ƏLİ İldirimoğlu daş yağan gün Redaktor: Nadir Məmmədli
Yüklə 10,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
50 Ə li İld ırı m oğ lu nalə çəkirdi. Malların böyürtüsü alaçıqları başına gö türmüşdü. Dəhşətli hadisə baş veribmiş kimi, orda burda alaçıqların yanına qısılmış itlər ağızağıza verib ulaşırdılar. Uşaqlıböyüklü hamı alaçıqdan çıxıb bu müdhiş mənzərəni təəccüblə seyr edirdi. Çobanlar dəyənəklərini işə salıb burada yas tutub, ağlaşma qu ran malların hərəsini bir tərəfə qovdular. Mən yaxın lıqda dayanan yaşlı kişiyə yanaşıb, şahidi olduğum bu həngamə barədə ona cürbəcür suallar verirdim. Bu cür hadisələrə öyrəşmiş yaşlı kişi təmkinlə: – Qaramalın adətidir, – dedi. – Qan qoxusunu hiss edəndə başbaşa verib böyürür, harayhəşir salırlar. Bu da onların yas tutub ağlaşmasıdır. Gərək cöngəni kəsəndən sonra qanını basdırıb izini itirəydik. Yaşlı kişi bu sözləri deyib xəyallandı və əlini gözü mün üstünə tökülən qalın saçlarımda gəzdirərək: – Bacıoğlu, qan tökmək pis şeydir, – dedi. – Görür sən, heyvan heyvanlığıynan qan görəndə üsyan qaldı rır. Ona görə də həmişə kənddə öküz, inək, cöngə kəsəndə dərhal çala qazıb qanı basdırırlar ki, yeri bilinməsin. Bilinəndə, bax, bu cür şivən qoparırlar. Bu sözləri eşidəndə məyus oldum. Fikir məni gö türdü. Erməni daşnaklarının qoşun çəkib Köhnə Həsənlidə minlərlə insanı qana boyaması gəlib durdu gözümün qabağında. – Heyvanlar qan görəndə dəh şətə gəlib üsyan eləyir, ağlayıb harayhəşir salırlar. Bəs insanlar necə?! Görəsən Andranik, onun əlisilah lıları bu cür şüursuz, dilsizağızsız heyvanlardan niyə ibrət götürmür?! Qan tökməyi özlərinə rəva bilib, bu cür qəddar hərəkətləri ilə hələ bir qürrələnib, fəxr edirlər?! Ona görə də Tağyurd yaylağından qayıdandan sonra Qarğı bulağı tərəfdə saldığım kəndin aqibəti 51 Daş y ağan gün barədə hey düşünürdüm. Və fürsət düşdükcə balaca kəndimə baş çəkib, səngərlərdəki gözətçilərin qulağı na pıçıldayıb, onları başa salırdım ki, ayıqsayıq ol sunlar. Erməni başkəsənləri harda olsa, yenə də diri lib gələcək... * * * Təzə Həsənlinin kinosu yox, teatrı yox, məktəbə gedən vaxtım da deyildi. Evdə qalanda darıxırdım. Qocam da ki, gecəgündüz üstümdə yarpaq kimi əsirdi. Məni gözündən kənara buraxmırdı. Deyirdi ki, təkbaşına bu yalyamacı az ölç. Həftədə bir çarıq yır tırsan. Evdə gön də qalmayıb. Gönə görə demirəm ey, baban hardan olsa tapıb gətirəcək, dilimağzım quru sun, gedib yalyamacda azarsan, başına bir iş gələr, qabağına qurdquş çıxar, ilan çalar, daşdanqayadan yıxılarsan... Evdə oturanda arxayın oluram. Gördün darıxırsan, hərdən çıx kəndin arasına, taytuşlarınla oyna. Qocamın sözüynən çox vaxt evdən bayıra çıxmır dım. İkilikdə olanda əyirib boyadığı rəngbərəng iplərin kələfini açaaça mənə cürbəcür nağıllar danı şır, öyüdnəsihət verirdi. Deyirdi ki, oturandaduran da, camaat arasına çıxanda elə hərəkət et ki, hamı saa bəhbəh desin. Həmişə danışığını bil, yersiz deyib gülmə. Fikir vermişəm, hərdən qaşıqla umac, əriştə, süddü şorba, dovğa yeyəndə hortdadırsan. O, pis adətdir. Qıraqdan baxanlar üzünə deməsə də, ürə yində səni qınayar. Nəbadə yalan söz danışasan. Son ra beüzm olarsan. Arxanca söyüb deyərlər: buna öyüd verən beləbelə olsun. Öyüd verənin də kimdir?! Mən, baban, dayın, atan... Yaxşı oğul ataanasını söydürməz. Pis söz danışanın dilinə ziyil çıxar. Süfrəyə