42
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
Qulağıma gələn ayaq səsi məni daxili düşüncə
lərimdən ayırdı. Bulağın yuxarısından keçən yola
tərəf boylandım. Yanyörəsinə baxmadan, başını aşa
ğı salıb asta addımlarla irəliləyən dayımı görəndə se
vindim. Həm də ehtiyat etdim ki, məni danlayacaq.
Ancaq sevincim qorxuya qalib gəldi. Əzabəziyyətlə
Qarğı bulağında saldığım kənddən aralanıb dayımın
qabağına yüyürdüm. O, Qarğı bulağından xeyli yuxa
rıdakı düzənlikdə atı buxovlayıb geri qayıdırdı. Məni
görəndə sifəti duruldu və şıltaqlığımı üzümə vurma
dı. Əlini saçlarımda gəzdirib gülümsündü:
– Ə, qırışmal, təktənha bu xəlvətxanada nə veyl
lənirsən? – dedi. – İlançayandan qorxmursan? Nənən
də evdə nigarandı. Harda olduğunu məndən soruş
du. Dedi ki, xəbərsizətərsiz hara gedibsə, mənə də
deməyib. Bir də belə qələt eləmə. Evdən çıxanda yeri
ni de, bilsinlər hardasan...
Dayım bundan artıq söz demədi. Əlimdən tutub
addımlarını yeyinlətdi. Dayım xeyli susdu. Heç nə
danışmadı. Nə isə fikrə getdi. Yəqin məni fikirləşirdi.
Düşünürdü ki, anası olsaydı, bu cür dağadaşa
düşməzdi. Yetimliyin üzü qara olsun. Nənə də ki qoca
arvaddır, ev işlərindən başı açılır ki? Uşağın çayın
çörəyini verməklə iş bitmir. Onun yüz cür əndişəsi
var. Anası dursaydı, gözü üstündə olardı, öyüd
verərdi, bu cür başlıbaşına buraxmazdı.
O, daxili düşüncələrindən ayrılıb əlini çəlimsiz
çiynimə qoydu. Mənə olan məhəbbətini büruzə verir
miş kimi yüngülcə silkələdi və:
– Tez yekəlsəydin, kara gələrdin, – dedi. – Baban
da həmişəki adam deyil, yaş haqlayıb. Mən də iş ada
mıyam. Səhər evdən çıxıb, axşam qayıdıram. Bu gün
tez gəldim ki, mərəyin bir mili əyilib, onu düzəlt
43
Daş y
ağan gün
məliyəm. Yekə olsaydın, heç olmasa atı örüşə aparıb
gətirərdin, ayağına buxov vurardın. Gecələr mal
heyvanı yaylıma çıxarardın. Odun yarardın, gərmə
kəsərdin.
Dayımın dediklərini təsdiq etdim. Həm də lovğa
landım:
– Atın buxovunu babamdan yaxşı açıbbağlayı
ram, – dedim. – Gərmə kəsməyi də bacarıram, ancaq
odun yarmağa gücüm çatmır. Onu da bacararam ey,
bircə baltanı qaldıra bilmirəm.
Dayım gülüb əlini kürəyimdə gəzdirdi və:
– Səni sınayırdım, – dedi. – Razı olmaram ki, mən
duradura sən ağır iş görəsən. Heç babanla qocan da
qıymaz ki, çətin işlərin altına girəsən. Bir də ki,
yekələndə məktəbə getməlisən. Tərs kimi də burada
məktəb yoxdur. Gərək atangilə qayıdasan. Ondan
sonra da ayda bir dəfə görüşək, ya görüşməyək.
Dayım beşaltı verst aralıda olan kənddə hesabdar
işləyirdi. Yaxşı da qazanırdı. Əməkhaqqına düşən
çəltiyi yığıbyığışdırmaq olmurdu. Babam mərəyin
qabağında ding düzəltmişdi. Qış boyu çəltik döyür
dü. Çuvalları ağzınacan düyü ilə doldurub, siçan
girməsin deyə ağzını da motal ipi ilə bərkbərk bağla
yırdı. Yeyilən yeyilirdi, artıq qalanı da bazarda satılır
dı. Meşə kəndlərinin adamları atla, qatırla gəlib dü
yünü elə qapımızda alırdılar. Qapıda satılan düyü
bazardakından ucuz gedirdi.
Bir dəfə nəyə görə isə babam hövsələdən çıxdı və
dayıma acığı tutdu. Üzünü bozardıb:
– Köpək qaya kölgəsində yatır, elə bilir öz kölgə
sidir! – dedi.
Dayım başını yuxarı qaldırmadı. Onun qırımını
görüb, dinməzsöyləməz dəhlizdən otağa keçdi.
