb buynuzlu qara qoçu kəsdirmək istə
mişdi. Nəci yalvarıbyaxarıb birtəhər əmisini bu niy
yə tindən çəkindirmişdi. Mikayıl kişi də: “Yetimin
nəfəsi ağır olar, buynuzlu qoçu kəssəm, Nəcinin qəl
binə dəyər, sonra ziyan çəkərəm” – mülahizəsi ilə fik
rini dəyişmişdi.
Nəci buynuzlu qara qoçu ilə fəxr edirdi və ona elə
gəlirdi ki, dünyanın ən dövlətli adamıdır. Hərdən
kədərli köks ötürüb deyirdi ki, qoyunun ömrü uzun
olmur. Buynuzlu qoç tezgec kəsilməlidir. Ona görə
də fikirləşdim ki, bir gün əmimin saqqızını oğurlayıb
ona deyim ki, buynuzlu qoç qocalıb ətini tökməmiş
altıbalalı doğar qoyuna dəyişsin. Ana qoyunu artırıb
ayrıca sürü düzəldərəm, vardövlətim aşıbdaşar.
Əmim məni evləndirər. Özümə ayrıca ailə quraram,
güngüzəran düzəldərəm, kənddə beş kişinin biri ola
ram.
Dostları ilə paylaş: |