çörək 52 Ə li İld ırı m oğ lu gələndə acgözlük eləmə. Onda adama qarınqulu de yər lər. Xörəyi də çox yemə. Elə elə ki, həmişə gözün çörəyin dalınca qalsın. Çox yemək adamı az yeməkdən də qoyar. Yad yerə düşsən, çox yeyəndə dili dinc dur mayanlardan biri qıpqırmızı üzünə vurub deyər ki, balam, saman sənin deyil, samanlıq da sənin deyil?.. Qocam bir dəfə üzünü bozardıb: – Yaxşı yadıma düşdü, – dedi. – O nə ədəbsizlikdir eləmisən?! Ötən cümə axşamı hüzür yerindən gələndə qapıbir qonşumuz Gülgəz xalan səndən gileygüzar elədi. Dedi ki, cücəli toyuğumuz çəpərin deşiyindən sizin qapıya keçmişdi. İtin qorxusundan o tərəfə ad daya bilmədim. Nəvən də kənarda durub baxırdı. Nə qədər yalvarıb, ilan dili çıxartdım ki, xalan qurban, o toyuğun qabağına bir daş at geri qayıtsın, elə bil sö zümü daşa deyirdim. Gədə yerindən də tərpənmədi... Gülgəz xalan heylə deyəndə xəcalətimdən ölüb yerə girdim. O cür xasiyyətini tərgit. Adam üzüyola olar, yeri deyəndə yüyürər. Böyüyün sözünü yerə salmaz. Hər şey o tərəfə qalsın, Gülgəzlə od qonşusuyuq. Nənən yerində də arvaddır. İnsafüçünə, səndən ötəri özünü öldürür, hər dəfə inəyi doğanda bulamasını bi rinci saa gətirir. İndi de görüm, bütün bunların qaba ğında saa yaraşarmı ki, onun dediyini yerə salasan?! Gərək Gülgəz xalanın ağzından söz çıxan kimi toyu ğu da, cücələri ilə bir yerdə çəpərdən addadıb hin lə rinə salaydın. O da saa bir bərəkallah deyərdi. Yadın da saxla ki, sözə baxmaq ədəbdəndir. Qoy deməsinlər ki, filankəsin nəvəsində qanacaq deyilən şey yoxdur. Özümüzə görə adımızsanımız var. Ocağımıza töhmət gətirmə... Qəlbi sınıq nəvə kimi ailədə mənə nə qədər nəvaziş göstərib, nazımı çəksələr də, kiçik bir qəbahətimi ba 53 Daş y ağan gün ğışlamırdılar. Ona görə də çalışırdım ki, hər bir dav ranışım böyüklərin ürəyincə olsun. Özümü çox da ərköyün aparıb, şıltaqlıq eləmirdim. Valideynlərimin məndən iynənin ucu qədər incidiyini hiss edəndə xəcalət çəkirdim və başımı qaldırıb onların üzünə baxa bilmirdim. Bir dəfə babam həyətimizdəki iydə ağacının kölgə sində, özündən bir neçə yaş kiçik olan əmisi oğlu İsfəndiyarla qabaqqənşər dayanıb nə barədəsə söhbət edirdilər. Mən isə öz aləmimdəydim. Dəhlizdəki tax tın üstündə arxası üstə uzanıb, ayaqlarımı da birbiri nin üstünə aşırmışdım. Babam gözucu mənə baxanda qırımından hiss etdim ki, bu saymazyana hərəkə tim dən xoşu gəlmir. Və o, nurani sifətinə sərt ifadə verərək: – Dur düz otur! – dedi. – Ədəbsiz! O mıxdakı qısır əmən dananın da qabağına bir çəngə ot at! İsfəndiyar əmi gülümsəyərək: – Məşədi, keçmə sənin bu xasiyyətindən. Hər xır da şeyə fikir verirsən. Uşağın xətrinə dəymə. Hələ onun nə vaxtıdır, yekələndə oturuşunuduruşunu sən dən, məndən yaxşı biləcək. Biz uşaq olmamışıq?! Babam onunla razılaşmadı: – Yox, İsfəndiyar, səhvin var, – dedi. – Ağacın əyri sini şiv vaxtı düzəltmədin, yoğunlayandan sonra ha çalışasan, xeyri yoxdur. Gərək uşağı bələkdə, küçüyü dəməkdə öyrədəsən... Bu sözsöhbətdən hesabımı götürdüm. Babamın iradı mənə ibrət dərsi oldu. Ondan sonra böyüklərin yanında uzanmaq nədir, yastığa belə söykənmirdim. Beləcə, hələ məktəbin qapısını açmamışdan əvvəl mömin valideynlərim mənə ədəb dərsi keçirdi. Yeri düşəndə babam deyirdi ki, uşaq nə qədər əziz olsa da, tərbiyəsi ondan əzizdir. Yüklə 10,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|