44
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
Gecə yatanda qəlbimdə cürbəcür nigarançılıqlar
baş qaldırırdı. Fikrimzikrim Qarğı bulağında tikdi
yim evlərdə qalmışdı. Yorğun olduğuma baxmaya
raq, gözlərimə yuxu getmirdi. Elə bil yorğandöşəyimə
qor dolmuşdu. Düşünürdüm ki, kəndi qalın hasara
almamışam. Andranikin qoşunları təzədən qayıdıb
davaya başlasa, mənim o balaca kəndim əclafların
toptüfənginin qabağında duruş gətirə bilməz. Həmin
gecə rahat yata bilmədim. Ona görə də səhər açılan
kimi çayçörəyimi yeyibiçib bir bəhanə ilə aradan
çıxdım. Və birbaşa Qarğı bulağına tərəf yollandım.
Tələmtələsik palçıq qarışdırıb kəndimin ətrafına iki
qat hasar çəkdim. Ermənilərin hücumunun qarşısını
almaq üçün əlavə olaraq kəndin həndəvərində boylu
buxunlu, tüfənglitapançalı əsgərlər düzəltdim və on
lar üçün dərin səngərlər qazdım. Sonra kənara çəkilib,
yenə də kəndimə baxdım. O Andranikin qoşunları
qarınlarını yırtsalar da, mənim kəndimə səmt düşə
bilməz. Bəndbərələri elə möhkəm bağlamışdım ki,
daha heç bir qorxusu yoxdu. – Özözümə düşündüm
və sakit nəfəs aldım.
Təzə Həsənlinin başı daşdandaşa dəyən köhnə
kişilərindən eşitmişdim ki, erməniyə etibar yoxdur.
Sabah Andranik olmasa da, bir başqa Andranik peyda
olub, başının dəstəsi ilə müsəlman kəndlərinə hücum
çəkəcək və bizi köhnə Həsənlinin gününə salacaq.
Mən bu barədə işimi etibarlı tutmuşdum. Qarğı bula
ğın yanında saldığım kənddən arxayın idim. Bilirdim
ki, Andranikin qoşunu cürət eləyib mənim balaca
kəndimə basqın edə bilməz. Andranikin atdığı top
çəkdiyim ikiqat hasarı uçura bilsə, qulağımı kəsərəm.
Köhnə Həsənlinin camaatı da bax, mənim kimi işlərini
vaxtında etibarlı tutsaydılar, Andranik yox ey, onun
45
Daş y
ağan gün
dədəsi də gəlsəydi, bizə dişi batmazdı. Onun ordusu
nun burnuna vurub geri qaytarardılar.
Köhnə Həsənlinin başına gələnlərdən söhbət
düşəndə kəndimizin bəzi ağsaqqalları ayrı cür hava
çalırdılar. Deyirdilər, qoyunu qoyun ayağından asar
lar, keçini keçi. Bu davadalaşda erməniləri ucdantut
ma günahlandırmaq olmaz. Kasıbkusuba qalsa, ara
ya qan düşməz. Müharibə onların nəyinə lazımdır?!
Erməni camaatını başdan çıxarıb bu qanqadaya qo
şan o haramzadə Andranik, Nijdeh, Hamazas kimi
dəyyuslardı.
Uşaq olsam da, bu deyilənlər beynimə batmırdı.
Çünki göz gördüyünə inanar, qulaq eşitdiyinə –
deyiblər. Köhnə Həsənlinin tarmar olmuş yurdunu
görəndə tüklərim bizbiz olurdu. Məni vahimə götü
rürdü. Və ağlıma gəlirdi ki, erməniyə etibar edib arxa
çevirmək ağılsızlıqdı. Tezgec, haçansa yenə də And
ranikin, Nijdehin, Hamazasın törəmələri toptüfəng
götürüb bu yerlərə hücum çəkəcəklər.
Bu qorxunc hisslər məni əsla tərk etmirdi və
gecələr yatanda bəzən dəhşətli yuxular görürdüm.
Görürdüm ki, iri buynuzu, zəhmli gözləri, uzun və
seyrək dişləri, iti caynaqları olan insanabənzər
bədheybət bir dəstə, silahlı erməninin qabağına dü
şüb üstümüzə hücum çəkirlər. O dəqiqə bilirdim ki,
qabaqda gedən o qorxunc adamlar Andranik, Hama
zas, Nijdeh, Drodu. Məni araya almaq istəyəndə quş
olub havaya qalxdım və uçmağa başladım. Evdəkiləri
haraya çağırmaq istəyəndə nitqim tutuldu. Səksənib
yuxudan ayıldım. Gözlərimi açanda elə sevindim ki!
Qorxudan üzgözümü tər basmışdı. İnsan qiyafəsinə
girib məni yaxalamaq istəyən bu dörd nəfər əcaib
məxluqun caynağından xilas olduğum üçün kəndi
Dostları ilə paylaş: |