269
Daş y
ağan gün
sansa, get o soyxamın qanlı ləkələrinə bir də diqqətlə
bax. Ona görə də özümü xoşbəxtlərin xoşbəxti hesab
edirəm. Sənsə... Türk gədəsi ilə dostluq əlaqəsi yarat
maq niyyətinə düşmüsən! Niyə belə satqın, dönük
çıxdın, Arsen?! Axı, sənə belə tərbiyə verməmişik. Az
qala erməniliyini də danmaq istəyirsən, Arsen! Çar
hovuzluların atan Bağdasara, bacıqardaşlarına etdiyi
yaxşılıqlara görə, mən özüm də gec də olsa, azərbay
canlılara divan tutmağımdan peşman olmaq, o millətə
qarşı rəğbət bəsləmək niyyətinə düşmüşdüm. Ancaq
Andranikin, Nijdehin, Hamazasın, Dronun... ruhları
sən Arsenlə, mən Manukun belə bir fikrə gəlmə yi miz
dən agah olandan bəri günüm qaradır. Ətimi şişə ta
xırlar. Mənə rahatlıq vermirlər. Yatdıqları cənnətdən
qovub, cəhənnəmin oduna, alovuna atmaq istəyirlər.
Nəcəflə yaxınlıq eləyəndən bəri mənə, təsəvvürə
gəlməz zülmlər eləyirlər, Arsen! Baban Manukun
ruhu xatirinə azərbaycanlılara inanıb, onlara yaxınlıq
etmək fikrini bu gündən, lap elə bu axşamdan başın
dan çıxart! Nə qədər o millətdən uzaq gəzibdolaşsan,
yatdığım torpağın altında bir o qədər rahat olaram.
Baban Manuka rəhmin gəlsin, Arsen! Bacarsan, o
Nəcəfi məhv et, getsin. Qoy bu əbədiyyət dünyasında
dilim uzun, başım uca olsun. Cənnətdən qovulub,
cəhənnəmin əzablarına düçar olmayım. Qarşında diz
çöküb yalvarıram sənə, Arsen! Yalvarıram!
Arsen ağzını açıb nə demək istəyirdisə, kölgə
qeybə çəkildi. Azərbaycanlılara qarşı qəddar hərəkət
lə rinə görə ad çıxaran Manukun ruhu gecənin dərin
liyinə çəkilib yox olandan sonra, Arseni əhatə edən
binalar, arx boyu cərgələnən ağaclar insan qiyafəsində
onun üstünə hücum çəkdilər. – Mən Andranikəm!
Mən Nijdehəm! Mən Hamazasam! Mən Droyam!... –
270
Ə
li
İld
ırı
m
oğ
lu
Onlar da ağızağıza verib Arsenin üstünə hücuma
keçdilər. Arsen vahimələnib instinktiv olaraq qışqır
maq istədi. Lakin kənardan eşitməsinlər deyə birtəhər
özünü ələ aldı. Onlardan yaxa qurtarmaq üçün iti ad
dımlarla mənzilinə tərəf yönəldi. Qapını açıb içəri da
xil oldu. Onun bədəni hələ də əsirdi. Ürəyi qəfəsdəki
quş kimi çırpınırdı. Bir qurtum su içib çarpayısına
uzandı. Gözlərini otağın tavanına zilləyib fikrə get
di... – Yəqin babalarımın ruhu, Nəcəflə bugünkü da
nışığımızı duyub, düşündü. Sübhə qədər onu təhdid
edən bu qorxudan necə xilas olacağı barədə düşündü.
...Səhər komandirlə Nəcəf rastlaşanda Arsen ona
həmişəki kimi xoş üz göstərmədi. Nəcəflə rəsmi qay
dada salamlaşıb ayaq saxlamadan ötübkeçdi. Nəcəf
arxadan ona təəccüblə baxıb başını buladı: – Bir
gecənin içində buna nə oldu belə? Dünənki Arsenə
oxşamır. Ondan çıxmayan iş. Mənə tərəf baxmaq belə
istəmirdi. – Düşündü. Nəcəf yerindəcə donub qalmış
dı. Rövzəti görəndə gülümsündü və Arsenlə dünənki
səmimi görüşü ilə, bugünkü laqeyd hərəkəti arasında
çaş qaldığını dostundan gizlətmədi. Rövzət isə:
– Məsələ sən düşündüyün kimi deyil, – dedi. –
Vəziyyət başqadır. Moskvadan gələn general geri qa
yıdandan sonra komandirlərin hamısının kürkünə
birə düşüb. Bəd xəbər olmasın, söhbət var ki, bizim
hərbi hissə Fin müharibəsinə getməlidir. Danışılana
görə orada vəziyyət ağırdır. Bizim hərbi hissənin baş
komandirinin deməsinə görə Sovet qoşunları Man
narheym səddində ciddi müqavimətə rast gəlib. Ora
da şiddətli döyüşlər gedir. Baş komandirin arvadı
mənə yaxın olan bir adama danışırmış ki, bizimkilərdən
150 min, finlərdən 19 min 376 nəfər döyüşçü həlak
olub. O boyda Sovet ordusu finlərdən beşon dəfə çox
271
Daş y
ağan gün
itki verib. Nəhəng bir dövlət cırtdan ölkə ilə bacarmır.
Xülasə, komandirlər arasında çaxnaşma düşüb. Söh
bət var ki, bu günsabah müharibəyə getməliyik. Ar
sen Manukyanın da yəqin ona görə qanı qaraymış.
Müharibə də ki bilirsən də nə deməkdir? Sən də baş
lamısan ki, Arsen mənnən sərin görüşdü. Qəlbinə ayrı
şey gəlməsin. Dünən onunla olan söhbətini mənə da
nışandan sonra inanmıram ki, Arsen bizə qarşı başqa
cür hərəkət etsin.
– Ola bilər. – Nəcəf dostunun dedikləri ilə razılaş
dı. – Amma mən müharibədən qorxmuram, – əlavə
etdi. – Elə buralarda ölüb qalsam yaxşıdır. Heç olma
sa deyərlər ki, yetim Nəcəf canını vətən yolunda qoy
du. Geri qayıtmağımın nə mənası var? Əmim ürəyimə
yatmayan ifritə bir qızı yaxama calayıb, əlimə də
dəyənək verib deyəcək ki, get qoyunları otar. Bir də
ki, dalda qalanım var?! Ölsəm, məni kim ağlayacaq?!
Erməni qatilləri lənətə gəlsin. Sinəmə elə bir dağ
çəkiblər ki, qiyamətə qədər sağalmaz. – Nəcəf dostun
dan bir siqaret alıb tüstülətdi və sözünə davam etdi:
– Rövzət, – dedi. – Bilirsən ki, səndən gizli heç bir
sirrim yoxdur. Arsenlə söhbət elədiyim günün gecəsi
anam yuxuma girdi. Mənə dedi ki, oğul, o erməni dı
ğasının şirin sözünə əsla aldanma. Çünki ixtiyarı
özündə deyil. Ona başqa cür dil verənlər var... Onlar
dan etibar gözləmək ağılsızlıqdır.
Rövzət:
– Ananıza Allah rəhmət eləsin. Yuxu olsa da, onun
sözündə bir həqiqət var, – dedi. – Arsen azərbaycan
lıların çörəyi ilə böyüsə də, onun damarından daşnak
qanı axır. Buna baxmayaraq komandirimizdir. Onun
la münasibəti saxla. Ancaq tam inanma. Bir də ki, istər
erməni olsun, istər müsəlman, insan çiy süd əmib.
Dostları ilə paylaş: |