38
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
* * *
Dayım mühasibat məktəbini bitirmişdi. Kəndin
oxumuş, savadlı, bilikli adamı sayılırdı və qonşu
kənddə hesabdar işləyirdi. Babam hər gün sübh
tezdən atını palanlayıb əkinbiçin, bağbağat işlərinə
yollanırdı. Qoca nənəm ev işlərini yerbəyer eləyəndən
sonra, çatma qurub nehrə çalxalamağa başlayırdı.
Belə məqamlarda təhnədən para fətir götürüb, cibimə
yumurta boyda kəllə qənd qoyub xəlvətcə evdən çı
xırdım. Çünki evin böyükləri məni təkbaşına orabu
ra getməyə qoymurdular. Deyirdilər ki, yalyamacda
azıb eləyər və ya başına bir iş gələr, arada peşmançılıq
olar. Ona görə də məni hələmhələm gözdən uzağa
buraxmırdılar. Ona görə də çox vaxt bir yerə getmək
istəyəndə evdəkilərə bildirmirdim. Bu gün bəxtim
gətirmişdi. Kişilər işə getmişdi, qoca nənəmin başı
nehrə çalxalamağa qarışmışdı.
Ayaqlarımın ucunda, səksəkəli addımlarla sıpıxıb
həyətdən çıxdım və kəndin yuxarısındakı Qarğı bula
ğına tərəf dolaylandım. Dərənin boğazında başbaşa
verən qayaların arasından sısqa axınla süzülüb gələn
bulağa çatanda pencəyimi soyunub qaragilə ağacın
dan asdım. Dizlərimi yerə dirəyib, bulağın dumduru
suyundan doyunca içib biriki ovuc da üzümə vur
dum. Bulaq sərt qayalarla, qalın kollarla əhatə olun
duğundan buraya çobançoluqdan başqa heç kimin
ayağı dəymirdi. Bulağın başında minbir oyundan çı
xırdım. Birdən başıma qəribə bir fikir gəldi, düşün
düm ki, burada qara palçıqdan Köhnə Həsənliyə ox
şayan kənd salım. Elə bir kənd ki, məscidi, mədrəsəsi,
bir sözlə, bütün binaları palçıqdan olsa da, babaları
mızın yaşadığı Köhnə Həsənliyə oxşasın. Bu ağır işin
öhdəsindən gəlsəm, təsəlli taparam. Elə hesab edərəm
39
Daş y
ağan gün
ki, ermənilərin acığına onların yandırıb dağıtdığı
Köhnə Həsənlini yenidən tikib qurmuşam. Əvvəlcə
bu fikir mənə baş tutmayan xam xəyal kimi gəldi və
özüm özümə güldüm. Lakin arzum tərəddüdlərimə
üstün gəldi. Qərarım qətiləşdi. Qolumu çırmayıb
təkbaşına “tikinti” işlərinə başladım. Həm də fikir lə
şir dim ki, ermənilərə etibar yoxdur. Andranikin başı
nın qurdu bir də tərpənsə, mənim kəndimin yerini
tapa bilməz. Babam erməni daşnaklarının müsəlman
lara necə divan tutduğu, qaniçən olduğu barədə çox
danışmışdı. Onun dediyi sözlər yadımdan çıxmırdı.
Andraniki görüb tanımasam da, onun ordusunun
Köhnə Həsənliyə tutduğu divanı, babamın ürəkağrısı
ilə dediklərini gözümün qabağına gətirib, onlara
nifrət edirdim. Erməni cəlladlarının acığına Qarğı bu
lağının aşağısındakı bataqlıqdan üfunət saçan qara
palçıq götürüb tikintiyə başladım. Əvvəlcə kəndimin
ətrafına hasar çəkdim ki, Andranikin qoşunları içəri
soxula bilməsin. Sonra çörçöp yığıb dəyirman tikdim
ki, dən üyütmək üçün camaat orabura getməsin. İş
öküzlərini nallamaq üçün kəndin ortasında ayrıca yer
düzəltdim. İtləri zəncirləyib elə yerdə bağladım ki,
erməni qoşunu gecə vaxtı hücum eləsə, tez görüb
hürüşsünlər və kəndin adamlarını duyuq salsınlar.
Tikdiyim evlər elə xoşuma gəlirdi ki, hamısına çöpdən
çəpər çəkmişdim, yolağa qoymuşdum. Evdəkilərin
mənə acığı tutmasaydı, elə burada da gecələyərdim.
Bircə orası vardı ki, otaqlar çox balaca idi. Ora siçan
da girə bilməzdi.
Əllərim qapqara palçıq olmuşdu. Gördüm yorul
muşam, əlimin arxası ilə alnımın tərini silib, ayağa
qalxdım. Kəsif qoxusu gələn palçıqdan düzəltdiyim
evlərə, dəyirmana, dəvələrə, atlara, öküzlərə, zəncir
lədiyim qıllı köpəklərə baxmaqdan zövq alırdım.
40
Əli İldırımoğlu
41
Daş y
ağan gün
Günün batmasına az qalırdı. Başım tikinti işlərinə
qarışdığından günorta yeməyim yadımdan çıxmışdı.
Bulağın gözündə yuyunub təmizləndikdən sonra yas
tı bir daşın balaca çalasını su ilə doldurdum. Daş
stəkanıma qənd saldım. Ancaq bu nəhəng stəkanı qal
dırıb başıma çəkməyə gücüm çatmazdı. Ona görə
gətirdiyim fətiri tikətikə doğrayıb, şirinşərbətə salıb
ləzzətlə yeyirdim. Qayışımın altını bərkidəndən son
ra kənara çəkilib əllərimlə tikdiyim balacabalaca
evlərə bir də baxdım. Kənd kiçik olduğundan, Köhnə
Həsənlidən daha çox Təzə Həsənliyə oxşayırdı.
Artıq gün əyilmişdi. Evə dönmək istəyəndə saldı
ğım kəndi dağıtmaq istədim. Ancaq əlim gəlmədi. Ba
bamın dedikləri yadıma düşəndə bədənim əsdi. Bir
dəfə Köhnə Həsənlinin xarabalıqlarından keçəndə ba
bamın qanı qaraldı. O, uçuq evlərə kədərli nəzər salıb,
təəssüflə başını buladı və Andranikin qarasına o ki
var söyübsöyləndi:
– O gorbagorun fitvasıynan süfrəmizin başına ke
çirdiyimiz namərd ermənilər minillik kəndi bu kökə
salıb, – dedi. – Nə millət olursa olsun, insan ki Allah
dan qorxmadı, ondan nə pis əməl desən çıxar, – əlavə
edib tüpürdü.
Babam harfa danışan adam deyildi. Ancaq ermə ni
lərin törətdiklərinə baxanda təbdən çıxdı, onların ar
xasınca söyübsöyləndi. Mən isə bir kəlmə də dillən
mədim. Babamın qırımını görüb, səsimi içəri saldım.
Ancaq onun dedikləri qulağımdan getmirdi. Ona
görə də səhərdən axşamacan, qantərə batabata tikdi
yim evlərə, saldığım kəndə qıymadım. Babamın hə
min sözlərini xatırlayıb özözümə düşündüm: “Əgər
bu evlərin birini uçursam, onda elə mən özüm də
erməni daşnakları kimi allahsız, mürvətsiz olaram.
Hamı məni lənətləyər”.
Dostları ilə paylaş: |